به گزارش خبرنگار ایرنا، نمونه مشکلات زیست محیطی کشتارگاه صنعتی شهر بجنورد، سرریز شدن حجم زیادی از فاضلاب مملو از خونابه ناشی از کشتار دام در اراضی حاشیه این شهر که بیشتر آنها زیر کشت صیفی جات قرار دارد، است که در هفته های گذشته با اعتراض شدید مردم و محیط زیست مواجه شد به طوری که با شکایت محیط زیست خراسان شمالی پرونده ای در این ارتباط در دستگاه قضایی برای برخورد قانونی با متخلفان این بخش تشکیل شد.
بررسی ها نشان می دهد هم اکنون فاضلاب کشتارگاه صنعتی شهرداری بجنورد مرکز این استان که روزانه حدود ۱۰۰ متر مکعب برآورد می شود، به دلیل نداشتن تصفیه خانه در داخل ۲ استخر با ظرفیت یکهزار و ۸۰۰ متر مکعب دپو و پس از پر شدن به وسیله شرکت های خصوصی تخلیه فاضلاب حمل و به نقاط نامعلومی دفن می شود که این اقدام نیز با توجه به بیماری مشترک انسان و دام چون تب کریمه کنگو ، تب مالت و سایر بیماری ها که از طریق خون حیوانات اهلی نیز منتقل خواهد شد، می تواند عواقب ناگواری را برای سلامت شهروندان به دنبال داشته باشد.
ضعف مالی بهانه شهرداری برای تاخیر در ساخت تصفیه خانه فاضلاب
اگرچه شهرداری بجنورد که در سال های اخیر بودجه سالانه آن چند صد میلیارد ریال می رسد، مشکل مالی را بهانه تاخیر ۱۲ ساله در ساخت تصفیه خانه فاضلاب اعلام کرد، ولی طبق گزارش کارشناسی برای ساخت تصفیه خانه فاضلاب حدود ۳۰ میلیارد ریال اعتبار مورد نیاز است که کمتر از یک درصد کل درآمد سالانه شهرداری بجنورد را تشکیل می دهد و چنانچه سالانه صرفا حدود کمتر از ۲ میلیارد ریال برای این کار اختصاص داده می شد، در حال حاضر نه تنها کشتارگاه صنعتی بجنورد دارای تصفیه خانه فاضلاب بود که بسیاری از مشکلات زیست محیطی ناشی از نبود این سیستم نیز وجود نداشت.
برخی از کارشناسان بهداشتی و زیست محیطی سرازیر شدن خونابه ناشی از کشتار دام در اراضی حاشیه شهر را نوعی انتقال بیماری مشترک انسان و دام به شهروندان می دانند و خواهان برخورد شدید دستگاههای نظارتی با این سهل انگاری مسوولان کشتارگاه شدند، چرا که بنا بر اذعان این کارشناسان رهاسازی پساب های تصفیه نشده علاوه بر شیوع بیماری ها ی واگیر دار و غیر واگیر دار می شود.
کشتارگاه صنعتی بجنورد در سال ۸۸ به بهره‌برداری رسید و یکی از اهداف راه‌اندازی آن کشتار دام، صادرات گوشت قرمز و جلوگیری از خروج صادرات دام زنده از استان به سایر استان‌ها بوده که تاکنون این امر به خوبی انجام نشده است، هم اینک این واحد تولیدی تنها نام صنعتی را یدک می کشد.
با وجود وعده های چندین باره مسوولان کشتارگاه صنعتی بجنورد مبنی بر راه اندازی تصفیه خانه، تاکنون هیچ اقدامی از سوی هیچ یک از سوی شهرداری به عنوان مالک و یا مستاجران گذشته و فعلی آن نیز اقدام عملی حداقل برای کاهش مشکلات زیست محیطی مردم انجام ندادند و به نظر می رسد با توجه به اظهارات مستاجر فعلی که مشکل مالی را دلیل عدم ایجاد تصفیه خانه اعلام کرد، باز هم باید چندین سال دیگر منتظر پاسکاری این مشکل بین شهرداری و متصدی باشند.
خارج شدن تصفیه خانه کشتارگاه از دستور کار شهرداری
رییس مرکز بهداشت بجنورد با انتقاد از تاخیر چندین ساله شهرداری در ساخت تصفیه خانه فاضلاب کشتارگاه صنعتی این شهر می گوید : تاخیر چندین ساله ساخت تصفیه خانه فاضلاب نشان می دهد که این طرح که با سلامت شهروندان نیز سر و کار دارد، در اولویت برنامه شهرداران این شهر قرار ندارد و این در حالیست که رفع این موضوع بارها و بارها در جلسه ها و کارگروه سلامت و امنیت غذایی استان مطرح شد و به تایید رسید و باید در دستور کار اصلی شهرداری به عنوان متولی اصلی کشتارگاه قرار گیرد.
دکتر ابراهیم بازخانه ای در گفت و گو با خبرنگار ایرنا برای اثبات ادعای خود مبنی بر در اولویت نبودن ساخت تصفیه خانه فاضلاب کشتارگاه صنعتی شهرداری بجنورد می گوید : در سال های گذشته در کارگروه سلامت مصوب شد که مالک کشتارگاه ( شهرداری) موظف است برای جلوگیری از سرریز شدن استخر موقت تخلیه فاضلاب حاوی خونابه و سایر لاشه های اضافی دام به اراضی حاشیه شهر، دستگاه سنجش آنلاین فاضلاب را مستقر کند تا در صورت پر شدن اخطارهای لازم را به بهره برداری ارایه کند.
وی اضافه کرد : تاکنون مالک کشتارگاه صنعتی بجنورد ( شهرداری) حتی همین اقدام کم هزینه را برای جلوگیری از مشکلات بهداشتی و زیست محیطی انجام ندادند و این رویه نشان می دهد که تصفیه خانه فاضلاب در اولویت برنامه آنها قرار ندارد و باید در این زمینه برای حفظ سلامت شهروندان سخت گیری بیشتری صورت گیرد.
وی با بیان اینکه بوی تعفن ناشی از خونابه ها باعث اذیت اهالی نیز می شود گفت: دستگاه های نظارتی باید در این خصوص جدیت داشته باشند چرا که بخش خصوصی به برخی از امور توجه جدی ندارد، احتمال آلودگی و شیوع بیماری ها و مسمومیت ها برای مردم منطقه از این فضای ایجاد شده وجود دارد و حتی اگر مزارع و درختان به صورت مستمر از پساب ها آبیاری شوند در دراز مدت باعث شیوع سرطان ها در مصرف کنندگان نیز خواهد شد.
بازخانه ای بر توجه به مناطق روستایی و حاشیه شهر تاکید کرد و افزود: نباید مسایل بهداشتی این اهالی نادیده گرفته شود این موضوع باید به طور جد پیگیری و در جهت رفع آن تلاش شود.
نیاز مالی ۳۰ میلیارد ریالی
پیمانکار ( راهبر) کشتارگاه صنعتی شهر بجنورد با تایید مشکل زیست محیطی ناشی از رهاسازی پساب ( خونابه ) کشتار دام سبک و سنگین در اراضی پایین دست این شهر کمبود اعتبار را دلیل تاخیر ۱۵ ساله ایجاد تصفیه خانه دانست.
جعفر فدایی افزود: راه اندازی تصفیه‌خانه پساب و خونابه‌های این واحد صنعتی به ۳۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد.
وی افزود: کشتارگاه صنعتی بجنورد که به دلیل مشکلات زیاد تعطیل شده بود به صورت راهبری از مجموعه شهرداری در سال ۹۸ بدون این که مشکل و معضل تصفیه خانه رفع شود به شرکت تعاونی توسعه و عمران شهرستانی فخر بجنورد واگذار شد.
متصدی کشتارگاه صنعتی بجنورد اظهار داشت: دستگاه های نظارتی از این کشتارگاه ۷۲ مورد ایراد و اشکال گرفتند که شامل نبود واحد دفع فضولات، دفع ضایعات، خرابی کف سالن ها و نفوذ خونابه ها به زمین، سختی و شوری آب، مشکلات بهداشتی آب، نبود تصفیه خانه بود که بخشی از آنها رفع شود و باید نسبت به ایجا تصفیه خانه نیز اقدام شود.
فدایی خاطرنشان کرد : واحد پخت ضایعات در این واحد صنعتی در کشتارگاه ایجاد شد تا بتواند ضایعات را به کمپوست و یا نهاده طیور تبدیل کند اما هنوز در خصوص تصفیه خانه اقدامی موثر انجام نشده است.
پیمانکار کشتارگاه صنعتی بجنورد با بیان اینکه طبق قرار داد عملیات اجرایی و رفع نواقص کلی این واحد تولیدی بر عهده شهرداری است اظهار داشت: اما متاسفانه به علت کمبود اعتبار سال های سال این مشکلات بر روی هم تلمبار شده است.
فدایی پروانه بهره برداری کشتارگاه صنعتی بجنورد را کشتار روزانه ۵۰ راس دام سنگین و ۵۰۰ راس دام سبک اعلام کرد و اظهارداشت: در شرایط فعلی این کشتارگاه پایین تر از ظرفیت خود فعالیت دارد و با اضافه شدن کشتار دام عشایر که به صورت تضمینی از سوی شرکت پشتیبانی امور دام خریداری می شود، فعالیت این واحد صنعتی نیز ۵۰ درصد افزایش خواهد یافت.
وی دلیل رهاسازی خونابه ناشی از کشتاردام را در روزهای گذشته در اراضی پایین دست ناشی از پر شدن استخر جمع آوری دانست و اظهار داشت : براساس برنامه ریزی تا زمانی که تصفیه خانه کشتارگاه صنعتی بجنورد راه اندازی شود، خونابه ها در استخر جمع آوری و پس از پر شدن از طریق تانکر تخلیه و به صورت بهداشتی دفن می شود.
این مسوول کشتارگاه صنعتی را به دلیل تک کاره بودن ( کشتاردام ) زیان ده اعلام کرد و دلیل اصلی تاخیر در راه اندازی تصفیه خانه را نیز زیان ده بودن این واحد صنعتی اعلام کرد و خواهان حمایت مالی مسوولان استانی برای راه اندازی تصفیه خانه شد.
انعقاد قرارداد ساخت تصفیه خانه فاضلاب
پیمانکار کشتارگاه صنعتی بجنورد گفت: شهرداری با سرمایه گذار بخش خصوصی برای راه اندازی تصفیه پساب این کشتارگاه قرار داد بسته است، سرمایه گذار با آورده خود نسبت به راه اندازی تصفیه خانه اقدام می کند و در قبال آن چندین سال خروجی پساب را در اختیار می گیرد.
بهانه کمبود مالی شهرداری
شهردار بجنورد نیز در رابطه با مشکل پساب کشتارگاه صنعتی این شهر گفته است که تامین هزینه ساخت استخر برای جمع آوری پساب و خونابه ها از عهده شهرداری خارج است.
هادی زارعی افزود: اجرای کامل شبکه بندی فاضلاب کشتارگاه نیازمند اعتباراتی بیش از ۳۰ میلیارد ریال است که تامین آن از محل درآمدهای شهرداری که بواسطه مشکلات و وضعیت اقتصادی و کرونا به شدت کاهش یافته است ، امکان پذیر نیست و طی مکاتبه ای از دفتر امور شهری و شوراهای استانداری درخواست کرده ایم که تامین اعتبار از محل بودجه های دولتی را برای این امر میسر سازند.
وی با اشاره به اینکه در دوسال گذشته با حضور راهبر کشتارگاه و مساعدت شهرداری اکثر مشکلات این واحد تولیدی از جمله در زمینه پرسنلی ، بهداشتی و راهبری رفع شده است گفت: تا حدودی درآمد کشتارگاه نیز با توجه به افزایش کشتار افزوده شده است.
وی اظهار داشت: کمبود نهاده های دامی ، خشکسالی مراتع از علل افزایش درخواست برای کشتار دام عشایر است، پس از افزایش کشتار خونابه های حاصل از کشتار باعث افزایش پساب ها شده است.
زارعی با بیان اینکه قبول داریم شبکه دفع فاضلاب کشتارگاه صنعتی مشکل دارد اما به رغم تکمیل نبودن شبکه دفع فاضلاب کشتارگاه ، بارگیری توسط ماشین آلات فاضلاب و دفع آن در شبکه فاضلاب شهری ،تاکنون مشکلاتی در این زمینه نداشته و تبعاتی برای محیط زیست نداشت گفت: اما هم اینک با توجه به افزایش کشتار دچار مشکلاتی شده ایم.
وی افزود: راهبر شهرداری در حمایت از امور پشتیبانی دام از نهایت ظرفیت کشتار در کشتارگاه صنعتی استفاده می کند ، طبیعی است که مشکلاتی در دفع پساب ها و فاضلاب رخ دهد ، اما باید قبول کنیم در شرایط بحرانی هستیم و این مهم با هم افزایی همه دستگاه های اجرایی باید مدیریت شود.
شهردار ضمن اعلام این مطلب که در گذشته بر اساس ظرفیت روزانه ۱۰۰ راس کشتاردام ، شبکه دفع فاضلاب ازطریق جمع آوری خونابه ها در استخربتن ریزی شده انجام و با بارگیری ماشین آلات فاضلاب درمحل لاگون دفع فاضلاب تخلیه می شد ، گفت: ظرفیت کشتار در چند هفته اخیر به سه برابر افزایش یافته است که خروجی پسابها چند برابر شده باشد.
زارعی افزود: این مشکل طی یک هفته اخیر رخ داده است و بزودی مدیریت می شود و شهروندان ما نباید نگران باشند.
شهردار گفت: درخواست هایی از شهرداری مبنی بر الزام راهبر به تخلیه و دفع فاضلاب از طریق بارگیری با ماشین آلات فاضلاب صادر شده است.
وی با بیان اینکه همه ما حافظ محیط زیست هستیم و آنرا بعنوان میراثی گرانبها برای آیندگان باید از گزند آسیب حفظ کنیم ، افزود: اجرای کامل شبکه بندی فاضلاب کشتارگاه نیازمند مساعدت بیشتر است.
وی گفت: در دوسال گذشته با حضور راهبر کشتارگاه و مساعدت شهرداری اکثر مشکلات دیرپای این محیط چه درزمینه پرسنلی ، بهداشتی و راهبری رفع شده است.
پرونده کشتارگاه بجنورد روی میز دستگاه قضا
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی گفت: این اداره کل به علت سرازیر شدن پساب کشتارگاه صنعتی دام از شهرداری بجنورد شکایت و پرونده را قضایی کرده است.
حسین هراتی اظهار داشت: سیستم تصفیه کشتارگاه صنعتی دام در بجنورد به عنوان تنها کشتارگاه صنعتی دام استان، با مشکل فنی روبه رو است و پیش از این هم برای رفع این مشکل تذکر و همچنین مهلت مشخص تعیین شده بود اما اقدامی در این باره انجام نشده است.
کشتارگاه صنعتی بجنورد تنها کشتارگاه نیمه مدرن خراسان شمالی محسوب می شود که در دهه ۸۰ در زمینی به مساحت ۳۴ هزار و ۴۷۳ متر مربع به بهره برداری رسید .
در استان خراسان شمالی ۲ میلیون و ۱۲ هزار راس دام سبک شامل گوسفند و بز، ۷۹ هزار راس دام سنگین از جمله گاو و گوساله، ۲ هزار و ۴۰۰ نفر شتر و هزار راس اسب وجود دارد که سالانه ۲۲۱ هزار و ۱۱۸ تن انواع محصول از جمله گوشت قرمز، گوشت مرغ، شیر، عسل و تخم مرغ تولید می شود.
به دلیل نبود کشتارگاه صنعتی مناسب سالانه بیش از ۷۰۰ هزار راس دام به صورت خام از استان خارج می شود.