خانواده به طور طبیعی مهمترین نقش را در زمینه‌سازی رشد و تحول فرزندان و تربیت و جهت‌دهی به حرکت جامعه در مسیر رشد و تعالی بر عهده دارد.
به عقیده کارشناسان و جامعه‌شناسان هر آسیبی که در خانواده ایجاد و رشد یابد به مرور در سطح جامعه تسری یافته و جامعه را درگیر و از حرکت باز می‌دارد بنابراین سلامت خانواده در تمامی جهات ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است که گرچه در کشور نهاد مشخص و معینی عهده‌دار این حمایت نیست اما نهادهای حمایتی و دستگاههای مختلف جسته و گریخته در حمایت از کیان خانواده تلاش می کنند.
در این میان خراسان رضوی با برخورداری از بیش از ۶.۵ میلیون نفر جمعیت، حدود هشت درصد جمعیت کشور را در اختیار دارد که به دلیل شرایط خاص مهاجرپذیری دارای ویژگیهایی متفاوت از دیگر استانهای کشور است اما در همین استان شاهد حمایت نهادهای حمایتی از خانواده‌های آسیب دیده و تلاش برای ترویج ازدواج و جلوگیری از طلاق به عنوان آفت زندگی مشترک هستیم.
خانواده محور برنامه‌های کمیته امداد
مدیرکل کمیته امداد امام خمینی (ره) خراسان رضوی با تاکید بر این که در این نهاد خانواده و حفاظت و صیانت از آن در ابعاد و زوایای مختلف محور اصلی برنامه‌های این نهاد است گفت: در این راستا در بخش تامین مسکن با اولویت خانواده‌های دارای جمعیت بیشتر و اشتغال خانوار با هدف توانمند سازی سرپرست خانواده برای تامین و اداره سرافرازانه اقتصادی خانواده جزو اقدامات ما است.
حبیب الله آسوده افزود: همچنین برگزاری فعالیت‌های فرهنگی معطوف به خانواده با عنوان آموزشهای خانواده در حوزه سرپرست خانواده و مادران، کمک به تشکیل خانواده جدید و همکاری در زمینه تامین جهیزیه برای زوجهای جوان زیرپوشش، ارائه آموزشهای شغلی با همکاری سازمان فنی و حرفه‌ای و حمایت از افراد دارای ایده از دیگر برنامه های مورد توجه این نهاد در جهت تقویت و حفظ کیان خانواده است.
وی با بیان این که علاوه بر این برنامه‌ها طی همکاری با دانشگاه علوم پزشکی مشهد از مادران شیرده نیز حمایت تغذیه‌ای صورت می‌گیرد تا شاهد رشد و پرورش فرزندان سالم و قوی باشیم ادامه داد: در زمینه رفاه مددجویان زیرپوشش و افراد نیازمند نیز تلاشهای گسترده‌ای در استان انجام می‌شود.
مدیرکل کمیته امداد امام خمینی (ره) خراسان رضوی گفت: با کمک سایر نهادها از جمله بنیاد مستضعفان، ستاد اجرایی فرمان امام (ره) و سایر دستگاهها و نهادها از خانواده‌های دارای فرزندان چند قلو نیز حمایتهای فراوان صورت می‌گیرد.
ایجاد ۱۵ هزار فرصت شغلی جدید
وی با بیان این که اشتغال را محور اصلی خودکفایی و توانمندی خانواده‌های زیرپوشش می‌دانیم افزود: طی سال گذشته بیش از ۴۰۰ میلیارد تومان تسهیلات قرص الحسنه در استان به متقاضیان پرداخت شد و با این اقدام بیش از ۱۵ هزار فرصت شغلی فراهم گردید.
آسوده ادامه داد: امسال نیز در حوزه اشتغال، افزایش ۲ برابری تسهیلات در نظر گرفته شده بطوریکه با ۸۰۰ میلیارد تومان تسهیلات حدود ۱۹ هزار فرصت شغلی ایجاد خواهد شد.
وی تامین مسکن را از دیگر ضرورتها دانست و گفت: طی سال گذشته ۲ هزار مسکن در روستاها و شهرهای استان با کمک خیران به خانواده‌های نیازمند واگذار شد.
زنان سرپرست خانوار ۶۰ درصد مددجویان کمیته امداد
مدیرکل کمیته امداد امام خمینی (ره) خراسان رضوی با بیان این که هم اکنون ۲۰۰ هزار خانواده در این استان زیرپوشش این اداره کل هستند افزود: شمار مستمری‌بگیران این نهاد نیز حدود ۱۷۸ هزار خانواده است.
وی ادامه داد: زنان سرپرست خانوار نیز حدود ۶۰ درصد مددجویان زیرپوشش این نهاد در استان خراسان رضوی را تشکیل می‌دهند.
آسوده گفت: با توجه به اینکه ۴۰ درصد دیگر خانواده‌های زیرپوشش را خانواده‌های دارای سرپرست مرد تشکیل می‌دهد گفت: اغلب این سرپرستان نیز سالمند، بیمار یا ازکارافتاده هستند که سرپرستی اقتصادی این خانواده‌ها را هم زنان برعهده دارند و به گونه‌ای می‌توان گفت همه خانواده‌های زیرپوشش این نهاد را خانواده‌های دارای سرپرست زن تشکیل می‌دهند.
مشکلات معیشتی تهدید اصلی خانواده
وی با بیان این که خانواده به عنوان مهمترین و پایه‌ای‌ترین نهاد اجتماعی از جوانب مختلف مورد تهدید است افزود: امروزه مشکلات معیشتی و اقتصادی به شدت نهاد خانواده را تهدید می‌کند.
مدیرکل کمیته امداد امام خمینی (ره) خراسان رضوی ادامه داد: بیکاری نیز که با شیوع بیماری کووید۱۹ دو چندان شده، بر مشکلات اقتصادی و معیشتی خانواده‌ها افزوده است.
وی آسیبهای اجتماعی، اعتیاد و نبود سواد رسانه‌ای در خانواده‌ها را که منجر به خدشه‌دار شدن این نهاد شده از دیگر آسیبها و تهدیدهای جدی خانواده‌ها دانست و گفت: افزایش طلاق عاطفی و طلاق رسمی می‌تواند در این زمینه تهدیدآمیز باشد.
آسوده افزود: عدم آگاهی در زمینه مدیریت خانواده و نداشتن زندگی با رویکرد دینی از دیگر چالشهای خانواده‌های امروز است که باید در این زمینه اقدام موثر صورت گیرد.
افزایش ازدواج و طلاق در خراسان رضوی
مدیرکل ثبت اسناد و املاک خراسان رضوی نیز با بیان این که میزان ازدواج در این استان طی سال گذشته نسبت به سال قبل از آن ٥.٢ درصد و میزان طلاق نیز ٣.٩ درصد افزایش داشته است گفت: این استان پارسال با ثبت ۵۱ هزار و ۹۶۲ واقعه ازدواج جایگاه دوم کشور را در این زمینه به خود اختصاص داد.
محمد حسن بهادر افزود: همچنین در این مدت ۱۹ هزار و ۵۵۸ واقعه طلاق در سامانه به ثبت رسید.
وی با اشاره به تشکیل ٢١ هزار و ۸۷۸ پرونده در شعب اجرایی استان طی سال گذشته ادامه داد: ۱۷ هزار و ۲۶۷ پرونده از این تعداد مربوط به مهریه بود.
مدیرکل ثبت اسناد و املاک خراسان رضوی گفت: ۹۰۸ پرونده نیز مربوط به اسناد رهنی و سه هزار و ۷۰۳ پرونده دیگر هم در زمینه های دیگر از جمله چک و اسناد شرطی بوده است.
سازش ۱۷ درصد متقاضیان طلاق در خراسان رضوی
معاون امور پیشگیری اداره کل بهزیستی خراسان رضوی نیز گفت: مشاوره های کارشناسان این اداره باعث سازش ۱۷.۱ درصد متقاضیان طلاق در این استان شده است.
غلامحسین دلبری با بیان این که از خرداد سال ۹۵ تاکنون بیش از ۱۲۱ هزار و ۷۳۰ زوج در این استان متقاضی طلاق بوده‌اند که ارائه خدمات مشاوره به آنان با مدیریت بهزیستی انجام شده است افزود: از این تعداد بیش از ۲۰ هزار زوج پس از دریافت خدمات مشاوره، ادامه زندگی مشترک را انتخاب کرده و به سازش رسیدند.
وی ادامه داد: علاوه بر آن هشت درصد زوجین متقاضی طلاق در جریان دریافت خدمات مشاوره، ادامه مراجعه نداشته و پیگیر درخواست طلاق نشده‌اند اما در عین حال فرم رسمی سازش را هم پر نکرده‌اند که این گروه را نیز جزو زوجین سازش کرده قرار می‌دهیم.
معاون بهزیستی خراسان رضوی گفت: به این ترتیب می‌توان گفت در مجموع حدود ۲۵ درصد درخواستهای طلاق در این استان با دریافت خدمات مشاوره منجر به سازش می‌شود.
وی افزود: اجرای طرح "کاهش طلاق و الزام مشاوره قبل از طلاق" در خراسان رضوی در قالب تفاهمنامه میان اداره کل بهزیستی و دادگستری این استان از خرداد سال ۱۳۹۵ اجرا می‌شود.
دلبری با بیان این که بر اساس آمارها بطور میانگین ماهانه ۲ هزار تقاضای طلاق در سامانه ثبت می‌شود، ادامه داد: مهمترین علل طلاق در این استان خیانت، اعتیاد و بیکاری است و اکثر متقاضیان طلاق همزمان در حال پیگیری برای دریافت نفقه، مهریه، حضانت فرزند، تمکین و موارد مرتبط با طلاق نیز هستند.
وی گفت: در حال حاضر ۳۲ مرکز مشاوره در مشهد و ۶۵ مرکز مشاوره در کل استان فعالیت دارند که خدمات مشاوره قبل از طلاق ارائه می‌دهند و در ۲۱ شهرستان از ۳۳ شهرستان استان مشاوره های قبل از طلاق ارائه می‌گردد.
معاون بهزیستی خراسان رضوی افزود: همچنین ۵۸ دفتر خدمات قضایی در حال فعالیت در استان هستند که پرونده‌های طلاق به آنها ارجاع می‌شوند.
زنان توانمند، پایه خانواده موفق
مدیر کل دفتر امور زنان و خانواده استانداری خراسان رضوی هم با اشاره به جایگاه مهم زنان در ساختار و بنیاد خانواده گفت: زنان توانمند از جهات مختلف در سلامت و موفقیت خانواده تاثیر بسزایی دارند.
طاهره طهماسبی افزود: هزار و ۱۱۵ زن کارآفرین در استان وجود دارند که ۳۱ درصد آنان در بخش صنعت، ۹ درصد در بخش کشاورزی، ۱۴ درصد در بخش صنایع دستی، ۴۶ درصد در بخش خدمات فعال هستند و عمده مشکلات آنان در بنگاههای اقتصادی خود، کمبود سرمایه در گردش، بوروکراسی اداری، مشکلات گمرکی، تامین مواد اولیه به خاطر تحریمها، مشکلات ناشی از شیوع کرونا و نداشتن بازار فروش مطلوب است.
وی ادامه داد: بیش از ۶۰ درصد صاحبان مشاغل خانگی در این استان، زنان هستند که مشکلات این گروه از بانوان کمبود منابع، نداشتن بازار فروش، کمبود آموزشهای مرتبط با اشتغال و بازار است و بخش اعظم این افراد به ویژه در روستاها و شهرهای کوچک، سرپرست خانوار یا بدسرپرست هستند که باید زیرپوشش واحدهای اقتصادی خود قرار گیرند.
مدیرکل دفتر امور زنان و خانواده استانداری خراسان رضوی گفت: پارسال ۳۲۴ صندوق خرد زنان روستایی در استان با هشت هزار و ۹۰۶ عضو تشکیل شد و زنان ۲۱۶ روستا در طرح مربوط به این صندوق ها شرکت کردند و در این مدت ۱۸۷ هزار و ۹۸۷ زن در این استان جزو بیمه شدگان اصلی و تبعی تامین اجتماعی بودند.
وی افزود: آمار دقیق از واحدهای اقتصادی ایجاد شده توسط بانوان در خراسان رضوی در دست نیست و لازم است دستگاه های اجرایی هر یک به سهم خویش نسبت به شناسایی بانوان کارآفرین در استان اقدام کنند.
طهماسبی ادامه داد: بیش از ۶۰ درصد دانش‌آموختگان دانشگاهی این استان زنان هستند که بیشترین تعداد در مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد و بالاتر را تشکیل می‌دهند و اغلب در سن استخدامی نیز نیستند لذا با توجه به تجربه موفق مراکز رشد و شرکتهای دانش بنیان در دانشگاهها و پارکهای علم و فناوری پیشنهاد می‌شود دستکم در شهرستانهای بزرگ استان امکانات برای ایجاد مراکز رشد و شرکتهای دانش بنیان و اشتغال این بانوان فراهم شود.
وی با بیان این که ۱۶۰ هزار و ۵۹۴ زن سرپرست خانوار در این استان زیرپوشش نهادهای حمایتی هستند گفت: از این تعداد ۵۵ هزار و ۸۳۱ نفر هرگز ازدواج نکرده و بقیه از همسر خود طلاق گرفته یا همسرشان فوت کرده است.
مدیر کل دفتر امور زنان و خانواده استانداری خراسان رضوی افزود: براساس سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵، سه میلیون و ۱۹۰ هزار زن در این استان زندگی می‌کنند که از این تعداد ۲ میلیون و ۱۶۵ هزار نفر بین ۱۵ تا ۶۴ سال دارند و از این تعداد ۲۵۸ هزار و ۹۰۸ نفر سرپرست خانوار هستند.