برنامه‌های سازگاری با کم‌آبی استان گلستان سوم اسفند پارسال در جلسه کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی ایران که به ریاست رضا اردکانیان وزیر نیرو و اعضای این کارگروه برگزار شد به تصویب رسید تا امیدها برای رهایی و عبور این استان شمالی از معضل کم آبی دوچندان شود.
به گفته مدیرکل دفتر مدیریت مصرف و ارتقای بهره‌وری آب و آبفای وزارت نیرو و دبیر کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی، بر اساس این برنامه تا پایان برنامه هفتم توسعه همه جانبه کشور، صرفه‌جویی ۱۴۱.۵۹ میلیون مترمکعبی از منابع آب گلستان انجام خواهد شد که ۱۲۲.۶۴ میلیون آن از منابع زیرزمینی و ۱۸.۹۵ میلیون از منابع سطحی است.
بنفشه زهرایی همچنین گفته بود که با اجرای این برنامه، شرکت آب منطقه‌ای گلستان صرفه‌جویی ۱۱۷.۸۲ میلیون مترمکعبی از منابع آب زیرزمینی را انجام خواهد داد که ۶۵.۸۵ میلیون آن با همکاری سازمان جهاد کشاورزی استان انجام می‌شود ضمن اینکه شرکت آب و فاضلاب و شرکت شهرک‌های صنعتی گلستان به ترتیب صرفه‌جویی ۲ و ۲.۸۲ میلیون مترمکعبی را از منابع آب زیرزمینی استان انجام خواهند داد.
با تصویب این برنامه و جدی تر شدن کم آبی و تشدید خشکسالی در گلستان، دستگاه‌های اجرایی این استان نیز در تلاش هستند با استحصال حدود یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون متر مکعب آب از دریای خزر و صرفه جویی ۲۴۰ میلیون مکعبی آب در بخش‌های مختلف امکان گذر از این رخداد طبیعی را با حداقل خسارت‌ها محقق کنند.
بدون تردید کم آبی و تنش آبی بخش‌های زیادی از جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد که از آن جمله می‌توان به بخش کشاورزی و از همه مهمتر بخش شرب اشاره کرد که در این راستا ساز و کارهای مختلف و عملیاتی ترسیم شده تا از این دوره خشکسالی عبور کنند.
تبعات خشکسالی در کوتاه‌مدت آزار دهنده و شاید مشهود باشد اما اگر با آن سازگار نشویم خسارات وارده در دوره دراز مدت بسیار سخت و غیرقابل جبران خواهد بود.
از جمله راهکارهای تبیین شده برای سازگاری گلستان با کم آبی، مدیریت بهینه مصرف و صرفه جویی منابع آب است که معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای استان معتقد است با تصویب و اجرای این برنامه در مدت پنج سال بیش از ۱۲۰ میلیون مترمکعب در مصرف آب‌های زیرزمینی و سطحی در این استان شمالی صرفه‌جویی می‌شود.
جواد تیموری در گفت و گو با ایرنا اظهارداشت که این برنامه پنج ساله دارای بخش‌های مختلفی است که به عنوان مثال در حوزه آب‌های زیرزمینی ۹ برنامه دارد که باید در این مدت حدود ۲ هزار حلقه چاه غیرمجاز در استان گلستان مسدود شود تا بتوان ۱۸ میلیون مترمکعب، مصرف آب زیرزمینی را کاهش داد.
وی افزود: تعیین تکلیف ۱۲ هزار حلقه چاه فاقد پروانه، اصلاح و تعدیل پروانه ۱۱ هزار حلقه چاه آب کشاورزی و نصب ۱۴ هزار دستگاه کنتور هوشمند بر روی چاه‌های آب از دیگر اقداماتی است که در برنامه جامع سازگاری با کم آبی در استان گلستان عملی خواهد شد.
به گفته تیموری، با انجام سه طرح مذکور در مدت پنج سال حدود ۷۱ میلیون مترمکعب آب در بخش زیرزمینی صرفه جویی می‌شود.
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه‌ای گلستان، جلوگیری از اضافه برداشت چاه‌های مجاز را از دیگر برنامه‌های حوزه مدیریت مصرف آب‌های زیرزمینی در استان برشمرد و گفت: این طرح برای هزار و ۵۰۰ حلقه چاه مجاز انجام می‌شود تا ۲۹ میلیون مترمکعب در مصرف آب صرفه جویی شود.
وی ادامه داد: استقرار ۳۲ اکیپ گشت و بازرسی به صورت مستمر، انجام اقدامات فرهنگی و آموزش‌های عمومی و اجرای ۲ طرح در زمینه تقویت آبخوان‌ها از طریق تغذیه مصنوعی و پخش سیلاب و نیز ایجاد ۱۹ ایستگاه ثابت الکترونیکی و ۴۰ ایستگاه برخط در حوزه هواشناسی و هیدرومتری از دیگر برنامه‌های سازگاری با کم آبی در استان گلستان است که با اجرای این برنامه‌ها در مدت پنج سال ۱۱۸ میلیون مترمکعب از مصرف آب‌های زیرزمینی در استان کاسته خواهد شد.
تیموری گفت: درحوزه آب‌های سطحی نیز ۲ برنامه پیش‌بینی شده که شامل بهبود شبکه‌های آبیاری زهکشی در حوضه قره سو و زرین گل به مساحت هشت هزار هکتار و مطالعه و اجرای مدیریت مشارکت‌های مردمی با ایجاد ۱۵ تشکل آب‌بران است که در نهایت سه میلیون مترمکعب در مصرف آب‌های سطحی صرفه‌جویی خواهد شد.
وی افزود: درحوزه آب و فاضلاب شهری و روستایی نیز برخی اقدامات مانند تعویض کنتورهای معیوب، بازسازی و نوسازی و اصلاح شبکه، نشست یابی، قطع انشعابات غیرمجاز، خریداری و نصب اقلام کاهنده، استفاده از پساب‌ها و غیره پیش بینی شده که صرفه جویی در مصرف آب را به همراه خواهد داشت.
به گزارش ایرنا، بر اساس مصوبه شورای سازگاری با کم آبی و شورای حفاظت از منابع آب گلستان، دستگاه‌های اجرایی دیگر این استان نظیر جهادکشاورزی نیز باید با اجرای طرح‌های مناسب آبخوان داری ۱۲۱ میلیون مترمکعب صرفه جویی در مصارف را امکان پذیر نمایند ضمن اینکه باتوجه به کاهش منابع آبی موجود در این استان شمالی، پیگیری مدیران برای تحصیل مجوز شیرین سازی آب دریای خزر نیز به ثمر نشسته است.
در همین راستا مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان گلستان معتقد است که بخش زیادی از آب شرب در استان از منابع سفره‌های زیرزمینی تامین می‌شود که برای میان مدت و بلند مدت از نظر کمی و کیفی غیرقابل اتکا است به همین منظور در برنامه‌های میان مدت به دنبال استفاده از ظرفیت سدها و نیز تامین بخشی از آب شرب مردم گلستان در افق ۱۴۲۵ از طریق شیرین سازی آب دریا هستیم.
سیدمحسن حسینی افزود: مطالعات و برآوردهای زیادی در این باره انجام شده و درخواست گلستان مجوز ۱۰۰ میلیون مترمکعب شیرین‌سازی آب دریای خزر است تا ۵۰ میلیون مترمکعب آب شیرین تولید شود که در شهرستان‌های غرب استان از جمله بندرترکمن، گمیشان، کردکوی، بندرگز، آق قلا و گرگان مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
وی اضافه کرد: پیگیری‌های زیادی از سال‌های قبل به ویژه از نیمه دوم سال ۹۹ تاکنون انجام شد که حاصل آن موافقت با ۳۲ میلیون متر مکعب مجوز شیرین سازی برای تامین نیاز شرب و بهداشت نقاط جمعیتی گلستان از آب دریای خزر در افق ۱۴۲۵ بود که اکنون جذب سرمایه‌گذار در دستورکار شرکت آب منطقه‌ای استان قرار دارد.
حسینی بیان داشت که برای بقیه نیاز آبی گلستان برای شیرین سازی آب دریای خزر نیز تاکید شده با قید فوریت نسبت به تدقیق منابع و مصارف در افق ۱۴۲۵ با استفاده از اسناد بالادستی مختلفی که در زمینه آب وجود دارد، مطالعات لازم انجام شود که در همین راستا شرکت آب منطقه‌ای استان و شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور برای باقی مانده این تخصیص باید یک سری اقدامات تکمیلی را انجام دهند تا مجوز آن صادر شود.
همچنین گلستان به سبب شرایط توپوگرافی و جغرافیایی از جمله استان‌های کشاورزی کشور محسوب می‌شود و مدیران برای تامین آب این بخش نیز دست به کار شده‌اند و مجوزهایی برای استحصال آب از خزر دریافت کرده‌اند که مدیرعامل آب منطقه‌ای این استان شمالی در این باره نیز اظهارداشت که وزارت نیرو با تخصیص یک میلیارد و ۱۳۲ میلیون مترمکعب آب دریا جهت ساماندهی طرح‌های بخش کشاورزی بدون نیاز به نمک‌زدایی و با رعایت ضوابط و استانداردهای مربوطه و با هماهنگی با محیط زیست موافقت کرد.
حسینی افزود: در این طرح الزامات زیست محیطی لحاظ شده است که استان اجازه داشته باشه از آب دریای خزر برای پرورش آبزیان و کشت و صنعت شورورزی در گلخانه بدون شیرین سازی استفاده کنند.
وی اضافه کرد: با پیگیری‌های انجام شده توسط شرکت آب منطقه‌ای گلستان در چند سال اخیر، به ویژه از نیمه دوم سال ۹۹ و بررسی و مطالعات همه جانبه، این مجوز از سوی وزارت نیرو صادر شد که شامل استفاده از آب دریا برای ۱۰ هزار هکتار میگو است که سایت چهار هزار هکتاری آن در حال بهره‌برداری و ۶ هزار هکتار نیز برای توسعه میگو پیش بینی شده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان ادامه داد: طرح پرورش ماهیان خاویاری در سطح ۲۲۰ هکتار و استفاده از آب دریا برای کشت و صنعت شورورزی در گلخانه به میزان هفت هکتار نیز در این طرح پیش بینی شده که متقاضیان با رعایت قوانین و مقررات می‌توانند از آن بهره‌مند شوند.
حسینی، شیوه استفاده از آب خزر برای طرح فوق را احداث کانال‌های مناسب، هدایت آب دریا به ساحل و برگرداندن آن به دریا پس از بهره‌گیری اعلام و ابراز امیدواری کرد که اجرای این برنامه به کاهش فشار بر منابع آب سطحی و زیرزمینی استان، افزایش اشتغال و بهره وری آب در این استان شمالی کمک کند.
همچنین استاندار گلستان نیز چندی پیش در نشست شورای سازگاری استان با کم آبی گفته بود که بین ۱۵ تا ۱۷ هزار چاه غیر مجاز در این استان وجود دارد که شرکت آب منطقه‌ای باید نسبت به مسدود کردن این چاه‌ها اقدام نماید.
هادی حق شناس افزوده بود که جهاد کشاورزی گلستان نیز باید تسهیلات کم بهره یا مجوز کشت‌های گلخانه‌ای را به کسانی که چاه آب شان مسدود شده، ارائه دهد تا اشتغال تحت تاثیر قرار نگیرد.