«حسن روحانی» رییس جمهوری نهم تیر ۱۴۰۰ در جلسه هیات دولت، ضمن تبریک هفته قوه قضاییه، اظهار داشت: «این روزها روزهای قوه قضاییه است که ما تجلیل می‌کنیم از قضات قوه قضاییه همچنین از زحمات و تلاش‌های کارکنان قوه قضاییه تجلیل می‌کنیم و امیدواریم قوه قضاییه ما با علم، دانش، دقت ودر نظر گرفتن احکام الهی ودر چارچوب قانون و بی‌طرفی کامل و وابستگی به احزاب و جناح‌های مختلف به کار خودش ادامه دهد».
روحانی در ادامه سخنان خود گفت که «وابستگی حزبی و جناحی آن چیزی است که می‌تواند قوه قضاییه را بشکند، امیدواریم قوه قضاییه ما از این مسایل دور باشد و کاملاً بی طرف باشد چون اگر قوه قضاییه قوه‌ای باشد که همه مردم به آن اعتماد داشته باشند بسیار برای مردم امیدآفرین است. قوه قضاییه آخرین مرجع است و هرکسی آسیبی ببیند به آنجا می‌رود می‌داند آنجا دستگاهی است که می‌تواند به حقش برسد».
سخنان رییس جمهوری ناظر به این واقعیت و ضرورت است که قوه قضاییه ورای حزب و جناح ها است و تشکیلات کاملاً مستقلی دارد و باید به همین نحو هم ادامه پیدا کند. اهمیت این موضوع باعث شد تا پژوهشگر ایرنا گفت و گویی با «نعمت احمدی» حقوقدان داشته باشد که شرحش در ادامه می خوانیم:
دغدغه رییس جمهوری در مورد جناحی نبودن قوه قضاییه
احمدی در خصوص صحبت های حسن روحانی و مسوولیت های قوه قضاییه گفت: قوه قضاییه چندین مسوولیت دارد؛ یکی مسوولیت پرونده هایی که در محاکم است که این پرونده های به چند بخش تقسیم می شود؛ یک بخش دعاوی معمولی است که میان مردم در جریان است اما یک سری دیگر از پرونده ها در خصوص فعالیت های سیاسی، اقتصادی گشوده می شود که این پرونده ها محل تامل است. بنابراین وقتی حسن روحانی می گوید قوه قضاییه نباید جناحی باشد، نشان از یک دغدغه دارد که این دغدغه هم قابل قبول است. پرونده هایی که علیه یک جناح تشکیل می شود چرا در مورد جناح های دیگر تشکیل نمی شود و باید پرونده ها در خصوص همه جناح ها یکسان باشد. البته قوه قضاییه موضوعات دیگری هم دارد مانند لوایحی که تهیه می شود یا همین الان که آیین نامه علیه کانون وکلا تصویب شده و استقلال ساختار یکصد ساله وکالت به هم ریخته است. پس اینگونه پرونده ها هم در قوه قضاییه وجود دارد.
دغدغه‌های قانونی رییس جمهوری ارتباطی با این جناح یا آن جناح ندارد
این حقوقدان در ادامه بیان داشت: گفته رییس جمهوری ارتباطی با این جناح یا آن جناح ندارد و براساس اصل ۱۱۳ قانون اساسی که رییس جمهور مسوول اجرای قانون اساسی است خواسته خود را مطرح کرده است. روحانی در این خصوص موردی صحبت نکرده و در کل گفته است. لذا باید به دغدغه رییس جمهوری توجه کرد چرا که در صحبت خود هیچ فردی را متهم نکرده است.
در دوره ریاست پیشین قوه قضاییه حرکت یا کار جانبدارانه‌ای اتفاق نیافتاد
احمدی در مورد وضعیت قوه قضاییه در دوره ریاست آیت الله رییسی بیان داشت: در دوره ایشان پرونده هایی در خصوص مفاسد اقتصادی طرح شده، ادامه پیدا کرده و هنوز هم به سرانجام نرسیده است. پس در دوره حجت الاسلام رییسی حرکت یا کار جانبدارانه ای اتفاق نیافتاد که بتوانیم بگوییم جانبداری از یک جناح خاصی بوده است. سند تحول هم وقتی نگاه می کنیم بیشتر جنبه شکلی دارد تا جنبه ماهیتی؛ یعنی اثرات آن بیشتر در داخل قوه قضاییه است و ارتباط آنچنانی با بیرون پیدا نمی کند. بخش هایی دارد که لازم است از رفت و آمد به دستگاه قضا کم شود و از تکنولوژی روز استفاده کنیم.
دستگاه قضایی باید استقلال داشته باشد
این حقوقدان خاطرنشان کرد: آن چیزی که مهم است اینکه دستگاه قضایی باید استقلال داشته باشد. لذا هم دغدغه رییس جمهوری در مورد جناحی عمل نکردن قوه قضاییه کاملاً صحیح است و هم قوه قضاییه در جایگاهی است که در مواردی این ظن به وجود می آید اما استقلال قضات و قوه قضاییه سر جای خود است.
قوه قضاییه و مساله پوست اندازی
احمدی پیشنهادهایی در خصوص آینده قوه قضاییه ارائه داد و گفت: قوه قضاییه باید پوست اندازی کند و نیاز به یک جراحی عمیق دارد. قوه قضاییه قضاییه ۲ ابزار دارد؛ یکی قانون و دیگری قاضی. ما در بخش قضات باید توجه کنیم. اولین بازدید که حجت الاسلام اژه ای از یکی از مجتمع ها داشتند و از تلویزیون پخش شد، افرادی که صحبت می کردند نارضایتی خودشان را از رفتار قضات اعلام می کردند. پس دادگستری باید از حالت بالادست به ارباب رجوع نگاه نکند. ما با همین قوانین می توانیم دادگستری را به نحو احسن که نارضایتی در آن نباشد، اداره کنیم. دادسرای ما هنوز اقرار محور است و پرونده ها به ضابط می دهند و ضابط مبسوط الید است که هر کار دلش خواست انجام دهد تا طرف اقرار کند.
حجت الاسلام اژه‌ای از معماران این دادگستری است
این حقوقدان در پایان یادآور شد: هیچ کس به اندازه حجت الاسلام اژه ای با قوه قضاییه آشنایی ندارد. من گفته ام که او از معماران این دادگستری است. اگر در طول ۴۰ سال گذشته پنج شخصیت تاثیرگذار در قوه قضاییه داشته باشیم، یکی از آنها حجت الاسلام اژه ای است. او آگاه به امور قضایی است، پشت میز نشسته و حکم صادر کرده است و همین باعث می شود تا توقع امثال من از حجت الاسلام اژه ای، صد برابر بیشتر از دیگر روسای قوه قضاییه است. بنابراین در نخستین کار باید بر قضات تکلیف کند که قوانین موضوعه کشوری را براساس قانون اساسی در قضاوت اجرا کنند.