حساسیت آمریکا درباره موضوعات سایبری در ارتباط با روسیه بسیار بیشتر است. این حساسیت بعد از انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ بسیار برجسته شد؛ زیرا گزارشها گویای این ادعا بودند که روسیه از طریق عملیات سایبری در فضای مجازی به دنبال ضربه زدن به کمپین هیلاری کلینتون، نامزد حزب دموکرات و به سود دونالد ترامپ، یعنی رقیب او بوده است. در آن ایام، یکی از مهمترین اقداماتی که به روسیه نسبت داده شد، هک سایت حزب دموکرات و انتشار اطلاعات آن در فضای مجازی چند روز مانده به انتخابات بود. نقش‌آفرینی منفی روسیه در انتخابات ۲۰۱۶ آمریکا، سبب افزایش توجه جامعه اطلاعاتی آمریکا، کنگره و مشخصاً کاخ سفید به موضوع اهمیت امنیت فضای سایبری شد.
در این باره نهادهای اطلاعاتی و امنیتی آمریکا قائل به دودسته از تهدیدات سایبری هستند که معمولاً با دو انگیزه اساسی و متفاوت صورت میگیرند؛ تهدید نخست انگیزه مادی دارد. بدین معنی که ممکن است حمله کنندگان سایبر و هکرها با تلاش برای دستیابی به برخی اطلاعات به دنبال فروش آن اطلاعات یا باجگیری باشند. این دسته از حملات شکل و دامنه محدودی دارد که معمولاً شرکتهای خصوصی و آن دسته از نهادهایی را در برمی‌گیرد که تأمین‌کننده منافع مادی حمله‌کنندگان است.
نهادهای اطلاعاتی آمریکا، چین را در این دسته قرار می دهند. آنها مدعی هستند که چین از طریق عملیات سایبری و هک کردن به دنبال سرقت اطلاعات صنعتی، علمی و تجاری آمریکا است. از طرفی بازیگران غیردولتی زیادی حتی در داخل آمریکا هستند که انگیزه بالایی برای خلق این نوع از تهدیدات سایبری دارند؛ زیرا آنها در صورت موفقیت یا اطلاعات را می فروشند یا اینکه به باجگیری از صاحب اصلی اطلاعات برای عدم انتشار آنها در فضای وب می پردازند.
تهدید دوم انگیزه سیاسی و امنیتی دارد. بدین معنی که یک بازیگر که عمدتاً دولتی است بر مبنای قصد و نیت آگاهانه از یک‌سو و نیز برنامه از سوی دیگر به دنبال این است که با حمله به زیرساختهای اقتصادی، صنعتی و حتی نظامی کشور دیگر، آن کشور را تضعیف کند و بدین ترتیب قدرت سایبری خود و ضعف طرف مقابل را نشان دهد.
ایالات‌متحده روسیه را در این دسته قرار می دهد. برای مثال این کشور مدعی است که حمله به خطوط لوله آمریکا در ساحل شرقی در ماه می ۲۰۲۱ توسط هکرهای روسیه صورت گرفته است که مستقیم از پوتین دستور می گیرند. این موضوع سبب شد که در دیدار ۱۶ ژوئن بایدن و پوتین در ژنو سوئیس، موضوع امنیت سایبری یکی از موضوعات محوری مباحث آنها باشد. در این دیدار بایدن به‌صراحت درباره حمله به خط لوله ساحل شرقی از پوتین سؤال کرد و به پوتین گفت آیا دوست داری این اتفاق برای خط لوله و منابع شما اتفاق بیفتد. بایدن در نشست مطبوعاتی خود اعلام کرد که به پوتین درباره توانایی سایبری آمریکا هشدار داده است.
درباره استراتژی آمریکا در فضای سایبر برای پاسخ به حملاتی ازاین‌دست دو دیدگاه وجود دارد. دیدگاه نخست متعلق به دموکراتها است، آنها معتقدند: که نباید این فضا را به فضای تنش و تهدید تبدیل کرد و باید با خویشتنداری تلاش کرد که دیگران را قانع کرد که به نفع همه است که فضای سایبری برای همه امنیت داشته باشد. این دیدگاه هرگونه پاسخ را حداقلی و با اجازه نهادهای مختلف و از جمله شخص رئیس‌جمهور ممکن میداند. در مقابل حزب جمهوری‌خواه، حملات سایبری را شکلی از اقدام جنگی میداند که باید بلافاصله پاسخ داده شود و به این خاطر خواهان تقویت بعد تهاجمی راهبرد سایبری آمریکا است. این دیدگاه باور دارد که باید به نهادهای مختلف اجازه داده شود که هر زمان لازم بود از عملیات تهاجمی سایبری علیه دشمن استفاده کنند. حزب جمهوری‌خواه مدعی است که خویشتنداری در مقابل حملات سایبری کشورهایی چون روسیه صرفاً سبب افزایش جسارت آنها خواهد شد و آمریکا باید با انجام پاسخهای سنگین و پرهزینه، برای خود در عرصه سایبری بازدارندگی ایجاد کند.
در دوره بایدن به نظر می رسد که این کشور به دنبال ایجاد یک رویکرد جهانی برای مواجه با فضای سایبری باشد. در سند موقت امنیت ملی دولت بایدن، بر شکل‌دهی به یک رژیم جهانی در این حوزه تأکید شده است. در دیدار بایدن و پوتین نیز طرفین توافق کردند که یک اجلاس سران در رابطه با امنیت سایبر برگزار کنند و یک نقشه راه برای مقابله با حملات سایبری و امنیت سایبری شکل بدهند که دنیا را در برابر این حملات امن‌تر سازد. به نظر می رسد آمریکا از طریق همراهی متحدان خود مانند: اتحادیه اروپا، کره جنوبی، ژاپن، سنگاپور، اسرائیل و...در این مسیر موفق شود. اگر یک‌نهاد یا رژیم جهانی در این حوزه با محوریت آمریکا شکل بگیرد، کشور انجام دهنده حملات سایبری با مجازات سنگینتری مواجه خواهد شد و این عاملی است که احتمالاً سبب عدم همراهی روسیه و چین با خواست آمریکا مبنی بر پیوستن این دو کشور به رژیم جهانی خواهد شد؛ زیرا این دو کشور تمایل ندارند که از طریق قوانین و مقررات این رژیمی که ساخته‌و پرداخته آمریکا است، محدود شوند. هرچند ممکن است، زمانی به این رژیم بپیوندند که منافع آنها ایجاب می‌کند.
فاطمه نکولعل آزاد
کارشناس مسائل خاورمیانه