به گزارش روز سه‌شنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا از پایگاه اطلاع‌رسانی آرت‌نت، بازار هنر از وقتی به یک صنعت مولتی میلیارد دلاری تبدیل شد، توجه سارقان و قاچاقچیان را به خود جلب کرد. آمار سرقت‌های هنری آنقدر بالاست که تیم مبارزه با جرایم هنری پلیس فدرال آمریکا (اف بی آی) می‌گوید از سال ۲۰۰۴ که شروع به کار کرد تاکنون بیش از ۱۵ هزار اثر هنری مسروقه به ارزش بالای ۸۰۰ میلیون دلار را کشف کرده است.
مسئولان این روزها برای مهار سرقت آثار هنری از توسعه‌دهندگان فناوری کمک می‌گیرند چون مجرمان و کلاهبرداران بازار هنر به پیشرفته بودن در حوزه تکنولوژی معروفند. به عنوان مثال، هکرها سال گذشته ایمیل‌های بین سایمون سی. دیکینسون، دلال هنری برجسته انگلیسی و یکی از موزه‌های هلند را هک کردند و ۳ میلیون و ۱۰۰ هزار دلار به جیب زدند. بنابراین موزه‌ها، مجموعه‌داران، ماموران پلیس و نیروهای حراست باید دانش خود را در حوزه فناوری‌های جدید به روز کنند تا از خلافکاران عقب نیفتند. آنها این روزها از فناوری‌های پیشرفتهای چون اثر انگشت مایع و مگنت‌های کوچک برای حفاظت از آثار هنری از گزند سارقان و جلوگیری از کلاهبرداری‌های احتمالی استفاده می‌کنند. در ادامه به برخی از این ابزار و روش‌های حفاظتی جدید نگاهی اجمالی می‌اندازیم:
بلاکچین
بلاکچین سیستمی است برای ثبت و ضبط داده‌ها. این داده‌ها می‌توانند برای نمونه تراکنش‌های بانکی باشند یا اسناد مالکیت، قرارها، پیام‌های شخصی یا دیگر اطلاعات. ویژگی بلاکچین یا همان زنجیره بلوکی این است که کار ذخیره این داده‌ها بدون وجود یک مدیر و صاحب‌اختیار مرکزی امکان‌پذیر است و نمی‌توان با تخریب یک نقطه مرکزی داده‌های ذخیره‌شده را تحریف یا نابود کرد. کارشناسان معتقدند از این فناوری نوپا در آینده می‌توان برای اعتبارسنجی آثار هنری دیجیتال استفاده کرد اما مثلا برای شناسایی نقاشی‌هایی که نازی‌ها غارت کردند یا جلوگیری از حراج گلدان‌های عتیقه مسروقه از سوریه، نمی‌توان چندان روی آن حساب باز کرد.
ویل کُرنر از دست اندرکاران سامانه ثبت آثار هنری مفقوده (Art Loss Register) که بزرگترین بانک داده از آثار هنری به سرقت رفته در جهان است، در این باره می‌گوید: مشکل بتوان بلاکچین را به عنوان یک راه چاره دید. در مورد اکثر آثار هنری به سرقت رفته از جمله آثاری که نازی‌ها غارت کردند، مبدا معرفی شده برای یک اثر ترکیبی از حدس و گمان و دروغ است بنابراین قرار دادن این اطلاعات جعلی در یک بلاکچین، کمکی نخواهد کرد.
اسمارت واتر
کمپانی انگلیسی اسمارت واتر که به شرکت‌ها و اماکن تاریخی مختلف سرویس‌های امنیتی ارائه می‌دهد، یک مایع بی ضرر، نامرئی و قابل ردگیری ابداع کرده است که می‌توان آن را به یک شیء زد و سپس در زیر نور ماوراءبنفش رویتش کرد. این مایع برای هر شیء به مثابه اثرانگشت عمل می‌کند به این معنا که می‌توان مایع را با اطلاعات لازم درباره هر شیء کدگذاری کرد تا در صورت نیاز تمام جزئیات درباره مبدا آثار هنری مسروقه را آشکار کند.
ایده ابداع این فناوری زمانی به ذهن مدیرعامل شرکت اسمارت واتر رسید که دید پلاک‌هایی که در برخی موارد تنها یادگار به جا مانده از فداکاری سربازان جنگ جهانی اول بودند، بخاطر فلز ارزشمندی که داشتند از بناهای یادبود به سرقت می‌رفتند.
اسمارت واتر فناوری منحصربه‌فرد خود را برای حفاظت از کلکسیون‌های موزه عراق به کار گرفته است. نزدیک به ۳۰۰ هزار شیء عتیقه در موزه ملی عراق و موزه سلیمانیه به این مایع آغشته شده‌اند. طرز کار استفاده از این مایع به کارکنان این دو موزه آموزش داده شده است و علائمی در بیرون ساختمان موزه نصب شده‌اند که به سارقان هشدار می‌دهد گنجینه‌های این مجموعه از این پس قابل ردگیری هستند. اگر دولت انگلیس بودجه لازم را به تکثیر این فناوری اختصاص دهد، می‌توان این پروژه را به تعداد بیشتری از موزه های خاورمیانه تعمیم داد.
آرت گارد
حراج‌های معروف هنری، الیگارش‌ها و گالری‌ها از موزه هنر مدرن نیویورک گرفته تا حراجی ساتبیز و گالری گاگوسیان، همگی برای حفاظت از گنجینه‌های هنریشان از خدمات شرکت آرت گارد استفاده می‌کنند. به گفته بیل اندرسون بنیانگذار آرت گارد، نکته کلیدی درباره خدمات این شرکت ترکیب چند فناوری و تدابیر حفاظتی مختلف در آنهاست چون هیچ سیستمی به تنهایی نمی‌تواند حفاظت کامل برقرار کند.
اندرسون در توضیح ناکارآمدی جی‌پی‌اس در ردگیری گنجینه‌های هنری مسروقه می‌گوید: دریافت مستمر سیگنال جی‌پی‌اس باتری زیادی مصرف می‌کند بنابراین دستگاه باید خیلی بزرگ باشد. چنین دستگاهی جلوی چشم خواهد بود و سارقان فورا آن را جدا کرده و دور می‌اندازند. البته که همین حالا می‌توان به کمک گوشی موبایلم موقعیت مکانی مرا پیدا کرد اما مردم عموما فراموش می‌کنند که بیش از نیمی از یک تلفن همراه را باتری آن تشکیل می‌دهد.
اندرسون ادعا می‌کند شرکتش به خاطر ابداع مگنت‌های ردگیری کوچکی که به هیچ‌وجه دیده نمی‌شوند، از دیگر شرکت‌های هم صنف خود یک قدم جلوتر است.
برنامه آی-دی آرت (ID-Art) پلیس اینترپل
پلیس بین الملل (اینترپل) سه ماه پیش یک برنامه رایگان به اسم ID-Art را منتشر کرد که به همه موسسات و مجموعه داران هنری اجازه می‌دهد، فهرستی از اقلام موجود در مجموعه‌های خود ایجاد کنند تا در صورت وقوع دزدی مورد استفاده قرار گیرد.
مجموعه‌داران همچنین می‌توانند از طریق این نرم‌افزار، بانک داده اینترپل از ۵۲ هزار اثر هنری مسروقه را چک کرده و مطمئن شوند اثری که قصد خریدش را دارند، دزدی نیست. به لطف نرم‌افزار تشخیص تصویری که در این برنامه به کار رفته، فقط با یک عکس می‌توان دزدی بودن یک اثر را تشخیص داد.
به گفته کاتسی کورادو مسئول هماهنگی تیم سرقت هنری اینترپل، کابران همچنین می‌توانند با ایجاد یک فهرست فوری از این برنامه برای کمک به حفاظت از اماکن فرهنگی و تاریخی که هدف وقوع بلایای طبیعی قرار گرفته و نسبت به هجوم دزدان و قاچاقچیان آسیب‌پذیر شده‌اند نیز استفاده کنند. این برنامه تاکنون به کشف و بازیابی چند اثر هنری مسروقه منجر شده است.
کورادو در ادامه تاکید کرد خریدن عتیقه‌جات دزدی حتی به قیمت چند دلار هم می‌تواند به حمایت مالی از تروریسم کمک کند بنابراین از مجموعه‌داران دغدغه‌مند خواست حتما در معاملات آتی خود از این برنامه استفاده کنند.