حجت الاسلام والمسلمین دکتر حسن روحانی روز دوشنبه در آیین افتتاح طرح های ملی سازمان های مناطق آزاد تجاری و اقتصادی و محیط زیست در هشتاد و پنجمین پویش تدبیر و امید برای جهش تولید، با اشاره به تلاش دولت برای توسعه مناطق آزاد اقتصادی و تجاری کشور، گفت: با تلاش ها و پیگیری های انجام شده و تصویب در مجلس شورای اسلامی، امروز ۱۵ منطقه آزاد داریم که امیدواریم بتوانند کشور را در مسیر تعامل سازنده با کشورهای همسایه و جهان قرار دهند.
دکتر روحانی در ادامه به حوزه محیط زیست و اقدامات انجام شده در این دولت برای حفظ محیط زیست اشاره کرد و با بیان اینکه مجموعه عظیمی از کارهای محیط زیستی در ۸ سال گذشته برای حفظ محیط زیست و تامین سلامت مردم صورت گرفته است، گفت: دولت یازدهم و دوازدهم به حق دولت سلامت و محیط زیست بوده است.
رئیس جمهور با بیان اینکه این دولت در بخش های مختلف برای موضوع سلامت مردم وارد عمل شد، گفت: حوزه محیط زیست، بخش بهداشت و درمان و همچنین بخش توسعه بیمه ۳ پایه ای بود که این دولت با آن بدنبال سلامت جامعه بوده است و اگر منصفانه مقایسه شود، تفاوت شرایط امروز با ۸ سال قبل در زمینه محیط زیست قابل مشاهده است و می توان دید که چه اقدامات بزرگی انجام شده است.
دکتر روحانی تلاش ها و اقدامات انجام شده در زمینه احیای دریاچه ارومیه را از مهمترین و بزرگترین اقدامات دولت در زمینه حفظ محیط زیست و سلامت مردم عنوان کرد و گفت: در این دولت ۱۵ هزار میلیارد تومان اعتبار برای دریاچه ارومیه هزینه شد که اگر برنامه ریزی و سرمایه گذاری در این زمینه انجام نمی شد، امروز دریاچه ارومیه به یک محیط خشک و پر از نمک تبدیل شده بود و حیات منطقه را از بین می برد.
رئیس جمهور با بیان اینکه محیط زیست از ابعاد بسیار مختلفی برخوردار است، گفت: در موضوع محیط زیست چه بسا لازم است با کشورهای منطقه و همسایه مشارکت داشته باشیم و در این راستا باید کارهای مهمی در مجامع بین‌المللی و همچنین اقدامات سیاسی و علمی در زمینه آب و خاک انجام شود تا با مجموعه‌ای از اقدامات و هماهنگی ها به شرایط قابل قبول برسیم.
دکتر روحانی با اشاره به علت توجه دولت به دریاچه ارومیه، خاطر نشان کرد: اگر دریاچه ارومیه خشک شود صدها کیلومتر در اطراف آن تحت تأثیر گرد و غبار و نمک قرار می‌گیرد و جمعیتی حدود ۱۴، ۱۵ میلیون نفر دچار مشکل می‌شوند.
رئیس جمهور گفت: برای احیای دریاچه ارومیه کانال‌های زیادی لایروبی شد و از کشاورزان خواهش شد تا مصرف آب خود را کاهش دهند و با اقدامات انجام شده این دریاچه از چند سال پیش در مسیر احیاء قرار گرفته و سطح و عمق آن وسیع‌تر شده است.
دکتر روحانی با اشاره به برنامه‌ریزی ها برای ورود حدود یک میلیارد مکعب آب به دریاچه ارومیه، خاطر نشان کرد: قرار است، ۶۰۰ میلیون متر مکعب آن از سد کانی‌سیب تأمین شود که اقدامات لازم برای ساخت و آبگیری آن انجام شده است. همچنین انتقال آب از این سد نیازمند، تونلی به طول ۳۵ کیلومتر و ۷۰۰ متر است که ۳۵ کیلومتر آن به همراه کانال‌هایی که آب را به دریاچه وارد کند، تکمیل شده و فقط حدود ۷۰۰ متر باقی مانده است.
رئیس جمهور افزود: همچنین قرار است تا از تبریز با تکمیل فاضلاب، پسآب تصفیه شده با ظرفیت ۱۲۲ میلیون متر مکعب و همچنین ۵۱ میلیون متر مکعب هم از پسآب فاضلاب ارومیه وارد دریاچه شود. از طریق لایروبی‌های انجام شده نیز، ۱۴۶ میلیون متر مکعب ورودی آب به دریاچه اضافه شده است و در همین راستا ۵ هزار حلقه چاه مسدود شده و ۶ هزار حلقه چاه هم تحت کنترل قرار گرفته است. چند سد نیز در مسیر تکمیل قرار دارد تا دریاچه ارومیه شرایط جدیدی پیدا کند.
دکتر روحانی اقدامات دولت در زمینه احیای دریاچه ارومیه را ماندگار و بزرگ توصیف کرد و گفت: اگر این اهتمام در ۸ سال گذشته نبود و اقدامات ضروری در این راستا انجام نشده بود، امروز دریاچه ارومیه به طور کامل خشک بود.
متن کامل سخنان رئیس جمهور به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
ایام بسیار مبارک و مسعودی که در آن قرار داریم برای مردم عزیز این سرزمین و عاشقان خاندان رسالت مبارک باشد. از امروز که روز میلاد امام هادی(ع) است تا روز پنج‌شنبه که روز عید غدیر خم است، ایام متبرک و مبارکی است ان‌شاء الله دل‌های ما بیشتر در مسیر معنویت و قرب به خداوند خواهد بود.
امروز در ۲ بخش پروژه داشتیم بخشی از پروژه‌ها مربوط به مناطق آزاد بود. در این ۸ سال، مناطق آزاد فعالیت بسیار خوبی کردند و مسیر را کاملاً تصحیح کردند یعنی از آغاز دولت تلاش‌مان این بود که مناطق آزاد از مناطق واردکننده کالا و عرضه‌کننده کالا به مسافرین به مراکز تولیدی، صادراتی و به مراکز جذب سرمایه داخلی و خارجی تبدیل شود و این کار بحمدالله در مناطق آزاد انجام گرفت ضمن اینکه مناطق آزاد و مناطقی که مورد نیاز مردم و اصرار استان‌ها بود را توسعه دادیم. آنها هم به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و امروز ۱۵ منطقه آزاد در کشور داریم که این ۱۵ منطقه آزاد و آنهایی که جدیداً تصویب شده و در آینده نزدیک همه آنها فعال می شوند، می‌تواند کشور را در مسیر تعامل سازنده با کشورهای همسایه و کشورهای جهان قرار دهد. تشکر می‌کنم از همه آنهایی که در مناطق آزاد در طول این ۸ سال فعالیت کردند از مدیر قبلی، مدیر فعلی و همه عزیزانی که مدیریت را در مناطق آزاد برعهده داشتند.
بخش دوم افتتاح های امروز به بحث محیط زیست مربوط می‌شود. در محیط زیست یک نمادی برای توسعه، احیاء و جدی گرفتن محیط زیست داشتیم.
دولت یازدهم و دوازدهم به حق دولت سلامت و دولت محیط زیست بوده است. در بخش‌های مختلف، برای موضوع سلامت وارد عمل شدیم. بخشی مربوط به محیط زیست می‌شد بخشی مربوط به بهداشت و درمان و بخشی هم به توسعه بیمه مربوط می‌شد، مخصوصاً بیمه سلامت، با این ۳ پایه دنبال سلامت جامعه و مردم بودیم و هر کس منصفانه امروز را با ۸ سال پیش قضاوت کند کاملاً می‌تواند در این مقایسه ببیند که چه شرایطی ایجاد شده است. همین آماری که برای روزهای پاک ذکرشد. در یک منطقه روزهای پاک ۲۰ روز بوده تبدیل به ۸۰ روز شده و به ۴ برابر رسیده است وخود مردم هم در شهرهای بزرگ و کلانشهرها، شاهد وضعیت موجود هستند. اینکه مترو را توسعه می‌دهیم برای محیط زیست است. وقتی ریل را توسعه می‌دهیم برای محیط زیست است. اینکه موتورها را یورو ۴ و ۵ و به روز می‌کنیم برای محیط زیست است. اینکه بنزین و گازوئیل را به سمت یورو ۴ می‌بریم برای محیط زیست است.
اینکه بنزین پتروشیمی را قطع کردیم برای محیط زیست جامعه بود. اینکه این همه اتوبوس‌ها را گازی می‌کنیم و حتی کار برقی کردن هم اخیراً شروع شد اینها نهایتاً برای محیط زیست است. اینکه جنگل‌ها و مراتع توسعه پیدا می‌کند و نهال‌کاری می‌شود برای محیط زیست است. اینکه جلوی ریزگردها گرفته می‌شود و طراحی می‌شود، برای محیط زیست است. اینکه مناطق حفاظت شده را حفاظت و پاسداری می‌کنیم، برای محیط زیست است. اینکه امروز در کشور شاهد هستیم که حرارت بسیاری از نیروگاه‌ها که قبلاً با مازوت و گازوئیل تأمین می‌شد و امروز بخش بزرگی با گاز تأمین می‌شود این به معنی توجه به محیط زیست است.
اینکه مسأله گازرسانی به روستاها را از ۱۴ هزار روستا تا قبل از این دولت به ۳۳ هزار روستا رساندیم، این یعنی اینکه بوته‌ها حفظ شود و مردم در سلامت باشند و بتوانند با یک سوختی که دارای مشکلات زیست محیطی نیست، در زمستان برای گرم کردن خودشان، برای پخت و پز و سایر مصارف استفاده کنند، اینکه آب را به شرق کشور و وسط کویر رساندیم یعنی محیط زیست. اینکه استان‌های مختلف شرقی در آینده از آب شیرین شده دریای عمان یا خلیج فارس استفاده خواهند کرد اینها همه یعنی توجه به محیط زیست.
اینکه همه مشعل‌ها را در جنوب خاموش کردیم و از آن برای پتروشیمی استفاده می‌کنیم. پالایشگاه بزرگ بیدبلند را افتتاح کردیم یعنی محیط زیست اهمیت دارد.
محیط زیست ابعاد بسیار مختلفی دارد. اینکه تالاب‌ها و دریاچه‌ها باید احیاء شود و حق آنها ستانده شود و حق‌آبه های آنها داده شود یعنی محیط زیست مورد توجه است.
در مجموع در محیط زیست در دولت یازدهم و دوازدهم کار بسیار عظیم و بزرگی صورت گرفته که وزارتخانه‌های مختلف، دستگاه‌های مختلف در آن حضور و دخالت داشتند. اینکه در خوزستان بخش بزرگی را برای جلوگیری از گرد و غبار نهال‌کاری کردیم برای محیط زیست بود.
امروز می‌بینیم محیط زیست ما از ۸ سال پیش بهتر است. البته معنی‌اش این نیست که همه مشکلات تمام شده است. در محیط زیست باید با کشورهای همسایه و منطقه مشارکت کنیم. برخی از مسایل ما مربوط به کشورهای همسایه می‌شود. برخی از مسایل مربوط می‌شود به اینکه همسایگان باید در تصرف آب رودخانه‌ها، عدالت را مراعات کنند.
اینکه از ۲ رودخانه بزرگ و مهم دجله و فرات فقط یک کشور استفاده کند و کشور پایین‌دستی محروم شود و خشک شود آثارش به آن کشور و کشور همسایه که ما هستیم برمی‌گردد. اینکه در شرق کشور همه سدها ساخته شود و آب به اندازه کافی وارد منطقه سیستان و بلوچستان و دریاچه هامون نشود، این یعنی مشکل محیط زیست. باید کار بسیار عظیمی در مجامع بین‌المللی در کنار کارهای سیاسی و علمی در زمینه آب و خاک انجام بگیرد در این مجموعه اگر همه دست به دست هم داد، آن وقت می‌توانیم به یک شرایط محیط زیستی که سالم و قابل قبول است برسیم و می‌شود آن را پذیرفت.
یکی از مسایل بسیار مهم زیست محیطی دریاچه ارومیه بود. دریاچه ارومیه را نباید کسی با تالاب‌ها و رودخانه‌های دیگر مقایسه کند چون در بعضی از استان‌ها در طول دولت یازدهم و دوازدهم به ما معترض بودند که شما چرا این همه به دریاچه ارومیه تأکید می‌کنید.
علت اینکه ما از روز اول دولت به فکر دریاچه ارومیه بودیم. امروز هم در روزهای پایانی دولت باز هم می‌گوییم دریاچه ارومیه، به دلیل اینکه اطراف دریاچه ارومیه، صدها کیلومتر، تحت تأثیر خشک شدن دریاچه ارومیه قرار می‌گیرد. اگر دریاچه ارومیه با همان روند قبل از سال ۹۲ ادامه پیدا می‌کرد و برنامه‌ریزی و سرمایه گذاری نمی‌شد امروز به یک محیط خشک پر از نمک تبدیل می‌شد که هر گرد و غباری و هر بادی و وزشی تمام شهرها و باغ‌ها و مزارع و مراتع و درخت‌ها واصلاً حیات را در منطقه از بین می‌برد. جمعیت عظیم ۱۴ الی ۱۵ میلیون نفری تحت تأثیر دریاچه ارومیه هستند.
برای دریاچه ارومیه از اول تلاش شد مسئولیت این کار هم به آقای دکتر کلانتری داده شد. در دولت یازدهم قبل از اینکه مسئولیت محیط زیست را به عهده بگیرد و بعد هم همچنان این مسئولیت ادامه داشته است.
مردم عزیز بدانند در دولت یازدهم و دوازدهم ۱۵ هزار میلیارد تومان اعتبار، برای دریاچه ارومیه هزینه شده و کارهای بسیار عظیم و بزرگی انجام گرفته است.
در اطراف دریاچه ارومیه بوته‌کاری شده برای اینکه جلوی گرد و غبار گرفته شود، کانال‌ها و مسیرها لایروبی شده برای اینکه از سیمینه‌رود و زرینه‌رود و بقیه جاها دریاچه ارومیه تغذیه کند.
از کشاورزان عزیز خواهش شده که از مصرف آب بکاهند، البته با تلاش‌هایی که شده از مقدار محصول کاسته نشده است یعنی آب را ۴۰ درصد کاهش دادیم اما ضمناً محصول هم ۱۷ درصد افزایش پیدا کرده است بنابراین یک کار عظیم و بزرگ از این نظر شده برای اینکه این آب‌ها وارد دریاچه ارومیه شود.
دریاچه ارومیه تقریباً از چند سال پیش در مسیر احیاء خودش قرار گرفت یعنی سطح دریاچه وسیع‌تر و عمق دریاچه بیشتر شد و تلاش‌های بسیار زیادی شد که از جاهای مختلف، آب وارد دریاچه شود. طراحی شد، یک رقم تخمینی می‌گویم که حدود یک میلیارد متر مکعب در سال آب از اطراف وارد دریاچه ارومیه بشود برای اینکه دریاچه ارومیه بتواند احیاء و روی پای خودش بایستد.
یک قلم از این یک میلیاردی که می‌گویم ۶۰۰ میلیون متر مکعب از سد کانی سیب است این سد ساخته شد و در دی‌ماه افتتاح کردیم، آبگیری شده و آماده است برای انتقال آب آن به دریاچه ارومیه نیازمند یک تونلی تقریباً، ۳۵.۷ کیلومتری هستیم. امروز مسیر تونل به جاهایی رسیده که بخاطر شرایط زمین، دچار مشکل شد و کار تونل به تأخیر افتاد اما در عین حال الان ۳۵ کیلومتر این تونل ساخته شده است حدود ۶۰۰، ۷۰۰ متر این تونل باقی مانده است. همچنین بعد از تونل کانال‌هایی که باید ساخته شود برای اینکه این آب وارد دریاچه شود آن کانال‌ها هم به اتمام رسیده است.
همچنین بنا شده از فاضلابی که در تبریز تکمیل می‌شود از آنجا پسآب تصفیه شده وارد دریاچه ارومیه شود این هم حدود ۱۲۲ میلیون متر مکعب در سال است.
۵۱ میلیون متر مکعب پساب هم از ارومیه وارد این دریاچه خواهد شد. همه اینها در مراحل نهایی و پایانی است.
از آن طرف ۱۴۶ میلیون متر مکعب ورودی به دریاچه هم بخاطر لایروبی‌ها و کارهایی که در کشاورزی انجام گرفته، افزایش پیدا کرده است.
حدود ۵ هزار حلقه چاه بسته شده که اینها همه برای منطقه مضر بود. ۶ هزار حلقه چاه کنترل شده که اضافه برداشت نشود. همه اینها در کنار هم قرار گرفته و یکی دو سد دیگر هم آماده است که آنها هم تکمیل می‌شود.
سد چراغ‌ویس، سد بوکان، سد سیلوه و چپرآباد به همراه چند سد دیگر در حین تکمیل قرار دارند و همه اینها آماده شده برای اینکه دریاچه ارومیه شرایط نویی را پیدا کند. ان‌شاء الله امیدوارم با همه این طرح‌ها که در یک زمان کوتاهی تا پایان تابستان و اوایل پاییز افتتاح، اجرایی و عملیاتی می‌شود، شاهد یک دریاچه ارومیه‌ای باشیم که در مسیر سلامت قرار می‌گیرد.
البته همانطور که گفتند اگر دریاچه بخواهد به آن سطح اکولوژیک مورد انتظاری برسد که ۴ هزار و ۳۰۰ کیلومتر دریاچه باشد چند سال طول می کشد اما مسیر و کار هموار شده است. مرکز آینده‌پژوهی این دریاچه افتتاح شده است. ان‌شاء الله جزو اقدامات ماندگار دولت یازدهم و دوازدهم است.
اگر این اهتمام در این ۸ سال نبود و تلاش نمی‌شد و این سدها و تونل‌ها ساخته نمی‌شد، کانال‌ها لایروبی نمی‌شد، چاه‌ها بسته نمی‌شد و کشاورزی‌ها اصلاح نمی‌شد، امروز دریاچه ارومیه خشک شده بود ولی امروز در مسیر احیاء کامل دریاچه ارومیه هستیم.
ان‌شاء الله همه این طرح‌ها ظرف یکی دو ماه آینده افتتاح شود و مردم آذربایجان شرقی و غربی و همچنین استان‌های همجوار، از دریاچه ارومیه متنعم خواهند شد.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته.