ابهامات درباره تحولات اخیر افغانستان از آنجا پررنگ تر شده که آمریکایی ها جزییات چندانی از پشت پرده های مذاکرات صلح با طالبان را در ماه های گذشته درز نداده اند و معلوم نیست چه توافقاتی میان آنان صورت گرفته است و حتی به نظر می رسد دولت افغانستان نیز از جزییات توافقات مطلع نشده اند. از طرفی خروج یکباره و غافلگیرانه آمریکایی ها از افغانستان که این بار هم دولت مرکزی در کابل پیش از آن مطلع نشده بود، بر این ابهام ها افزود، بطوری که دولت افغانستان از تخلیه پایگاه بگرام تا صبح روز بعد اطلاع نداشت.
اکنون با گذشت هفته ها از بحران اخیر در افغانستان، آمریکایی ها در حال درز دادن اطلاعاتی هستند که نشان می کند طالبان با القاعده و حتی احتمالا با داعش همکاری های مالی دارد.
براساس گزارش برخی رسانه های آمریکایی از جمله صفحه افغانستان وب سایت رادیو آزادی در روز سه شنبه این هفته، "وزارت خزانه‌داری آمریکا در نامه‌ای به وزارت دفاع این کشور از فعالیت‌ها و منابع مالی شبکه القاعده و گروه داعش در افغانستان پرده برداشته است."
نامه‌ای که به تازگی از سوی «گریگوری سالیوان» بازرس کل وزارت خزانه‌داری امریکا به وزارت دفاع این کشور فرستاده شده در پیوند با فعالیت‌ها و تامین مالی القاعده و داعش در افغانستان، بوده است.
در این نامه به امضای سالیوان آمده است که القاعده از سال ۲۰۲۰ در افغانستان نیرومندتر شده و با حمایت طالبان و با این گروه به گونه مشترک به فعالیت خود ادامه داده است.
در این نامه تایید شده است که القاعده هنوز از طرفداران خود و افرادی که معتقدند کمک‌های آنها برای اهداف بشردوستانه و خیرخواهانه استفاده می‌شود، کمک دریافت می‌کند.
وزارت خزانه‌داری امریکا همچنین نوشته که شبکه القاعده از روابط خود با گروه طالبان همچنان بهره می‌برد.
همزمان، بازرس کل وزارت خزانه‌داری امریکا گزارش کرده که اعضای ارشد شبکه حقانی هم در حال مذاکره برای تشکیل یک واحد جدید از شبه‌نظامیان خود به کمک شبکه القاعده هستند.
او معتقد است که گروه‌های وابسته به القاعده در شبه‌قاره هند و شمار دیگری از گروه‌های تروریستی از جمله طالبان پاکستان از خط دیورند میان افغانستان و پاکستان به عنوان پناهگاه بهره می‌برند.
بر اساس این یادداشت، طالبان و القاعده از ماه مه سال ۲۰۲۰ نشست‌های منظمی داشته و روابط خود را تقویت کرده‌اند.
وزارت خزانه‌داری آمریکا از رشد القاعده در افغانستان اظهار نگرانی و تاکید کرده که هیچ نشانه‌ای از قطع ارتباط طالبان با این شبکه وجود ندارد.
در این پیوند، «رحمت‌الله نبیل» رئیس پیشین اداره امنیت ملی افغانستان می‌گوید که طالبان و القاعده هنوز با هم ارتباط و همکاری گسترده دارند و بدون تردید طالبان ارتباطات خود با القاعده و دیگر شاخه‌های مهم این شبکه مانند شبه‌قاره هند را قطع نکرده‌اند.
البته یک گزارش سازمان ملل در پاییز سال گذشته نیز از حضور القاعده در بدنه طالبان خبر می داد و در همان زمان رسانه های بین المللی با عنوان "حضور سنگین القاعده در درون طالبان" به این موضوع پرداختند و حتی به همین حد بسنده نکردند و مدعی شدند که اعضای القاعده با امیر طالبان بیعت کرده اند و این گزارش ها درست در زمانی منتشر می شد که مذاکرات دوحه میان آمریکایی ها و سران طالبان در جریان بود.
ناظران سیاسی امور افغانستان معتقدند برخلاف تصور برخی‌ها، القاعده همچنان به‌اندازه گذشته شخصیت‌های شناخته شده‌ای در اختیار دارد که می‌تواند آن را رهبری کند اما تغییرات در حال وقوع منطقه و خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان می‌طلبد تا آنها بصورت رسمی فعالیتی نداشته باشند و همانگونه که مقامهای سازمان ملل در سال گذشته پیش بینی کردند القاعده هنوز در داخل طالبان در افغانستان حضور سنگین دارد و این نیروها در دل طالبان ادغام شده اند.
در این پیوند، خبرگزاری جمهور افغانستان در دوم اردیبهشت سال گذشته (۱۳۹۹) به نقل از سرپرست ریاست عمومی امنیت ملی این کشور نوشت که گروه طالبان هنوز هم رابطه عمیق خود را با گروه‌های تروریستی از جمله داعش و القاعده حفظ کرده است.
«احمدضیا سراج» تاکید کرده بود که طالبان پس از امضای تفاهمنامه با امریکا، هیچ تمایلی به صلح ندارد و هنوز هم درصدد آن است که با استفاده از همین فرصت زندانیان خویش را رها ساخته و از طریق جنگ به پیروزی برسد.
وزارت امور خارجه افغانستان نیز در بهمن سال گذشته در بیانیه‌ای به نقل از گزارش «گروه تحلیل و نظارت از تعزیرات شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه گروه القاعده، داعش و گروه و نهادهای وابسته به آنها» اعلام کرده بود که روابط طالبان با گروه القاعده و سایر گروه‌های تروریستی همچنان ادامه دارد.
طبق این گزارش، رابطه طالبان با القاعده، داعش و برخی از گروه‌های تروریستی دیگر هنوز پا برجا بوده و کشته‌شدن چندین فرمانده القاعده از جمله «حسام عبدالرؤوف»، ملقب به «ابو محسن المصری» در مناطق تحت کنترل طالبان، نشان می‌دهد که این دو گروه با یکدیگر رابطه نزدیک دارند.
همچنین در گزارش مذکور به تهدید و هماهنگی میان طالبان پاکستان، گروه‌های تروریستی منطقه‌ای و گروه جهاد اسلامی که با ۱۰۰ تن از شبه‌نظامیان خود تحت حمایت و کنترل طالبان در ولایات فاریاب و کندز فعالیت دارند نیز اشاره شده است.
در این بیانیه با اشاره به عدم پایبندی طالبان به تعهدات خود، از جوامع بین‌المللی به ویژه سازمان ملل خواسته شده بود تا طالبان و حامیان آن را وادار به پذیرش آتش‌بس، ختم قتل‌های هدفمند و قطع رابطه با گروه‌های تروریستی نمایند تا زمینه برای مذاکرات در راستای برقراری صلح پایدار در افغانستان فراهم شود.
در همین حال طالبان این گزارش‌ها از جمله گزارش وزارت خزانه‌داری امریکا را رد کرده‌است.
«ذبیح‌الله مجاهد» سخنگوی این گروه دیروز (سه شنبه) برای چندمین بار در هفته های اخیر در پیامی به رادیو آزادی گفته که القاعده در افغانستان حضور ندارد.
مجاهد همچنین گفته که هدف این گونه گزارش‌ها تضعیف توافق دوحه است، ولی طالبان به این توافق پایبند هستند؛ این در حالی است که وی توضیح نمی دهد که در دوحه بر سر اشغال استان ها و شهرستان ها هم توافق شده بود؟
اما وزارت دفاع افغانستان می‌گوید طالبان با نقض توافق‌نامه دوحه، با حفظ روابط خود با القاعده، به حملات خود ادامه می‌دهند.
«فواد امان» معاون سخنگوی این وزارتخانه به رادیو آزادی گفت: طالبان برخلاف صلح و توافق‌نامه دوحه با القاعده ارتباط خود را قطع نکردند. این روابط روز به روز در حال افزایش است. شبکه‌های تروریستی، به ویژه القاعده، همراه با طالبان، همچنان به اعمال تروریستی خود در برابر مردم ادامه می‌دهند و این نقض وعده‌ها در واقع برای مردم مسئله نگران‌کننده است.
گروه طالبان در توافق‌نامه ۲۹ مه خود با امریکا متعهد شد که روابط خود با القاعده و دیگر گروه‌های تروریستی را قطع می‌کند و به هیچ گروه تروریستی اجازه نمی‌دهد که از خاک افغانستان علیه امریکا و متحدان آن استفاده کند.
به اعتقاد ناظران سیاسی و کارشناسان امور بین الملل، القاعده نه تنها در افغانستان با طالبان همکاری می‌کند بلکه در برخی از کشورهای غرب آسیا، شبه قاره هند و آفریقا همچنان فعالیت دارد و هنوز از طرفداران خود و افرادی که معتقدند اهداف این گروه بشردوستانه و خیرخواهانه است، کمک دریافت می‌کند.
در کنار بحث مربوط به ارتباط میان طالبان با القاعده، بحث روابط و تعامل طالبان با داعش، "تحریک طالبان" پاکستان و گروه حقانی هم مطرح است؛ اگر چه طالبان تلاش زیادی می کند که خود را از این اتهام ها دور کند.
ناظران سیاسی منطقه معتقدند که القاعده در یمن فعال است و طی سال‌های اخیر در توافق با نیروهای متجاوز به یمن در کنار نیروهای ائتلاف به رهبری عربستان قرار گرفته است.
در این خصوص می‌توان به بیانیه کمیته امور اسرای دولت نجات ملی یمن که ۲۶ تیر امسال صادر شد و در آن کمیته یاد شده، سربریدن ۲ تن از نیروهای ارتش و کمیته‌های ملی این کشور توسط نیروهای داعش و القاعده در درگیری‌های اخیر در استان البیضا را نشان‌دهنده‌ی حمایت نیروهای متجاوز ائتلاف از این گروه‌های تروریستی و ارتباط آنها با ریاض دانست. این بیانیه افزود: این جنایت، رابطه ائتلاف آمریکا، عربستان و امارات در جنگ یمن در سطح نظامی، انسانی و رسانه‌ای با عناصر داعش و القاعده را بیش از پیش آشکار کرد.
به هر حال مناسبات پیچیده گروه های تروریستی منطقه با یکدیگر که البته در بحران اخیر افغانستان به گروه طالبان هم گره خورده، همچون سیاه چاله ای، بر پیچیدگی های وضعیت این کشور افزوده است که به احتمال زیاد یک عامل اصلی آن آمریکایی هایی هستند که بعد از ۲۰ سال افغانستان را در شرایط "استخوان لای گلو" و کاملا غیرمسئولانه رها کردند.
طالبان که طی هفته های اخیر با اصرار فراوان، گزارش های مربوط به ارتباط با گروه های تروریستی مانند داعش و القاعده را تکذیب و جنایات صورت گرفته در مناطق تحت تصرف خود را رد کرده، اما همچنان در اقناع افکار عمومی در این خصوص توفیقی نیافته است و این درحالی است که مردم افغانستان عامل بی نظمی ها، قتل و کشتار و غارت شهرها و روستاها و نیز کوچ اجباری بسیاری از شهروندان افغان را طالبان می دانند، حتی اگر خود این گروه نقشی در حوادث جاری نداشته باشد.