سید عباس صالحی روز دوشنبه با حضور در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی در پاسخ به سوال سیدمجتبی محفوظی نماینده مردم آبادان در مورد فقدان کنترل، نظارت و رعایت شئونات اسلامی و تبلیغ ناهنجاری های اجتماعی در شبکه نمایش خانگی توضیح داد: موضوع سریال های خانگی از زاویه های مختلفی فرصت ها و مخاطراتی دارد. در حوزه فرصت ها و بسترهایی که سریال های خانگی داشته و دارد در فضای اقتصاد فرهنگ و هنر بخش قابل توجهی از ا قتصاد فرهنگ و هنر معطوف به این حوزه است.
درآمد ۱۰۰ میلیارد دلاری آمریکا از سریال های خانگی
صالحی در فرصت اولیه پاسخ به سوال نماینده مردم آبادان اظهار داشت: در همین سال های اخیر در آمریکا به طور میانگین هر سال ۱۰۰ میلیارد دلار درآمد این حوزه است. در حوزه کشورهای همسایه خودمان ترکیه امروز بعد از آمریکا بزرگترین تولیدکننده سریال های خانگی و تلویزیونی است به گونه ای که ۱۵۰ سریال ترکی به بیش از ۱۰۰ کشور جهان صادر شده است. شاید یک شهر کوچکی که نامی از آن شنیده نمی شد مثل سوگوت با ۱۲ هزار نفر جمعیت به خاطر مطرح شدن در سریال قیام ارطغرل که ۱۵۰ قسمت دارد و هر قسمتی دو ساعت تا دو ساعت و نیم، به یک شهر آشنا در فضای جهانی تبدیل شد.
وی افزود: بنابر این بحث سریال های تولیدی خانگی هم از منظر اقتصادی و هم از منظر فرهنگی جایگاه مهمی در جهان پیدا کرده است. کشور ما هم نمی تواند نسبت به این روند و فرایند هم از منظر اقتصادی و هم از منظر فرهنگی بی تفاوت باشد. یعنی اگر ما نتوانیم تولید داخلی خودمان را در فضایی قرار دهیم، طبیعتا مصرف کننده روزافزون تولیدات منطقه ای یا غربی خواهیم بود.
صالحی ادامه داد: به این مسائل شرایط کرونایی را اضافه کنید که در یک و نیم سال اخیر در آن قرار داریم و شرایط قرنطینه ای ایجاب کرده که مردم بیشتر در خانه بمانند کمتر در محیط های پرتجمع باشند و طبعا در چنین شرایط سریال های خانگی اهمیت مضاعفی پیدا کرده است.
وی افزود: در کنار این بسترها، فرصت ها، ضرورت ها و الزام ها نگاه آسیب شناسانه و توجه به مخاطرات نیز باید باشد. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این دو نگاه را با هم پیش برده و پیش می برد.
سه مخاطره اصلی در سریال های شبکه نمایش خانگی
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: در حوزه مخاطرات، سه مخاطره اصلی در فضای سریال های خانگی می تواند مطرح باشد. مخاطره اول شامل مخاطرات محتوایی است. ضعف مضمون، مضامین سطحی و مبتذل و نیز احیانا نابهنجاریها و عدول از مقرارت اخلاقی، دینی، سیاسی و اجتماعی. موضوع دوم توجه به حقوق مصرف کننده است. اگر سریالی آنقدر کشش نداشته باشد و با آب بستن به آن بخواهد طولانی تر شود؛ همانطور آب در شیر ریختن ضایع کردن حقوق مصرف کننده است، سریالی هم که محتوا، مضمون، قصه و فرم لازم را نداشته باشد و فقط بخواهد برای درآمد ادامه پیدا کند، ضایع کردن حقوق مصرف کننده است.
وی افزود: مساله سوم اقتصاد سریال سازی است. این که منابع مالی سریال سازی منابع شفاف مالی و حداقل قابل اطمینان نسبی باشد. با توجه به این سه مساله اصلی در فضای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اقداماتی را در یکی دوسال گذشت و کار بنیادی تری را انجام داده است که ارائه آیین نامه ای به شورای عالی انقلاب فرهنگی در حوزه هایی است که اختیارات وسیع تری می خواهد و نیاز به مقررات‌گذاری دارد.
نماینده مردم آبادان در ادامه گفت: چرا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نه توجهی به فرهنگ دارد و نه هرگونه برنامه ای برای ارشاد اسلامی؟ آیا وزارت متبوعه برنامه ای برای مهار ولنگاری فوق تصور شبکه ی نمایش خانگی که در حال حاضر اقدام به اشاعه و عادی سازی فحشا و ترویج و تبلیغ فرهنگ غرب گرایانه است برنامه ای هم متصور است یا این وزارت می‌پندارد این مهم جزء وظایفش نیست؟ وزارتی که هیچگونه مسمایی برای نام و عنوانش ندارد.
تاکید بر دریافت کامل فیلمنامه سریال‌ها
صالحی در بخش دوم در پاسخ به سوال محفوظی به اقدامات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اشاره کرد و افزود: دو شورای «پروانه ساخت» و «پروانه نمایش» در حوزه شبکه نمایش خانگی وجود دارد و نخست اینکه هر فیلم نامه‌ای که باید پروانه ساخت بگیرد ابتدا باید موافقت اصولی دریافت کند، یعنی طرح اولیه آن تصویب و در مرحله دوم الزام شده که فیلمنامه کامل سریال به شورای پروانه ساخت ارائه شود.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی توضیح داد: پیش از این، باید ایده کلی سریال یا فیلم در حد یک مرور گذرا ارائه می شد اما اکنون کل فیلمنامه باید به شورای پروانه ساخت ارائه شود و اعضای شورا می بینند و در طول فیلم نامه نویسی که جوهره اصلی سری ساخت فیلم و سریال است، در مدت ساخت و ساز آن هم مشاورانی به کمک فیلمنامه‌نویس می آیند تا مشکلات هر چه بیشتر حل شود.
تمرکز اولیه بر این است که یک فیلمنامه خوب وجود داشته باشد و این فیلم نامه خوب با خواندن دقیق مورد توجه شورای پروانه ساخت قرار بگیرد.
صالحی خاطرنشان کرد: پیش از این گاهی یک نسخه یا یک حلقه اول که به شورای پروانه نمایش می آوردند مسیر ادامه پیدا می کرد، اما اکنون باید حداقل پنج یا ۶ حلقه از سریال را بیاورن د تا مسئله مجوز اکران و نمایش دریافت کنند علاوه بر این هم باید در هر مرحله هم حداقل باید سه نسخه پیشاپیش در شورای نمایش ارائه شود که اگر اصلاحاتی نیاز دارد فرصت اصلاحات وجود داشته باشد.
وی به سوابق اصلاحی در سریال های نمایش خانگی اشاره کرد و افزود: معمولاً سریال‌ها هفتگی نمایش داده می شوند که اگر در همان هفته که اصلاحی داشته باشد فرصت تا دو یا سه هفته بعد برای اصلاح وجود داشته باشد، بنابراین وقتی بتدا از پنج یا ۶ حلقه در ابتدا و دریافت حداقل سه حلقه از نمایش را دریافت می کنیم، در این مسیر کمک کننده است تا اطمینان بیشتری داشته باشیم.
شفافیت منابع مالی برای پروانه ساخت/ پروانه مالکیت فیلم الزامی
صالحی درباره مسائل مالی فیلم ها و سریال ها گفت: در حال حاضر هر فیلم و سریالی که می خواهد پروانه ساخت دریافت کند، ابتدا باید یک خوداظهاری مالی داشته باشد که شفاف مشخص کند منابع مالی ساخت فیلم از کجا تامین شده است.
وزیر فرهنگ تاکید کرد: پس از ساخت فیلم، دریافت پروانه مالکیت هم الزام است زیرا باید مشخص شود مالکان فیلم یا سریال سهام داران و سرمایه گذاران آن چه کسانی هستند؛ اینها مسیری است که در طی یک سال اخیر با توجه به اختیارات خود وزارتخانه طی کردیم.
وی با اشاره به ارائه آیین نامه ای به شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۹۹، افزود: این آیین نامه دو جلسه هم در شورای معین بحث شده است. امیدواریم مراحل نهایی آن طی شود و به صحن اصلی شورای عالی انقلاب فرهنگی بیاید و تصویب شود. با تصویب آن اطمینان خاطر بیشتری برای استفاده از فرصت های زیاد سریال های شبکه نمایش خانگی به دست می‌آید و از طرفی تهدیدها و مخاطرات آن کمتر می‌شود.
ضرورت تشکیل شورای فراقوه‌ای
صالحی تاکید کرد: شورای ناظر و مجوزدهنده فیلم ها و سریال های شبکه نمایش خانگی، باید شورایی فراقوه‌ای باشد. وزارت فرهنگ باید عنوان مسئولیت دبیرخانه ای و ریاست جلسه ای داشته باشد، اما شورایی شبیه هیات نظارت بر مطبوعات تشکیل شود و در کنار وزارت فرهنگ، نمایندگانی از حوزه های علمیه، کمیسیون فرهنگی مجلس، صدا و سیما، سازمان تبلیغات اسلامی ترکیبی حضور داشته باشند که اعتمادسازی فرازمانی ایجاد کند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: سرمایه گذاری در صنعت (نمایش خانگی) احتیاج به امنیت سرمایه گذاری دارد و با تغییر دولت ها نباید تغییر کند. اقتصادی است که پشتوانه امن نیاز دارد که این پشتوانه با یک شورای فراقوه ای تضمین کنیم.
دهه حاضر و آینده، دهه تصویر و سریال هاست. هم اقتصاد فرهنگ و هنر و هم هویت و دیپلماسی کشور ها به سریال‌ها وابسته است که نمونه ای از آن در ترکیه،کره جنوبی و انگلستان دیده می شود؛ کشورهایی که بسط فرهنگی و نفوذ فرهنگی و دیپلماسی فرهنگی خود را از طریق سریال ها انجام می دهند.
وزیر فرهنگ اظهار داشت: اگر بخواهیم یک دیپلماسی دفاعی در برابر مصرف سریال های بیگانه همچنین دیپلماسی تهاجمی برای صدور فرهنگ انقلابی، اسلامی و ایرانی خود در منطقه جهان ایجاد کنیم حتما نیازمند سیاست راهبردی در حوزه سریال ها و نمایش خانگی هستیم.
وی بیان کرد: به دنبال این هستیم که ترکیبی از نگاه فرصت سازی و نگاه توجه به مخاطرات ایجاد کنیم. قدم‌هایی را با اختیارات خود وزارتخانه پیش بردیم، اما قدم‌هایی هم باقیمانده که به آیین‌نامه مرتبط است. امیدواریم شورای عالی انقلاب فرهنگی زودتر آن را بررسی و تصویب نهایی کند.
بعد از توضیحات محفوظی و پاسخ های وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: نکاتی که درباره مسائل فرهنگی و آسیب های سریال های شبکه خانگی مطرح شد، به حق و بجا بود. آقای محفوظی اعلام کرد سوال را به رای نمی گذارد چون در این باره مسئولیت از وزارت فرهنگ گرفته شده و به صدا و سیما داده شده، انتظار می رود صدا وسیما توجه جدی داشته باشد.
نماینده مردم آبادان نیز از پاسخ‌های وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مورد شبکه نمایش خانگی قانع شد.