این روزها دلهره دانش‌آموزان و خانواده های آنها به خاطر انتخاب رشته است و نگرانند با توجه به موضوع هدایت تحصیلی چگونه در لیست دانش‌آموزان رشته‌های ریاضی، تجربی، انسانی یا فنی جای می گیرند.
افکار کلیشه‌ای و عشق دکتر و مهندس شدن سال‌های سال بر هدایت تحصیلی دانش‌آموزان سایه انداخته و موجب شده این آرزو در کنج دل انبوه دانش‌آموختگان رشته‌های تجربی و ریاضی باقی بماند.
اما در جلسه ۲۹۷ شورای عالی آموزش و پرورش در اسفند ۹۴ طرحی به تصویب رسید که هدفش پایان دادن به این غائله قدیمی و توسعه متوازن رشته‌های تحصیلی بود.
فرهنگ سازی ضرورت جدی برای هدایت تحصیلی
این روزها برگه "هدایت تحصیلی" همراه با کارنامه‌های تحصیلی هزاران دانش‌آموز و خانواده‌های آنان را با دریایی از دلهره و اضطراب برای تجویز داروی شفابخشی که به زعم متولیان تعلیم و تربیت، مداواگر آینده تحصیلی و شغلی محصلان است، راهی مدارس مختلف کرده است.
فاطمه گوهریان که دخترش در برگه هدایت تحصیلی مجاز به تحصیل در همه رشته ها شده به خبرنگار ایرنا گفت: مدارس دولتی برای پذیرش فرزندم در رشته تجربی محدودیت دارند و با تکمیل ظرفیت آنها و اصرار بررفتن فرزندم به رشته تجربی مجبورم او را در مدرسه غیردولتی ثبت نام کنم.
وی افزود: نظام آموزش و پرورش به اجرای طرح هدایت تحصیلی امیدوار است اما باید در این خصوص فرهنگ سازی هم انجام شود.
این در حالی است که اغلب دانش آموزان می‌خواهند به رشته تجربی بروند اما چون این امکان وجود ندارد باید در دیگر رشته‌ها توزیع شوند که به آن هدایت تحصیلی یا توزیع متوازن بین رشته‌ها می‌گویند که البته مشکلات خاص خود را دارد.
لزوم ایجاد توازن بین دانش آموزان رشته های مختلف تحصیلی
از زمانی که دوره ابتدایی ۶ ساله شد و دوره متوسطه اول و دوم ایجاد شد، هدایت تحصیلی مطرح گردید و هدف آن این بود که پس از پایان دوره اول متوسطه استعداد دانش‌آموزان شناسایی شود تا بر اساس توانمندی خود رشته تحصیلی دوره متوسطه دوم را برای پایه دهم انتخاب کنند.
معاون مقطع متوسطه آموزش و پرورش کاشمر در باره طرح هدایت تحصیلی گفت: هر سال حدود ۲ هزار دانش آموز در کاشمر انتخاب رشته می‌کنند که تعداد دانش‌آموزانی که به هر رشته می‌روند متناسب با تعداد کلاس و معلم است که از قبل مشخص می‌شود.
عزت الله طاهریان افزود: در کاشمر فقط ۱۶ رشته ولی در کشور بیش از ۱۵۰ رشته وجود دارد که دانش‌آموزان بین آنها توزیع می‌شوند.
وی ادامه داد: سیاست آموزش و پرورش برای توزیع متوازن دانش‌آموزان به گونه‌ای است که بیش از ۵۰ درصد دانش‌آموزان به دلیل اهمیتی که آموزش‌های فنی دارد وارد شاخه فنی و حرفه‌ای و کار و دانش بشوند و هدف این است که نیروی کار بازار و تکنیسین مورد نیاز تأمین شود.
معاون آموزش و پرورش کاشمر گفت: هم اکنون در بخش صنعت به ازای هر مهندس، چهار تکنیسین یا فوق دیپلم و ۱۲ کارگر فنی نیاز داریم که به دلیل علاقه شدید والدین به ادامه تحصیل فرزندان، اجازه نمی‌دهند دانش‌آموز با مدرک دیپلم یا فوق دیپلم وارد بازار کار فنی شود و می‌خواهند فرزندشان لیسانس بگیرد، اگر برخی مواقع بی‌نظمی‌هایی در استخدامی‌های شرکت‌های صنعتی ایجاد می‌شود به خاطر برهم خوردن این توازن است.
وی با بیان اینکه تاکنون در توزیع دانش‌آموزان و تحقق اهداف هدایت تحصیلی موفق نبوده‌ایم افزود: اما طی چهار سال اخیر در کاشمر تلاش کردیم ارتباط دانش‌آموزانی که وارد هنرستان‌ها می‌شوند با مشاغل به‌گونه‌ای باشد که پس از دانش‌آموختگی وارد بازار کار شوند. دانش‌آموزان هم‌زمان با تحصیل، پروژه‌های بخش خصوصی و حتی المان‌های مدیریت شهری را اجرا کنند که دانش فنی و عملی آنها افزایش یافته و بتوانند با دنیای کار ارتباط بگیرند.
طاهریان ادامه داد: درصد جذب دانش‌آموزان کاشمر در هنرستان‌ها از ۳۵ درصد در پنج سال گذشته به ۴۲ درصد در سال جاری افزایش یافته اما باید به بیش از ۵۰ درصد برسد.
وی گفت: بر اساس تحقیق انجام شده بیش از ۹۰ درصد دانش‌آموزانی که با علاقه وارد هنرستان شده‌اند بعد از دیپلم جذب بازار کار شدند و تحصیل در دانشگاه برای این دانش‌آموزان بدین صورت است که دانش‌آموز بعد از دیپلم در بیش از ۹۰ درصد رشته‌ها و شاخه‌های فنی و حرفه‌ای و کار و دانش با شرط معدل می‌تواند وارد دانشگاه شود و ادامه تحصیل دهد و هیچ محدودیتی هم ندارد، حتی اگر بخواهد در دیگر رشته‌ها هم به ادامه تحصیل بپردازد می‌تواند در کنکور سراسری شرکت نماید و محدودیتی ندارد.
معاون آموزش و پرورش کاشمر افزود: بر اساس بررسی‌های صورت گرفته از هر ۳۰ دانش‌آموز رشته تجربی فقط یک نفر موفق می‌شود به رشته دلخواه خود در دانشگاه برود و ۲۹ نفر دیگر سرخورده می‌شوند بطوریکه در کاشمر فقط چهار درصد دانش آموزان در رشته‌های پزشکی پذیرفته شده و باقی دچار آسیب‌های فکری می‌شوند.
وی ادامه داد: پیش از این تب رفتن دانش‌آموزان به رشته‌های تجربی بسیار داغ بود اما در چند سال اخیر خانواده‌ها قدری توجیه شده‌اند و دیگر دغدغه رشته تجربی را نداریم و کسی هم مانند قبل اصرار به رفتن به این رشته را ندارد.
طاهریان گفت: هر سال در رشته تجربی ۵۰۰ دانش‌آموز دختر و پسر در کاشمر پذیرفته می‌شوند که دستکم ۲۰۰ نفر بر اساس توانمندی و علاقه بوده و باقی تحت تأثیر حرف دیگران و والدین و جو جامعه این رشته را انتخاب می‌کنند.
وی با بیان اینکه ۳۰ درصد دانش‌آموزان دختر و ۴۰ درصد پسرها رشته‌های فنی و حرفه‌ای را انتخاب می‌کنند افزود: در این شهرستان ۲ هنرستان دخترانه و ۶ هنرستان پسرانه داریم و از سال گذشته توانستیم یک هنرستان دخترانه به این تعداد بیفراییم که برای ۳۰۰ دانش‌آموز ظرفیت ایجاد شده و آن هم هنرستان تخصصی خیاطی بوده است.
به گفته کارشناسان در حال حاضر بزرگ‌ترین ایراد طرح هدایت تحصیلی این است که عوامل متعدد به جز عوامل مؤثر در انتخاب رشته در آن دخالت می‌کنند، مداخله عوامل غیرمؤثر و غیرتخصصی در انتخاب رشته مانند اقوام و حتی همسایه‌ها مشکل‌ساز هستند و خانواده‌ها به جای توجه به مشاوره‌های داده شده و استعداد و توانایی دانش‌آموز، به امیال و آرزوهای خود توجه می‌کنند.