به گزارش روز پنجشنبه ایرنا، میناکاری، میناگری یا میناسازی یکی از رشته‌های صنایع‌دستی و هنرهای سنتی با سابقه‌ای افزون‌بر پنج هزار سال است که بر روی مس انجام می‌شود اما می‌توان این هنرصنعت را بر روی طلا، نقره و سفال نیز اجرا کرد.
پیشینه این هنر در ایران به زمان حکومت هخامنشیان بازمی‌گردد و در زمان ساسانیان دچار تحولی بزرگ می‌شود که براساس نظر محققان و کارشناسان تاریخ هنر، این دوره اوج شکوفایی هنر میناکاری است.
در این هنرصنعت، ظروف مسی لعاب داده شده و با استفاده از قلم مو و رنگ‌های لاجوردی و فیروزه‌ای رنگ می‌شود و نقش و رنگ ثابت و درخشان در ظروف میناکاری ناشی از پنج مرحله پخته شدن در درجه حرارت ۸۰۰ درجه سانتی‌گراد است.
انواع تولیدات میناکاری را می‌توان به ۲ دسته میناکاری نقاشی و میناکاری خانه‌بندی تقسیم کرد.
هنر میناکاری را مینیاتور بر روی آتش است
یکی از هنرمندان رشته میناکاری در چهارمحال و بختیاری گفت: هنر میناکاری را مینیاتور بر روی آتش نیز نامگذاری کرده‌اند و از رشته‌های بسیار ارزشمند در حوزه صنایع‌دستی و هنرهای سنتی است.
مرجان طاهرزاده بروجنی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: میناکاری شامل فعل و انفعالات پیچیده‌ای بر پایه تزئین فلزات، به‌ویژه فلزات قیمتی و گران‌بهاء مانند طلا، نقره و مس با رنگ‌های مینایی است و این رنگ‌ها شامل اکسیدهای فلزی که با مواد سیلیسی مخلوط و پس از قرار گرفتن بر روی فلز در کوره پخته می‌شود.
طاهرزاده تصریح کرد: در هنرصنعت میناکاری از ظروف مسی با طرح‌های مختلف استفاده می‌کنیم.
وی مواد اولیه رشته میناکار شامل ظروف مسی لعاب دیده‌سفید، صمغ برای ساخت رنگ، آب به عنوان رقیق کننده رنگ، قلم‌موهای گربه، تخت و سَرگِرد در سایزهای متفاوت و رنگ‌های مورد استفاده در بازار دانست و یادآور شد: در این هنرصنعت برای طرح‌های خطایی از رنگ‌های لاجوردی، فیروزه‌ای، سبز، کِرِم، قرمز، قهوه‌ای و به‌منظور پرداز نقطه‌ای از رنگ‌های صورتی، خاکستری، زرد، نارنجی و انواع سبز بهره‌گیری و استفاده می‌شود.
این استاد میناکاری و دانش‌آموخته رشته نقاشی اظهار داشت: تهیه لوازم میناکاری دارای دو بخش شامل ابزارآلات زیرساخت میناکاری و تهیه لعاب است و تهیه ابزارآلات زیرساخت میناکاری که بیشتر مربوط به رشته دواتگری فلز است و لزومی ندارد یک میناکار، زیرساخت کار را خودش بسازد.
طاهرزاده تاکید کرد: به‌همین منظور می‌تواند ایده، طرح و فُرم مورد نظر در ذهن خود را طراحی کند و به دست سازندگان ظروف فلزی بسپارد.
وی افزود: برای آماده‌سازی سطح زیرساز مسی میناکاری باید حجم مورد نظر به آن آغشته شود، البته در این مرحله ابتدا باید زیر ساخت مورد نظر آغشته به لعاب سفید و سپس در کوره، با حرارت پخته شود.
هنرمند فعال در شته میناکاری تصریح کرد: پس از تهیه زیرساخت مورد نظربه ابزار و وسایلی مانند مدادکپی، پودر رنگ‌های مخصوص میناکاری، انواع قلم‌مو، صفحات شیشه‌ای، وسیله نوک تیز، کاردک، قطره‌چکان و بس‌های طبیعی نیاز است.
وی یادآور شد: مداد کپی یا مداد بدون رنگ، با استفاده از چوب‌های بستنی یا مدادهای بدون مغز برای کشیدن طرح روی رنگ استفاده می‌شود و پودر رنگ‌های مخصوص میناکاری باید با بس‌هایی طبیعی به حالت مایع برای شروع نقاشی درآورده شود.
وی گفت: رنگ مورد استفاده در هنرصنعت میناکاری گیاهی، معدنی یا فلزی است که در گذشته از رنگ‌های گیاهی و معدنی استفاده می‌شده اما امروزه بیشتر، رنگ‌های فلزی و شیمیایی کاربرد دارد.
این استاد رشته نقاشی فعال در صنایع‌دستی و هنرهای سنتی تاکید کرد: انواع قلم‌موهای مخصوص رشته میناکاری در شماره‌های مختلف و از موی گربه یا سمور است و صفحات شیشه‌ای برای آماده‌سازی و قرارگیری رنگ به‌عنوان پالت استفاده می‌شود.
طاهرزاده تصریح کرد: وسیله نوک تیز مانند سوزن دورگیری و یا چوبی، کاردک برای ترکیب کردن پودر رنگ میناکاری و بس، و قطره‌چکان به‌منظور خیس کردن دوباره رنگ‌های خشک شده میناکاری حین تولید، کاربرد دارد.
وی یادآور شد: بس‌های طبیعی مانند انواع صمغ‌ها و گلیسیرین که در ترکیب با یکدیگر در هنر میناکاری برای آماده‌سازی رنگ به‌کار می‌رود.
استاد رشته میناکاری اظهار داشت: تمامی وسایل مورد نیاز برای فعالیت در این هنرصنعت از اصفهان تهیه می‌شود و در شهرستان بروجن فروشگاهی برای تهیه لوازم مسی و رنگ ویژه میناکاری وجود ندارد.
وی گفت: تولیدات صنایع‌دستی و هنرهای سنتی مرتبط با میناکاری، باید برای کوره نهایی، به اصفهان فرستاده شود.
طاهرزاده به نوسانات اقتصادی و رشد چشم‌گیر تورم اشاره و تاکید کرد: قیمت مواد اولیه رشته میناکاری از سال گذشته تا کنون سه تا چهار برابر افزایش یافته است.
وی درخصوص مراحل تولید انواع محصولات میناکاری افزود: ابتدا طرح مورد نظر، به کمک مداد کپی، به‌روی حجم مورد نظر آورده می‌شود که در این مرحله می‌توان از کاغذ پوستی و گرده نیز استفاده کرد.
هنرمند رشته میناکاری در چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: میناکاران گاهی ابتدا زمینه سفید را به‌کمک قلم‌مویی بزرگ به یک رنگ مانند لاجوردی درآورده و سپس روی این زمینه، طرح خود را با سوزن دورگیری یا تکه‌چوبی نوک تیز از طریق خراشیدن رنگ مینای زده شده و رسیدن به همان لعاب سفید اولیه، به‌روی ظرف میناکاری می‌آورند.
وی یادآور شد: بهتر است قبل از شروع کار، پودر رنگ‌های مخصوص میناکاری را که ترکیبی از اکسیدهای فلزی است، با صمغ و گلیسیرین به‌صورت مایعی غلیظ در آورد و کنار گذاشت.
طاهرزاده با اشاره به لزوم ترکیب صمغ عربی و گلیسیرین به نسبت ۲ به یک اظهار داشت: در این مرحله ابتدا صمغ عربی در آب خیس می‌شود و پس از ۲۴ ساعت ماده به‌دست آمده را از صافی عبور داده و سپس ماده صمغ را با گلیسیرین ترکیب و بعد از آن صمغ عربی، ماده بست و گلیسیرین را در هوای آزاد نگهداری می‌کنند تا خراب نشود.
وی گفت: البته در هر زمان ماده بست باید متناسب با نیاز تهیه و از نگهداری ترکیب صمغ عربی و گلیسیرین به‌مدت زمان طولانی خودداری شود.
این استاد رشته نقاشی فعال در صنایع‌دستی و هنرهای سنتی تاکید کرد: رنگ‌های مورد استفاده در هنرصنعت میناکاری، پس از خشک شدن، از طریق رقیقسازی با آب، بارها قابل استفاده است.
وی افزود: پس از طرح‌اندازی روی کار، با توجه به نوع تکنیک مورد نظر نقاشی روی ظروف میناکاری، قلم‌مو انتخاب و کار شروع می‌شود.
طاهرزاده تصریح کرد: پس از پایان کار، دوباره اثر در کوره قرار می‌گیرد تا رنگ‌های مینایی پخته و تثبیت شود و در این مرحله داشتن کوره الزام نیست و می‌توان این مرحله را به افراد متخصص در این رشته سپرد.
این استاد میناکاری اظهار داشت: پس از زدن لعاب سفید و پُخت، تا زمانی که رنگ‌های میناکاری در کوره قرار نگرفته، ثابت نیستند و با هر اتفاقی مانند کشیده شدن دست بر روی اثر، پاک خواهد شد.
وی میزان رنگ‌گذاری هر رنگ میناکاری روی اثر را متفاوت دانست و گفت: به‌طور مثال نمی‌توان رنگ‌های لاجوردی و قرمز را یک میزان غلظت، روی کار آورد.
طاهرزاده تاکید کرد: اگر در این حرفه تجربه و مهارت لازم نباشد، ممکن است رنگی در کوره سوخته و یا به‌صورت کامل پخته نشود و پس از خروج از کوره، با منظره جالبی مواجه نباشد.
وی افزود: با توجه به گرانی فلز مس و انواع رنگ‌ها، برای ایجاد هر شغل در رشته میناکاری حداقل به ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلیون ریال نیاز است.
هنرمند فعال در رشته میناکاری تصریح کرد: نبود حمایت، برگزار نشدن نمایشگاه‌های استانی و وابستگی به استان همجوار برای تهیه مواد اولیه، قرار دادن محصول در کوره و خرید وسایلی مانند رنگ و ظرف از مهمترین مشکلات فعالان هنرصنعت میناکاری در چهارمحال و بختیاری به‌شمار می‌رود.
وی یادآور شد: پیشنهاد ارائه تسهیلات ارزان‌قیمت به هنرمندان فعال در رشته‌های مختلف صنایع‌دستی و هنرهای سنتی مانند میناکاری می‌تواند به کاهش مشکلات این قشر از جامعه کمک کند.
طاهرزاده اظهار داشت: تولیدات میناکاری شامل انواع میناکاری نقاشی و میناکاری خانه‌بندی است.
قیمت مواد اولیه میناکاری افزون‌بر ۴۰ درصد رشد داشته است
یکی از هنرمندان فعال دیگر در رشته میناکاری چهارمحال و بختیاری نیز گفت: افزایش قیمت برای اجناس، مواد اولیه و ابزار مختلف مرتبط با تولیدات صنایع‌دستی و هنرهای سنتی مانند میناکاری از ۴۰ درصد به بالا بوده است.
ملیحه مهدیان دهکردی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: به‌علت توان مالی پایین مردم، خرید و استفاده از تولیدات صنایع‌دستی و هنرهای سنتی جزو اولویت‌ها قرار نگرفته است.
وی مهمترین مزیت هنرصنعت میناکاری را کاربردی بودن آن دانست و افزود: با توجه به نرخ بالای بیکاری در چهارمحال و بختیاری، می‌توان با افزایش تربیت هنرجو در رشته‌های مختلف صنایع‌دستی و هنرهای سنتی به‌ویژه میناکاری، زمینه‌های افزایش اشتغال، کاهش نرخ بیکاری و رونق اقتصادی در استان را فراهم کرد.
مهدیان تصریح کرد: نبود کوره در چهارمحال و بختیاری از مهمترین مشکلات فعالان این حوزه به‌شمار می‌رود و هنرمندان میناکار مجبورند تولیدات خود را برای پُخت در کوره استان همجوار ارسال کنند.
وی یادآور شد: تقویت و ارتقای فرهنگ استفاده از تولیدات صنایع‌دستی و هنرهای سنتی مانند میناکاری بین مردم باید به‌طور ویژه پیگری شود.
این هنرمند فعال در رشته میناکاری اظهار داشت: متاسفانه اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری زحمت چندانی برای فرهنگ‌سازی و حمایت و ایجاد زمینه‌های متنوع فروش بر عهده نمی‌گیرد.
وی گفت: این اداره‌کل می‌تواند شرایط برای ارائه تسهیلات به تولیدکنندگان و هنرمندان واقعی و فعال را آسان و حداقل انگیزه‌های آنان برای ادامه تولید در حوزه صنایع‌دستی و هنرهای سنتی مانند میناکاری را حفظ کند.
مهدیان به شیوع ویروس کرونا در جامعه اشاره و تاکید کرد: ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های ناشی از شیوع بیماری کووید ۱۹ باعث شده تا آموزش و فروش رشته‌های مختلف صنایع‌دستی و هنرهای سنتی مانند میناکاری با رکود مواجه شود.
وی افزود: امید است مسوولان متخصص و دلسوز با تعهد و کارآمدی خود نسبت به فراهم کردن زمینه‌های صادرات تولیدات صنایع‌دستی و هنرهای سنتی مانند میناکاری اقدام و همچنین برای افزایش حضور گردشگران و مسافران داخلی و خارجی در استان تلاش کنند.
۵۰ هنرمند میناکاری در چهارمحال و بختیاری وجود دارد
کارشناس توسعه و ترویج بازرگانی معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان نیز گفت: هم‌اکنون ۵۰ هنرمند در این استان در رشته میناکاری فعالیت می‌کنند.
جهانبخش ترکی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: از این تعداد افزون‌بر ۳۰ هنرمند فعال است و بیشتر در شهرهای شهرکرد و بروجن مستقر هستند.
وی افزود: از ابتدای شیوع ویروس کرونا تاکنون بازار فروش و چرخه اقتصادی فعالان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی مانند هنرمندان میناکاری در سطح کشور و چهارمحال و بختیاری با مشکلاتی مواجه شده است.
ترکی تصریح کرد: در این راستا پرداخت تسهیلات کم‌بهره و فراهم کردن زمینه حضور هنرمندان در نمایشگاه‌های ملی با جدیت از سوی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری دنبال و اجرایی شده است.
وی یادآور شد: هنرمندان رشته میناکاری مانند سایر فعالان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی می‌توانند از بیمه روستاییان و عشایر و همچنین تسهیلات بانکی ارزان‌قیمت روستایی و مشاغل خانگی بهره‌مند شوند.
چهارمحال و بختیاری هنرمندان شایسته در رشته‌های صنایع‌دستی دارد
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری نیز گفت: این استان از فعالان و هنرمندان بسیاری در رشته‌های صنایع‌دستی و هنرهای سنتی برخوردار است.
مهرداد جوادی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: فعالیت هنرمندان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی چهارمحال و بختیاری باعث معروف شدن این استان در برخی تولیدات صنایع‌دستی و هنرهای سنتی در سطح ملی و حتی جهانی شده است.
وی افزود: اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری به‌منظور از هنرمندان فعال در رشته‌های مختلف صنایع‌دستی و هنرهای سنتی مانند میناکاری حمایت می‌کند.
جوادی تصریح کرد: در این راستا تسهیلات بانکی ارزان‌قیمت مورد نیاز از محل اشتغال خانگی و روستائیان و عشایری به فعالان انفرادی و کارگاهی صنایع‌دستی و هنرهای سنتی در چهارمحال و بختیاری پرداخت می‌شود.
وی یادآور شد: هم‌اکنون زمینه‌های لازم به‌منظور پرداخت تسهیلات کم‌بهره، معافیات از مالیات در صورت فعالیت کارگاهی، بازاریابی و فروش تولیدات هنرمندان رشته‌های صنایع‌دستی و هنرهای سنتی مانند میناکاری و ارائه آموزش‌های علمی و عملی در دستور کار اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری قرار دارد.
جوادی اظهار داشت: هنرمندان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی مانند میناکاری باید با تلاش برای ورود به بازارهای بین‌المللی زمینه افزایش صادرات و ارزآوری را فراهم کنند تا بتوانند ضمن کمک برای اشتغال‌زایی و کاهش نرخ بیکاری، زمینه رونق اقتصادی را فراهم کنند.
۱۰۳ هنرمند صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری برای دریافت تسهیلات به بانک‌ها معرفی شدند
معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری نیز گفت: در سه ماهه نخست سال‌جاری ۱۰۳ نفر از هنرمندان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی این استان برای دریافت تسهیلات به بانک معرفی شده‌اند.
مهرداد رئیسی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: اعتبار مورد نیاز برای پرداخت تسهیلات به این افراد ۵۰ میلیارد و ۶۵۰ میلیون ریال است.
وی افزود: با پرداخت این میزان تسهیلات صنایع‌دستی و هنرهای سنتی در چهارمحال و بختیاری زمینه اشتغال مستقیم ۱۰۷ نفر فراهم خواهد شد.
رئیسی تصریح کرد: از مجموع این تسهیلات ۱۰۰ فقره به ارزش ۵۰ میلیارد ریال از محل تفاهم‌نامه اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری و بنیاد برکت تأمین اعتبار می‌شود.
وی یادآور شد: همچنین تسهیلات دو طرح از محل طرح‌های روستایی به ارزش شش میلیارد ریال و یک فقره وام از محل مشاغل خانگی به ارزش ۵۰ میلیون ریال تأمین و به متقاضیان واجد شرایط پرداخت خواهد شد.
به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری افزون‌بر ۱۲ هزار هنرمند صنایع دستی دارد که از این تعداد پنج هزار و ۵۰۰ تا ۶ هزار نفر در فصل‌های مختلف سال فعالیت می‌کنند که اکنون ۵۲ رشته صنایع دستی شهری، روستایی و عشایری در چهارمحال و بختیاری وجود دارد.
بافته‌های داری مانند فرش‌بافی، گلیم‌بافی، جاجیم‌بافی و قالی‌بافی، چوخابافی، نمدمالی، کلاه‌مالی، میناکاری، گیوه‌دوزی، سرمه‌دوزی، منبت‌کاری، سفال‌گری، خورجین‌بافی، بافت سیاه چادر، قفل‌سازی، حجاری، گره‌چینی، احجام فلزی، خاتم و مشتقات آن‌ها از مهمترین صنایع دستی شهری، روستایی و عشایری چهارمحال و بختیاری به شمار می‌رود.