به گزارش ایرنا،اجلاس سازمان همکاری شانگهای متشکل از روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، هند و پاکستان، نقش مهمی را در تقویت همگرایی منطقه‌ای در آسیا ایفا می‌کند.
در خصوص چرایی تمرکز این اجلاس بر مساله افغانستان می‌توان گفت در حال حاضر گروه طالبان تقریبا همه مناطق مرزی افغانستان و تاجیکستان را تحت کنترل دارد و این مساله سبب شده است صدها نفر از نیروهای افغانستانی به تاجیکستان بگریزند.
در هفته‌های اخیر، جنگ داخلی در افغانستان با حملات گروه طالبان به مناطق تحت کنترل حکومت این کشور تشدید شده و اوضاع افغانستان را ناامن تر کرده است.
گفتنی است مساله افغانستان از زمان شکل‌گیری سازمان همکاری شانگها با هدف مبارزه با تهدیدهای امنیتی جدید و با گردهمایی سران کشورهای روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان در سال ۱۹۹۶ در شهر شانگهای تحت عنوان گروه شانگهای ۵ ، همواره مورد اهمیت بوده است و هیچ زمانی مورد عفلت قرار نگرفته است چرا که دستیابی به صلح در افغانستان از عوامل کلیدی امنیت کل منطقه به شمار می‌آید.
به عبارت دیگر، پس از شکل گیری رسمی سازمان همکاری شانگهای، با توجه به اهداف این سازمان و تغییراتی که در طول سالهای گذشته در آن به وجود آمده، افغانستان به دلیل شرایط ویژه ای که به خصوص پس از سال ۲۰۰۱ داشته، خواه ناخواه در همواره محور توجه شانگهای قرار گرفت.
پیش تر نیز اجلاس وزیران خارجه سازمان همکاری شانگهای ۱۳ و ۱۴ ژوئیه برابر با ۲۲ و ۲۳ تیر در شهر دوشنبه برگزار شد و در این نشست مساله امنیت افغانستان و طرح کمک به این کشور در شرایطی که آمریکا نیروهای خود را پس از ۴۰ سال از این کشور خارج می‌کند یکی از اصلی ترین محورهای این مذاکرات بود.
وزیران امور خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای همچنین در بیانیه پایانی خود خواستار خویشتنداری طرف‌های مناقشه در افغانستان از بکارگیری زور و اقداماتی شد که منجر به بی ثباتی اوضاع این کشور می‌شود.
.
در حاشیه نشست نشست وزیران دفاع کشورهای عضو سازمان همکاریهای شانگهای نمایندگان کشورهای عضو در خصوص مساله افغانستان گفتگو کردند.
وزیر دفاع روسیه در نشست وزیران دفاع کشورهای عضو سازمان همکاریهای شانگهای گفت: در صورت بروز هر تهدیدی از جانب افغانستان به تاجیکستان کمک نظامی خواهیم کرد.
به گزارش خبرگزاری «نووستی»، «سرگئی شویگو» وزیر دفاع روسیه در نشست وزیران دفاع کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در دوشنبه اعلام کرد، اگر امنیت جمهوری تاجیکستان در رابطه با روند اوضاع در کشور افغانستان در معرض تهدید قرار بگیرد، پایگاه نظامی ۲۰۱ روسیه تمامی کمک‌های نظامی لازم را به این کشور ارائه خواهد داد.
به نوشته خبرگزاری شینهوا، «وی فنگ» و «سرگئی شویگو» وزیران دفاع چین و روسیه در حاشیه نشست وزرای دفاع سازمان همکاری شانگهای در شهر دوشنبه پیرامون تحولات افغانستان و آسیای مرکزی و نیز مبارزه با تروریسم گفتگو کردند.
به گزارش خبرگزاری «تاس»، پیش‌تر نیز لاوروف با شاه محمود قریشی وزیر خارجه پاکستان دیدار و دو طرف درخصوص اوضاع افغانستان در حاشیه اجلاس وزیران خارجه سازمان همکاری شانگهای در دوشنبه پایتخت رایزنی کردند.
مادامیکه تاجیکستان و افغانستان حدود یک هزار و ۴۰۰ کیلومتر مرز مشترک دارند، مساله امنیت در افغانستان برای دوشنبه از اهمیت فراوانی برخوردار است.
روسیه یکی از کشورهای است که تمام قد در دفاع از امنیت تاجیکستان ایستاده است.
بر اساس گزارش رسانه های روسی، پیش‌تر، روسیه تانکهایش را در مرز تاجکیستان با افغانستان مستقر کرده بود.
خبرگزاری ایرنا، در گزارشی در سوم مرداد امسال نوشت: روسیه همچنین به تاجیکستان وعده داده است که در تاسیس یک پاسگاه مرزی با افغانستان به دوشنبه کمک کند.
روسیه از دو دهه پیش در دوشنبه پایتخت تاجیکستان پایگاه نظامی تاسیس کرده است و مقامهای این کشور اعلام کرده اند که این پایگاه را تقویت و در تحکیم امنیت مرزهای تاجیکستان و افغانستان به سازمان مرزبانی تاجیکستان کمک خواهند کرد.
همچنین وزارت دفاع روسیه به دنبال تشدید وخامت در افغانستان تجهیزات جنگی جدیدی به پایگاهش در تاجیکستان انتقال داد.
در اوایل ماه جاری، وزارت دفاع روسیه در بیانیه ای اعلام کرد:«سرگئی شایگو» و «شیرعلی میرزا» وزیران دفاع روسیه و تاجیکستان در گفت وگوی تلفنی درباره اوضاع مناطق مرزی تاجیکستان و افغانستان تبادل نظر کردند.
وزیران دفاع روسیه و تاجیکستان در خصوص اقدامات مشترک روسیه و تاجیکستان برای مقابله و خنثی کردن تهدیدهای مرتبط با وخامت اوضاع افغانستان گفت وگو کردند.
ایران و سازمان شانگهای
«سراج الدین مهرالدین» وزیر امور خارجه تاجیکستان طی یک کنفرانس مطبوعاتی در «دوشنبه» پایتخت این کشور گفت: تاجیکستان از عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای حمایت خواهد کرد.
به گزارش پایگاه خبری «اینترفکس» تاجیکستان، مهرالدین گفت: "تاجیکستان آماده است تا با توافق کشورهای عضو، از تصمیم ایران برای عضویت در این سازمان حمایت کند.
به گفته وی، روند عضویت کشورها در این سازمان زمانبر است.
وی تصریح کرد: یک نظم و روال خاصی برای پذیرش اعضای جدید در این سازمان وجود دارد که چند سال به طول می‌انجامد. به عنوان مثال، اگر روند پذیرش هند و پاکستان به سازمان همکاری شانگهای را بخاطر بیاوریم، این درخواست در سال ۲۰۱۴ مورد بررسی قرار گرفت و حدود ۳ سال بعد در مورد عضویت آنها تصمیم گیری شد.»
پیش تر نیز در خرداد سال جاری، «نظام الدین زاهدی» سفیر تاجیکستان در تهران در نشست خبری درباره سازمان همکاری شانگهای اظهار کرد: الحاق ایران به این سازمان بعنوان عضو اصلی جزو برنامه‌های این سازمان است.
وی افزود: تصمیمات سازمان باید با رضایت همه کشورهای عضو باشد.
در پایان می توان گفت نظر به اهمیت ژئوپلیتیکی ایران می توان دریافت که این کشور در اکثر تقسیم بندی‌های سیاسی-جغرافیایی آسیا نقش بسزایی را ایفا می کند و نمی توان آنرا نادیده گرفت.
به عبارت دیگر، ایران از نظر جغرافیایی و ژئوپولیتیکی قدرت بزرگ منطقه است، و هر گونه ابتکاری بدون حضور ایران در این منطقه باعث متضرر شدن این کشورها می‌شود.
گفتنی است موقعیت خاص و منحصر بفرد ایران در منطقه خاورمیانه و همچنین آسیا مساله ای نیست که کشورهایی مانند چین و روسیه، که نقش مهمی در این سازمان ایفا می کنند، از این موضوع غافل باشند..
همچنین با توجه به افزایش نگرانی‌ها در خصوص اوضاع افغانستان سازمان شانگهای به عنوان نمونه خوبی از همکاریهای منطقه ای می‌تواند نقش مهم را در حل و فصل مناقشات در منطقه با تشریک مساعی کحشورهای عضو ایفا کند.