به گزارش ایرنا، در این سال میزان دریافت نزولات جوی در این استان ۴۵ درصد نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته کاهش داشته که بر روی آب شرب مشترکان خانگی و کشاورزی تاثیر داشته است.
در حالی استان ایلام سالی خشک و کم بارش را طی می کند که میانگین متوسط بارش های این استان در یک سال آبی ۳۹۸.۵ میلیمتر است در حالی که امسال این رقم ۲۴۰ میلیمتر بود.
هرچند ایلام از صنایع کلان آب بر برخوردار نیست، اما حجم عمده ای از اقتصاد این استان توسط زیربخش های کشاورزی تامین می شود که به علت کاهش بارش ها این حوزه با مشکلات عدیده ای مواجه شد.
طبق برآوردهای انجام شده ۷۰ تا ۱۰۰ درصد مزارع دیم گندم، بیش از ۲۰ درصد مزارع گندم آبی و کلزا و سایر زیربخش‌های کشاورزی به علت خشکسالی دچار خسارت شده اند و خسارت برآورد شده ناشی از خشکسالی ها در زیربخش های کشاورزی استان ایلام بیش از ۸۵۰ میلیارد تومان است.
استان ایلام از لحاظ اقلیم جغرافیایی در منطقه گرم و نیمه خشک قرار دارد اما در فصول بارندگی به طور معمول از ریزش های جوی موثری برخوردار می شود در حالیکه سال آبی جاری این منطقه به همراه بیشتر نقاط کشور با تنش بالای کم آبی مواجه شد.
هرچند ایجاد سازه های آبخیزداری و پخش سیلاب و نیز احداث سدهای مخزنی در ذخیره روان آب های جوی و تغذیه سفره های زیرزمینی تاثیرگذار است، اما خشکسالی و کاهش دریافت نزولات جوی بر میزان آب ذخیره شده این ذخیره گاه ها نیز تاثیر گذاشته است.
باتوجه به کاهش بارش ها هم اکنون میزان ذخیره آب پشت سدهای استان به کمتر از ۲۲۰ میلیون مترمکعب رسیده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲۵ درصد کاهش را نشان می دهد این درحالیست که آورد رودخانه های منتهی به سدها تا ۷۵ درصد کاهش یافته لذا این موضوع مدیریت بهینه مخازن سدها را ضروری کرده است.
خشکسالی ها بر روی مراتع و علفزارهای طبیعی استان ایلام نیز تاثیرگذار بوده است، به طوریکه میزان باروری مراتع استان نسبت به سال گذشته ۵۰ درصد کاهش یافته، هر سال ۵۰۰ هزار راس دام از این مراتع تغذیه می کردند اما در سال جاری مراتع توان تغذیه نصف این تعداد دام را داشتند.
تولید یک کیلوگرم گوشت نیازمند ۲۰ کیلوگرم علوفه است که این نیاز از مراتع تامین می شود در حالی که باتوجه به خشکسالی عدیده سال آبی جاری و به نصف کاهش یافتن سطح علفزارها و مراتع، بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان به این اراضی طبیعی خسارت وارد شد.
هرچند استان ایلام دارای ۵۰۰ واحد صنعتی بزرگ، متوسط و کوچک است اما به گفته رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خشکسالی ها مشکلی را برای این حوزه ایجاد نکرد.
کاهش ۳۹ درصدی بارش های ایلام نسبت به میانگین بلندمدت
پیش بینی های هواشناسی در سال آبی جاری به طور مکرر خبر از کاهش محسوس بارش ها و دریافت نزولات جوی در استان می داد که این پیش بینی ها نیز تحقق یافت و استان ایلام سالی خشک و کم بارش را تجربه کرد.
کارشناس پیش بینی هواشناسی استان ایلام در این زمینه گفت: میانگین بارش های سال آبی جاری در استان ۲۴۰ ملیمتر بوده که نسبت به بلندمدت با ۳۹۸ میلیمتر ۳۹ درصد معادل ۱۵۸ میلیمتر کاهش بارندگی داشته است.
احسان احمدی نژاد اظهار داشت: این میزان بارندگی در مقایسه با سال آبی گذشته ( اول مهر هر سال تا پایان شهریور سال بعد) نیز ۴۵ درصد معادل ۱۹۵ میلیمتر کاهش دریافت نزولات جوی را ثبت کرده است.
وی افزود: ایلام در سال آبی جاری از لحاظ بارش ها استان ششم در میان کم بارش ترین استان های کشور قرار دارد در حالیکه سال گذشته استان دوم بیشترین دریافت نزولات جوی بود.
احمدی نژاد یادآور شد: استان ایلام در سال آبی جاری، خشکسالی گسترده ای را تجربه کرده و شهر ایلام آخرین بار در سال ۸۶ نظیر امسال یک سال خشک و کم بارش را پشت سر گذاشته بود.
وی ادامه داد: سال ۱۳۸۶ میزان دریافت نزولات جوی شهر ایلام ۲۳۴ میلیمتر بود و امسال بارش ها ۳۷۰ میلیمتر را نشان می دهد.
کاهش ۷۵ درصدی آب رودخانه های استان ایلام
شرکت آب منطقه ای سدهای مختلف محلی برای هدایت و ذخیره سازی روان آب های دائمی و نزولات جوی فراهم ساخته است که در صورت ایجاد تنش های آبی این منابع میزان آب مورد نیاز مشترکان خانگی، صنعتی و کشاورزی را تامین کنند.
اما در سال آبی جاری به علت کاهش محسوس بارش ها، از میزان دریافت سطح رودخانه ها و همچنین دریاچه های پشت سدها نیز کاسته شده و تامین آب مورد نیاز بخش های مختلف تنها با مدیریت بهینه توزیع آب و همچنین رعایت الگوی مصرف توسط مردم امکان پذیر است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان ایلام در این راستا گفت: پراکنش نامناسب مکانی و زمانی بارش ها، اهمیت و ضرورت احداث سدهای مخزنی و مهار روان آبهای فصلی را دوچندان می کند که البته بیش از ۷۰ درصد بارندگی های استان در طی کمتر از سه ماه اتفاق می افتد در حالی که کمترین نیاز آبی نیز در خلال همین ماه هاست.
علی پوراحمد افزود: بیشترین نیاز آبی استان در مناطق ( مهران و دهلران ) با کمترین میزان دریافت بارش ها بوده درحالیکه بیشترین سطح اراضی کشاورزی نیز در این شهرستان ها واقع شده است، مهران و دهلران کمتر از ۲۰۰ میلیمتر بارش سالیانه دارند، علاوه بر این صنایع آب بر حوزه نفت و گاز نیز در این شهرستان ها بیشتر از سایر نقاط استان است.
وی با بیان اینکه یکی از اهداف سدهای مخزنی کنترل سیلاب های فصلی جهت تامین آب شرب ، صنعت ، کشاورزی و محیط زیست است، یادآور شد: در مناطق خشک و نیمه خشک که از آب پایدار برخوردار نیستند و استفاده از آب زیرزمینی و دبی پایه رودخانه ها امکان تامین نیاز آبی در تمام فصول امکان پذیر نیست، ناگزیر به احداث سدهای مخزنی هستیم و باید روان آبهای فصلی را برای فصول کم ابی و بی آبی ذخیره کنیم، چاره ای جز احداث سدهای مخزنی نیست.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان ایلام کنترل سیلاب و جلوگیری از وارد آمدن خسارت ناشی از آنرا از دیگر فواید سدهای مخزنی عنوان کرد و افزود: تغییرات اقلیمی و بروز سیکل های مکرر خشک سالی و ترسالی در سطح کشور رخ می دهد و به طور معمول بعد از هر خشکسالی، بارش های رگباری و وقوع سیلاب های مخرب را شاهد هستیم که با مدیریت سدهای مخزنی می توان از تخریب اراضی و مستحدثات پایین دست سدها جلوگیری کرد.
پوراحمد با بیان اینکه کاهش ۴۵ درصدی بارندگی ها در سال آبی جاری نسبت به سال آبی گذشته، تا ۷۵ درصد آورد رودخانه ها را کمتر کرده، اضافه کرد: میزان کاهش روان آبها با کاهش حجم بارش ها به صورت خطی اتفاق نمی افتد، چراکه ضریب روان آب به پارامترهایی از جمله شدت بارش، وضعیت زمین از حیث رطوبت، دمای هوا و شاخص های دیگری بستگی دارد و بنابراین نباید توقع داشت مقدار کاهش بارندگی با کاهش روان آبها عدد یکسانی باشد.
وی اظهار داشت: به علت وقوع مشکل آب در استان خوزستان، امکان تامین آب از سد کرخه و کشت تابستانه در سطح شبکه های آبیاری دشت عباس، عین خوش و فکه امکان پذیر نیست، ولی محدودیتی برای استفاده از آب زیرزمینی برای کاشت محصولات مجاز با نیاز آبی پایین وجود ندارد و همچنین حدود سه هزار هکتار از اراضی پایاب سد دویرج برای کاشت تابستانه تامین آب شده است و هم اکنون در حال تحویل آب به این اراضی هستیم.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان افزود: در شرایط خشکسالی و محدودیت منابع آب، تامین آب شرب و حق آبه محیط زیست در اولویت کاری شرکت آب منطقه ای قرار دارد.
پوراحمد ادامه داد: افزایش بی سابقه دما و به تبع آن تبخیر بالا، حجم قابل توجهی از آب ذخیره شده در پشت سدها را از دسترس خارج می کند که این حجم در سد دویرج به حدود ۲۸ میلیون متر مکعب در سال جاری خواهد رسید.
وی یادآور شد: شرکت آب منطقه ای تمام توان خود را جهت تامین آب با کیفیت و مورد نیاز استان در همه بخش ها بکار گرفته و خواهد گرفت ولی نباید شرایط جوی حاکم بر استان را از نظر دور داشت بنابراین موفقیت در این راه مستلزم همکاری همه ذینفعان و ذی مدخلان در مقوله آب خواهد بود و همه مشترکان در بخش های مختلف خانگی، کشاورزی و صنعتی رعایت الگوی مصرف و صرفه جویی را مد نظر قرار دهند.
خشکسالی ۸۵۰ میلیارد تومان به زیربخش های کشاورزی ایلام خسارت زد
یکی از مهمترین حوزه ها که ارتباط مستقیم و تنگاتنگ با مصرف آب دارد، زیربخش های کشاورزی است که سال جاری باتوجه به تنش های ناشی از خشکسالی، کشاورزی استان را با مشکلات عدیده ای مواجه ساخت و همه بخش ها اعم از زراعت، باغبانی، دام، طیور، شیلات و زنبور عسل استان از این تنش خشکسالی بی نصیب نماند.
رییس سازمان جهادکشاورزی استان ایلام نیز گفت: خسارت ناشی از خشکسالی های سال آبی جاری در زیربخش های مختلف کشاروزی استان ایلام بیش از ۸۵۰ میلیارد تومان برآورد خسارت شده است.
محمدعلی اقدسی یادآور شد: ۸۰۰ میلیارد ریال مجموع خسارت به بخش های زراعی جهاد کشاورزی ناشی از خشکسالی در سال زراعی ۱۳۹۹ – ۱۴۰۰ بود که در بخش های گندم، جو، کلزا، حبوبات، گلرنگ و علوفه به استان وارد شد.
وی در مورد خسارات وارده به بخش باغی هم افزود: چهار هزار و ۳۰۰ هکتار از اراضی باغی استان به زیر کشت محصولات رفت که به علت خشکسالی میزان چهار هزار و ۶۱۱ تن به محصولات باغی استان با ارزش ریالی ۲۳ میلیارد ریال خسارت وارد شد که البته بیش از ۹۳ درصد باغات تحت پوشش بیمه قرار دارد.
اقدسی افزود: خشکسالی ها ۴۳ میلیارد ریال خسارت به مزارع ماهیان سردآبی و گرم آبی به میران یک هزار و ۵۰۰ تن وارد کرد که البته برای کاهش مقدار خسارت ها اقدامات پیشگیرانه ای چون مکانیزاسیون مزارع، استفاده از سیستم های هواده، استفاده از سیستم آب برگشتی، مدیریت بهداشت و تغذیه انجام گرفت.
وی ادامه داد: ۱۱ میلیارد ریال از محل پرداخت تسهیلات و یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال نیز از محل اعتبارات عمرانی برای جبران خسارت های وارده به بخش شیلات در نظر گرفته شده است.
اقدسی در باره خسارت های وارده به زیربخش های دام و طیور هم توضیح داد: در حوزه دام ۶۲ میلیارد ریال خسارت به ۱۸۳ واحد پرورش دام وارد شد که برای جبران خسارت این حوزه ۳۰ میلیارد ریال به صورت بلاعوض و ۳۲ میلیارد ریال هم تسهیلات کم بهره پرداخت می شود.
وی با بیان اینکه ۹۰ واحد پرورش طیور به میزان ۷۰ میلیارد ریال خسارت ناشی از خشکسالی دیده اند، افزود: برای جبران این خسارت های وارده در مجموع ۷۰ میلیارد ریال کمک بلاعوض و تسهیلات ارزان قیمت به نسبت مساوی ۳۵ میلیارد ریالی برای مرغداران خسارت دیده در نظر گرفته شده است.
وی در مورد خسارت های بخش زنبورعسل هم گفت: ۲۰ هزار کلنی زنبور عسل به میزان چهار و نیم میلیارد ریال خسارت ناشی از خشکسالی را متحمل شدند و برای جبران خسارت زنبورداران ۲ و نیم میلیارد ریال کمک بلاعوض و ۲ میلیارد ریال تسهیلات ارزان قیمت در نظر گرفته شده است.
اقدسی ادامه داد: در زیربخش حفظ نباتات هم ۲۵ میلیارد ریال به ۵۰ هزار مزرعه خسارت وارد شد که در راستای کاهش خسارت ها اقدامات پیشگیرانه ای چون مبارزه با آفت سِن مادر در سطح چهار هزار و ۵۰۰ هکتار، تامین و تهیه سموم مورد نیاز دفع آفات و آگاه سازی کشاورزان انجام گرفت.
وی افزود: مراتع استان به علت خشکسالی عدیده امسال با کاهش تولید شدید علوفه مواجه بود هرچند در بیشتر استان های کشور وضعیت به این گونه است، البته سازمان جهاد کشاورزی و منابع طبیعی استان ایلام برای افزایش منابع آبی خود توسعه عملیات های آبخیزداری را در دستور کار دارد و هم اکنون بزرگترین طرح آبخوان کشور در شهرستان دهلران است و امسال تقویت و توسعه طرح های عملیات آبخیزداری و آبخوانداری در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی قرار دارد.
میزان تولید علوفه مراتع استان ایلام به ۵۰ درصد کاهش یافته است
منابع طبیعی و آبخیزداری نقشی موثر در هدایت روان آب ها به سفره های زیرزمینی دارد و با ایجاد طرح های متنوعی چون آبخیزداری، آبخوان داری، پخش سیلاب، حوضچه های جمع آوری آب، کاشت نهال، احیای اراضی مرتعی و بیابانی و طرح های دیگر در مدیریت روان آب های سطحی و نزولات جوی تاثیر انکارناپذیری دارد.
اما نکته مهم اینکه خشکسالی های سال آبی جاری بر مراتع استان نیز تاثیر منفی گذاشت به گونه ای که سطح تولید علوفه در اراضی به نصف کاهش یافته است.
معاون فنی منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام هم در این خصوص گفت: کاهش بارندگی ها در سال آبی جاری ( اول مهر هرسال تا پایان شهریور سال بعد) باعث کاهش پوشش علوفه ای و مراتع در استان به میزان ۶۵ درصد کاهش یافته است.
حجت اله فتحی اظهار داشت: کاهش پوشش مراتع باعث کاهش تولید علوفه احشام دامداران به مقدار ۵۰ درصد و خود دام ها به میزان ۴۵ درصد شده است.
وی افزود: طبق مطالعات به ازای هر ۱۰ میلیمتر بارندگی ۱۰ کیلوگرم علوفه تولید می شود ولی در سال آبی جاری بارش ها با تاخیر شد و از مقدار ریزش، پراکنش مکانی و زمانی مناسب نیز برخوردار نبود.
فتحی یاداور شد: بارش های موثر مربوط به فصل پاییز است که در پاییز سال آبی جاری نزولات جوی در استان کم و غیرموثر بود و این امر در کاهش تولید علوفه و مراتع تاثیر محسوس داشت.
وی تاکید کرد: کاهش بارش نزولات جوی به موقع و موثر علاوه بر پوشش مرتعی تاثیر منفی بر روی درختان نیز دارد چرا که وضعیت بیولوژیکی و متابولیسم آنها را مختل و در بهار نیز موجب طغیان آفات و امراض و حتی کاهش عمر طبیعی درختان می شود.
وی با بیان اینکه مجموع مساحت مراتع استان ایلام یک میلیون و ۱۴۶ هزار هکتار است، ادامه داد: به طور میانگین در سال های پربارش ۱۱۶ هزار تن علوفه از مراتع استان برداشت می شود که کفاف خوراک ۵۰۰ هزار راس دام در فصل چرایی احشام را می کند.
فتحی افزود: اما امسال به علت کاهش بارندگی ها میزان برداشت علوفه از سطح مراتع ۵۰ درصد معادل ۵۸ هزار تن و برای تامین تنها ۲۵۰ هزار راس دام رسید که کفاف احشام دامداران را نکرد.
وی گفت: مرتع منبع اصلی تامین غذای احشام عشایر و دامداران است که در صورت عدم رشد مناسب ، آنها مجبور به فروش دام های خود خواهند شد و اقتصاد و تولید این خانوارها و حتی جوامع مصرف کننده شهری نیز به مخاطره می افتد.
وی یادآور شد: خشکسالی ۱۵۰ میلیارد تومان خسارت به اراضی مرتعی استان ایلام وارد کرده است و البته میزان خشارت ها به عرضه های جنگلی در سال آتی خود را نمایان خواهد کرد.
فتحی اظهار داشت: در این برآورد فقط خسارت های وارده به مراتع محاسبه شده و دیگر خسارت های زیست محیطی، فرسایش خاک، تغییرات اقلیمی و جغرافیایی، اقتصادی و کاهش ذخیره سازی نزولات جوی لحاط نشده است.
وی ادادمه داد: بذرپاشی، قُرق، بوته کاری و کودپاشی از جمله راه های احیای عرصه های مرتعی استان است که به علت خشکسالی دچار تنش و آسیب جدی شده اند.
به گزارش ایرنا، از وسعت ۲ میلیون هکتاری استان ایلام یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار آن را اراضی طبیعی تشکیل داده است و این استان دارای ۱۵ رودخانه فصلی و سدهای سیمره، دویرج، کنگیر، کنجانچم و چم گردلان است.