به گزارش ایرنا از قدیم گفته‌اند "سالی که نکوست از بهارش پیداست" و از ابتدای بهار امسال گزارش‌های اداره کل هواشناسی خراسان جنوبی از کاهش شدید بارندگی در استان حکایت داشت به طوری که میانگین بارندگی‌ها در سال آبی جاری به ۵۹ میلیمتر رسیده که نسبت به بلندمدت، ۴۵.۴ درصد و نسبت به سال گذشته ۶۲ درصد کاهش داشته است.
در مجموع سال آبی جاری در خراسان جنوبی مانند بسیاری از مناطق کشور کم‌بارش بود و این موضوع بحرانی‌ترین شرایط خشکسالی را در ۵۰ سال اخیر رقم زد؛ این خشکسالی بی‌سابقه سالی سخت برای تامین آب و غذا پیش‌روی حیات وحش این استان گذاشته است و بقای حیات گونه‌های جانوری را تهدید می‌کند.
کم‌آبی و شدت اثرات خشکسالی در مناطق حفاظت شده خراسان جنوبی به گونه‌ای است که به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی، ۶۰ درصد چشمه‌های حیات وحش استان خشک شده و رویش علوفه در مناطق حفاظت شده رخ نداده است.
شدت کم‌آبی و کمبود علوفه در مناطق حفاظت شده خراسان جنوبی باعث شده که حیات وحش برای رفع عطش و گرسنگی به مزارع کشاورزی و سکونتگاه‌های انسانی پناه آوردند.
افزایش هجوم حیات وحش به اراضی کشاورزی، گلایه‌مندی کشاورزان را در پی داشته چرا که امسال حجم خسارت به شدت افزایش یافته و در مواردی غیرقابل جبران است.
خواسته کشاورزان خسارت‌دیده، در اختیار گذاشتن فنس برای حصارکشی باغات و مزارع است که مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی در این خصوص اذعان دارد تامین فنس در گرو تخصیص اعتبار از مرکز بوده و معتقد است که باید در سطح ملی زیرساخت قانونی و اعتبار مناسب برای جبران خسارت حیات وحش به مزارع و باغات کشاورزان در نظر گرفته شود.
البته در آن روی سکه ورود حیات وحش به حاشیه روستاها باعث می‌شود که با پای خود به کام مرگ بروند و گاهی توسط افراد سودجو به طرز وحشیانه و خشن کشته می‌شوند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی از مردم به خصوص کشاورزان خسارت‌دیده خواست که در این بحران خشکسالی بیشترین مدارا را با حیوانات داشته باشند چرا که آنان از روی ناچاری، گرسنگی و تشنگی وارد روستاها، مزارع و باغات می‌شوند.
حسن اکبری معتقد است که نذر طبیعت یک راه کمک کردن به حیات وحش در این بحران خشکسالی است اما در این شرایط که حیات وحش در مضیقه قرار می‌گیرد، کمک مهمتر مدارا کردن با حیوانات در اطراف روستاها و مزارع کشاورزی است.
کوچ حیات وحش از ارتفاعات به حاشیه روستاها
دهیار روستای دادران بخش مرکزی شهرستان درمیان که در منطقه حفاظت شده درمیان است، به خبرنگار ایرنا گفت: در سال جاری به دلیل شدت خشکسالی شاهد کوچ حیات وحش از ارتفاعات به حاشیه روستاهای منطقه هستیم.
اسماعیل خونیکی افزود: به دلیل شدت خشکسالی، حجم خسارت وحوش بی‌سابقه است که در اکثر روزها در همه باغات و مزارع روستا مشاهده می‌شوند و دسترنج یک ساله کشاورزان را از بین می‌برند.
وی عنوان کرد: به دلیل اینکه در ارتفاعات چشمه‌های حیات وحش خشک شده و پوشش گیاهی هم به شدت ضعیف است، حیات وحش برای نوشیدن جرعه‌ای آب یا خوردن علف به روستاها وارد می‌شوند.
دهیار روستای دادران گفت: به دلیل اینکه حیات وحش به صورت گله‌ای وارد باغات و مزارع می‌شود، حجم خسارت آنها بسیار بالاست که این موضوع کشاورزان منطقه را نگران و کلافه کرده است.
وی افزود: تنها درخواست کشاورزان منطقه از محیط زیست این است که حداقل فنس در اختیار آنان قرار گیرد تا با فنس‌کشی مزارع خود برای همیشه از خسارت حیات وحش جلوگیری کنند.
خونیکی گفت: مردم در برابر خسارت حیات وحش دستشان به جایی نمی‌رسد که شکایت کنند و فقط با حیات وحش مدارا می‌کنند اما خودشان متحمل خسارت سنگین می‌شوند.
وی اظهار داشت: سال‌هاست به دلیل خشکسالی و قرار گرفتن برخی روستاهای شهرستان در داخل منطقه حفاظت شده درمیان، اراضی کشاورزی به محلی برای تامین علوفه حیات وحش تبدیل شده است.
خواسته کشاورزان خسارت‌دیده در بیرجند
یکی از کشاورزان روستای پایلاخی از توابع شهرستان بیرجند که در رشته کوه باقران بیرجند واقع شده است به خبرنگار ایرنا گفت: امسال ورود حیات وحش به مزارع و باغات روستا به دلیل شرایط بد خشکسالی نسبت به سنوات گذشته خیلی بیشتر شده است.
سید احمد پایلاخی افزود: حیات وحش درختان انجیر و انگور کشاورزان را تخریب کردند و خسارت وحوش بسیار بالاست.
وی عنوان کرد: به دلیل اینکه وحوش در قالب گله‌های هشت تا ۱۶ راسی وارد باغات و مزارع کشاورزان می‌شوند، حجم خسارت بالاست و دسترنج یک ساله کشاورزان روستا را از بین می‌برند.
این کشاورز گفت: مردم شرایط وحوش را درک می‌کنند و هرگز نسبت به آسیب رساندن و شکار وحوش اقدام نمی‌کنند اما انتظار ما از اداره کل حفاظت محیط زیست استان این است که در راستای حفاظت از باغات و مزارع، فنس را به صورت رایگان در اختیار کشاورزان قرار دهد.
وی افزود: در فصل زمستان خسارت جانور تشی را به مزارع زعفران داریم و در فصل تابستان هم بز و کل کوهی به مزارع و باغات خسارت می‌زنند که این موضوع امان اهالی روستا را بریده است.
پایلاخی عنوان کرد: البته وحوش برای خوردن آب هم وارد روستا می‌شوند که باید اداره محیط زیست نسبت به ایجاد آبشخور برای وحوش اقدام کند.
وی البته گفت که وحوش به دلیل اینکه مردم با آنها مهربان هستند در چند قدمی کشاورزان تردد می‌کنند و ترس چندانی هم ندارند.
لزوم ایجاد زیرساخت قانونی و ملی برای جبران خسارت
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی با اذعان به اینکه خشکسالی‌ها ورود حیات وحش به مزارع و باغات کشاورزان و خسارت در این بخش را افزایش داده است گفت: تلاش ما این است که این خسارت‌ها محدود شود.
حسن اکبری با تاکید بر اینکه خشکسالی‌ها سال سختی را برای حیات وحش رقم زده است اضافه کرد: در حال حاضر کم‌آبی و کمبود علوفه مهمترین مشکل حیات وحش است.
وی عنوان کرد: در سال آبی جاری کاهش و توزیع نامناسب بارندگی‌ها را در استان داشتیم بنابراین رویش گیاهی در عرصه‌های محیط زیست، جزیی و تقریبا صفر بود و این موضوع حیات وحش را در تامین علوفه دچار مشکل کرده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: در سال جاری به دلیل کمبود شدید بارندگی، سنگ آب‌ها صد درصد و چشمه‌های مناطق حفاظت شده ۶۰ درصد خشک شده و آب بقیه چشمه‌ها هم به شدت کاهش یافته است لذا در این تابستان گرم نگران تامین آب حیات وحش هستیم.
وی با بیان اینکه ورود حیات وحش به حاشیه سکونتگاه‌های انسانی به دلیل کمبود علوفه و کم‌آبی است گفت: در گذشته ورود وحوش به روستاها شاید به خاطر آب بود که با ساخت آب انبارها و آبشخورها در حال حاضر برای نوشیدن آب کمتر به سمت اراضی کشاورزی می‌آیند.
اکبری اظهار داشت: به عنوان یک کارشناس معتقدم باید در سطح ملی زیرساخت قانونی و اعتباری مناسب برای جبران خسارت حیات وحش به مزارع و باغات کشاورزان در نظر گرفته شود.
وی گفت: درخصوص جبران خسارت حیات وحش باید فکر اساسی در سطوح بالادستی مبتنی بر یک ظرفیت قانونی انجام شود و در این زمینه قانون و اعتبار خاصی در نظر گرفته شود تا بتوانیم بخشی از خسارت‌ها را جبران کنیم.
وی ادامه داد: اگر نتوانیم در میان‌مدت این مساله را به گونه‌ای حل و جبران کنیم، عملا مشارکت مردم در حفاظت از محیط زیست را هم از دست می‌دهیم.
اکبری گفت: بیمه خسارت حیات وحش به مزارع و باغات کشاورزی را پوشش نمی‌دهد و این موضوع خسارت طبیعی است که باید زیرپوشش بیمه قرار گیرد اما تاکنون شرکت‌های بیمه زیر بار نرفته‌اند.
وی افزود: در ۲ سال گذشته از محل درآمد فروش پروانه‌های شکار که سال‌های ۹۷ و ۹۸ فروخته شد، مبلغی به استان برگشت خورد و مقداری فنس خریداری شد و در اختیار کشاورزان آسیب دیده به‌خصوص در منطقه حفاظت شده درمیان و سربیشه قرار گرفت.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: صدور پروانه‌های شکار عمدتا برای قوچ‌های پیر و کهنسال صادر می‌شد که اگر این ماجرا ادامه پیدا می‌کرد، بخش زیادی از خسارت‌های حیات وحش به مزارع و باغات را کنترل می‌کردیم.
وی افزود: مکاتبات متعددی با مرکز و مراجع استانی درخصوص جبران خسارت وحوش انجام دادیم و به دلیل مشکلات مالی دولت، تاکنون مبلغی برای جبران خسارت‌ها اختصاص نیافته است و در ۲ سال اخیر نتوانستیم خسارت وارده را جبران کنیم.
حیات وحش در آغوش مرگ
وی بیان کرد: در حال حاضر مناطقی که خسارت وارد می‌شود و مردم اطلاع می‌دهند، کارشناسان محیط زیست مراجعه و فرم را تکمیل می‌کنند، به امید اینکه در پایان سال اعتباری اختصاص یابد تا بخشی از خسارت را جبران کنیم.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی اظهار داشت: مکاتبات زیادی با مرکز برای پایدارسازی صدور پروانه شکار انجام دادیم تا بخشی از خسارت از این محل جبران شود و مکاتبه‌ای هم اخیرا برای جبران خسارت حیات وحش با ارسال تصاویر مربوطه به مرکز انجام شد.
وی گفت: با شهرستان‌ها نیز مکاتبه کردیم تا حتی‌المقدور با افزایش گشت‌ها از ورود حیات وحش به اراضی کشاورزی جلوگیری شود، حیات وحش نیز در این خصوص متحمل خسارت زیادی می‌شود و به عنوان مثال در اطراف یک بندزار در سربیشه چهار تله کار گذاشته شده بود.
اکبری ادامه داد: با تله‌گذاری از سوی افراد سودجو متاسفانه گاهی حیات وحش ما به طرز خیلی خشن کشته می‌شود.
وی گفت: در سال‌های ترسالی وحوش در فصل بهار کمترین خسارت را وارد می‌کنند و فقط در فصل پاییز و زمستان به سمت مزارع می‌آیند ولی در شرایط خشکسالی بخش عمده‌ای از خوراک خود را از زمین‌های کشاورزی جبران می‌کنند که این موضوع برای کشاورزان قابل تحمل نیست.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: در منطقه علی حیدر بشرویه که جمعیتی از آهو داریم به‌ناچار توزیع علوفه را در مرز بین زیستگاه و مزارع داشته‌ایم تا ورود حیات وحش به مزارع کاهش یابد.
وی بیان کرد: از مردم تقاضا داریم در این بحران خشکسالی بیشترین مدارا را با حیوانات داشته باشند چرا که آنها از روی ناچاری وارد روستاها، مزارع و باغات می‌شوند.
اکبری گفت: نذر طبیعت یک راه کمک کردن به حیات وحش در این بحران خشکسالی است اما در این شرایط که حیات وحش در مضیقه قرار می‌گیرد، کمک مهمتر مدارا کردن با حیوانات در اطراف روستاها و مزارع کشاورزی است.
خسارت ۲ برابری حیات وحش به اراضی کشاورزی زیرکوه
مدیر حفاظت محیط زیست شهرستان زیرکوه هم گفت: در سال جاری حجم خسارت وحوش به مزارع و باغات کشاورزان منطقه به ۲ برابر افزایش یافته و حجم خسارت وارده بسار بالا و غیرقابل جبران است.
امیر صادقی افزود: خشکسالی حیات وحش را از ارتفاعات به مناطق پایین دست کشانده است و به صورت مستمر به باغات و مزارع کشاورزان هجوم می‌برند و خسارت برجا می‌گذارند.
وی بیان کرد: در سال جاری شکایت مردم از هجوم حیات وحش به اراضی کشاورزی افزایش یافته و وقت زیادی از کارکنان محیط زیست شهرستان صرف پاسخگویی به شکایات مردم می‌شود.
مدیر حفاظت محیط زیست زیرکوه گفت: به دلیل اینکه حجم خسارت وحوش وسیع و در تعدادی زیادی از روستاهای منطقه گزارش شده، حجم خسارت قابل جبران نیست.
در حال حاضر استان خراسان جنوبی هفت منطقه حفاظت شده و سه پناهگاه حیات وحش دارد که توسط حفاظت محیط زیست مدیریت می‌شود.