ﻣﺪاﻓﻌﺎن ﺣﺮم و ﺷﻬﺪای ﻣﺪاﻓﻊ ﺣﺮم واژه ای اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻧﺒﺮد ﺑﺎ ﺗﺮورﯾﺴﻢ ﺗﮑﻔﯿﺮی و داﻋﺶ در ﻋﺮاق و به ﺧﺼﻮص در ﺳﻮرﯾﻪ و در دﻓﺎع از ﺣﺮﯾﻢ ﺣﺮم اﻫﻞ ﺑﯿﺖ ﻋﺼـﻤﺖ و ﻃﻬـﺎرت(ع) ﭘـﺲ از ﺳـﺎل ۲۰۱۱ اﺑﺪاع و در ﮐﻮﺗﺎه زﻣﺎﻧﯽ ﺗﺌﻮری ﻣﺪاﻓﻌﺎن ﺣﺮم ﺑﻪ ﯾﮏ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺮاﮔﯿﺮ و ﺗﺄﺛﯿﺮﮔـﺬار در ﺳﻪ ﺣﻮزه ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ، ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﻣﻨﯿﺘﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ شد ﮐﻪ شمار بسیاری از ﺟﻮاﻧﺎن ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﻏـﺮب آﺳﯿﺎ و ﺣﺘﯽ اروﭘﺎ و آﻣﺮﯾﮑﺎ را ﻧﯿﺰ راﻫﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﯾﺎد ﺷﺪه کرد ﺗﺎ از ﺣﺮم اﻫﻞ ﺑﯿـﺖ(ع) دﻓﺎع کنند. اﯾﻦ ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ ای ﻣﻮﺟﺐ ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی ﻟﺸـﮕﺮ بزرگی از ﻧﯿﺮوﻫـﺎی ﺟـﺎن ﺑﺮﮐﻒ اﻧﻘﻼﺑﯽ شد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺎزوی ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﻧﻈﺎﻣﯽ و اﻣﻨﯿﺘﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ در ﺳﻄﺢ ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐردند.(۱)
دین مبین اسـلام از اساس، دینی کامل، جامع و مانع است کـه بـرای تـمام امور انسان اعم از امور مادی و معنوی دارای برنامه بوده و ماهیت جمع‌گرا دارد. این اندیشه ناب به دلیل جذابیت‌ها و موفقیت‌هایی که کسب کـرده، تـوانسته اسـت در سطح جهان و در دل مستضعفان جهان و به ویژه در دل ملت‌های منطقه نور امیدی را روشن کرده و آنـها را بـه پیروی و همگرایی با این اندیشه ناب هدایت کند. ویژگی‌ها و برجستگی‌های این اندیشه کـه در آرمـان‌ها و اهـداف عالیه انقلاب اسلامی به رهبری بنیان‌گذار فقید انقلاب اسلامی چون خورشیدی می‌درخشید و هدایت ایـن مـسیر به وسیله حضرت آیت الله خامنه ای مقام معظم رهبری در طول سه دهه مدیریت ایشان، موجب افزودن گستره‌ای وسیع به حوزه نفوذ آن شده که موجی از نگرانی و دشمنی توسط بدخواهان اسـلام نـاب را به دنبال داشته است؛ بدخواهانی که برای قطع و خاموش کردن نور امـید انـقلاب اسـلامی، پاشنه‌های آشیل آن را نشانه رفته و به منظور ضربه زدن به نظام جمهوری اسلامی به عنوان ریشه تحولات اصـیل و مـؤثر مـنطقه، تلاش در قطع شاخه‌های آن کرده و با کمک رژیم صهیونیستی، سرزمین‌های عراق و سـوریه را تـوسط فرق تکفیری و داعشی تسخیر کردند تا با سرنگونی دولت‌های مرکزی این کشورها بتوانند تخم نفاق و تـکفیر را در ایـن کشورها و منطقه کاشته و سپس به سرنگونی جمهوری اسلامی و در نهایت نابودی اسلام نـاب مـبادرت ورزند.
از آنجایی که جمهوری اسلامی ایران هـمیشه و هـمواره مـنادی وحدت و همدلی دولت‌ها و ملت‌های منطقه بوده اسـت، ایـن بار نیز در همین قامت جلوه‌گر شد و با سردادن ندای «دفاع از حریم حرم‌های آل محمد» وارد میدان مبارزه با تـروریسم تـکفیری و داعشی شد. اگـرچه جـمهوری اسلامی ایران در ابتدای راه تنها وارد ایـن مـیدان شد اما دیری نپایید که تئوری مدافعان حرم ائمه(ع) تبدیل بـه فـرهنگی فراگیر در سه حوزه کلی فرهنگی، سـیاسی و امنیتی شد که گـستره آن نـه تنها غرب آسیا که قـاره‌های آمـریکا و اروپا را نیز دربر گرفت و مدافعانی با ملیت‌ها و مذاهب گوناگون خود را به میدان مبارزه رساندند. دشمنانی کـه بـا هـدف براندازی حکومت‌های مـوافق ایـران در عراق و سوریه و سپس بـراندازی حـکومت ایران وارد میدان شده بودند، به دلیل توفیق ایران در فرهنگ‌سازی مدافعان حرم و غلبه بر تـروریسم تـکفیری و داعشی و تبدیل تهدید به فرصتی کـم‌نظیر، خـاکریزهایشان را یـکی پس از دیـگری ترک کردند و امروزه نه تنها هیچ کدام از حکومت‌های یاد شده سرنگون نشده‌اند، بـلکه بـا قدرت برسرکار بوده و بر اوضاع مـسلط شده اند و دولت های حـامی تـروریسم تکفیری، بـرای دایر کردن سفارت‌خانه‌هایشان گوی سبقت را از یکدیگر ربوده و اقدام به گشایش سفارت خانه می‌کنند. این تحولات و چـرخش‌های سـیاسی نـشان از حقانیت جهت‌گیری جمهوری اسلامی ایران در مبارزه بـا تـروریسم تـکفیری، مـجاهدت، ایـثار و جـانفشانی مدافعان حرم و شهدای مدافع حرم آل‌الله دارد. فرهنگی که فراگیر شده و منطقه را به شدت تحت تأثیر خود قرار داده و پرچم‌دار حقیقی مبارزه با تروریسم تکفیری شده است. نمونه بارزی از تربیت‌یافتگان مکتب عاشورا «محسن حججی» بود که در ۱۶ مرداد سال ۱۳۹۶ در منطقه تنف در مـنطقه مـرزی سوریه، عراق و اردن پس از اسارت به دست داعش و شکنجه فراوان به شهادت رسید.(۲)
تصویر مشهوری از محسن حججی کـه در آن یـکی از افـراد داعش پشت سر وی ایستاده است و حججی را به قتلگاه می‌برد در شبکه‌های اجتماعی باز نشر شد. از دید بسیاری از کاربران شبکه‌های اجـتماعی، مـفسران و رسـانه‌ها، حالت چهره و رفتار حججی در این تصویر آرام است و این عکس را نماد شجاعت و آرامش او می‌دانند. هـمچنین از دید برخی، چهره خشن نیروی داعش در پشت سر حججی، چهره آرام وی، دود و شعله‌های آتش در پشـت زمـینه، صـحنه «نبرد کربلا» را در ذهن تداعی می‌کند. شهادت محسن حججی چنان تأثیری بر افـکار عـمومی داخل ایران و حتی خارج از ایران گذاشت که دوست و دشمن از او به عنوان قهرمان، شـجاع، مـظلوم و اسـتوار نام برده و شمار زیادی از جوانان ایرانی و غیر ایرانی برای ادامه راهش در صف اعزام به سـوریه بـه منظور نبرد با دشمن دژخیم به حرکت درآمدند. همچنین تشییع جنازه قـطعه‌قطعه شـده ایـن شهید مظلوم، سندی ماندگار در حافظه تاریخی ملت‌های جهان و به خصوص مردم منطقه شد. از این رو با تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی، ۱۸ مرداد سالروز شهادت شهید محسن حججی به نام روز بزرگداشت شهدای مدافع حرم نامگذاری شد.
اندیشه مهدویت، عامل اساسی تأثیرگذار بر خیزش مدافعان حرم
در جهان‌بینی غربی و مکتب های مادی‌گرایانه، همه چیز بر اساس هزینه و فایده سنجش شده و اگر به لحاظ مادی نتوان ارزش یـا آورده ای منظور کرد، اصل آن کار مورد تردید قرار گرفته و به اجرا درنخواهد آمد. بنابراین نمی‌توان خیزش مدافعان حرم از کشورهای مختلف و حضورشان در عراق و سوریه را با نگرش مادی‌گرایانه سنجید زیرا در مکاتب الهـی هـمه چیز را با نگاه مادی ارزش گذاری نمی‌کنند.
مکتب اسلام و مذهب تشیع که در درون خود فرهنگ منحصر به فرد «عاشورا» را دارند و به بیان امام خمینی(ره) «خون را بر شمشیر پیروز می‌دانند» هرگز حـاضر بـه فرود آوردن سر تسلیم در برابر بیگانگان و متجاوزان به حریم مقدس حرم ائمه (ع) تن نمی‌دهند. از جمله مهمترین عوامل خیزش و همگرایی مدافعان حرم در سال‌های گذشته را می‌توان فرهنگ عاشورایی، آموزه‌های مقاومت در مـذهب شـیعه، تسلیم‌ناپذیری، مبارزه با ظلم، جهاد در راه خـدا، روحـیه شـهادت‌طلبی، روحیه ایثار و از خودگذشتگی، بزرگداشت آیین‌های مذهبی مانند اربعین حسینی و شهادت شهیدان، اعتقاد به جهان پس از مرگ و اعتقاد به مهدویت، ظهور و حکومت جـهانی بـه دور از وابـستگی‌های حزبی، گروهی، نژادی و مذهبی دانست. (۳)
تأثیر سیاسی مدافعان حرم بر معادلات منطقه
وحدت اسـلامی مـی‌تواند نشان‌دهنده قدرت و شوکت اسلام، توانایی مسلمین، عامل غلبه بر ابرقدرت‌ها و ظالمان و مـوجب مـطرح شـدن دیدگاه‌های اسلامی شود. درک این رویکرد، نه‌تنها بـه شـناخت جایگاه و قـلمرو دیـن در عـرصه‌های سیاسی و بین‌المللی منجر مـی‌شود، بلکه موجب فهم علل و چرایی بسیج مسلمانان از سراسر جهان برای حمایت و دفاع از حرم اهل بـیت(ع) و مـقابله با سیاست‌های استکباری می‌شود. در واقع، رویـکرد اسـلام و سـپس انـقلاب اسـلامی به مسایل خـارجی و بـین‌المللی، دیدگاهی جهان‌شمول به دین در روابط بین‌الملل می‌دهد و درک پدیده‌ای همچون مدافعان حرم را آسان می‌سازد. در واقع، حرم‌های اهل بیت (ع) انسان‌های عاشق و محب را به طرف خود می‌کشاند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در این بـاره می‌فرمایند: ما از اسلام دفاع می‌کنیم. اسلام ما با اسلام متحجر از یک‌سو و با اسـلام لیبرال از سوی دیگر در اصـول و مـبانی کاملاً متفاوت است؛ ما هر دو را رد می‌کنیم. بر اساس دیدگاه ایشان نسبت به انسان، دفاع از محرومان، مستضعفان و مظلومان جهان و نیز مبارزه با حکومت‌های طاغوت و برقراری عـدالت در سـراسر کره زمین با ظهور حضرت ولی عصر(عج) به طور کامل محقق خواهد شد. همه انسان‌ها مخاطب برقراری عدالت هستند و در حد توانایی و امکاناتشان برای برقراری عدالت، مسوولیت دارند.(۴)
آرامش و امنیت منطقه مرهون رشادت‌های مدافعان حرم
مدافعان حرم و شهدای مدافع حرم رشادت‌هایی کـردند کـه ثـمره آن به وجود آمدن همگرایی در منطقه و ایجاد آرامش و امنیت نه تنها برای مردم منطقه بلکه بـرای بشریت بود. ترورهای کور و به خاک و خون کشیدن مردم کشورهای مختلف در قاره‌های اروپا، آفـریقا و آسیا موجب شد تـا مـدافعان حرم، خود را برای بشریت فدا کردند و این ایثار و از خـودگذشتگی موجب سربلندی و ماندگاری آنها و به وجود آمدن همگرایی در منطقه شد. این مساله تا حدی تأثیر فرامرزی و فرامنطقه‌ای داشت کـه کشورهای حامی تروریسم داعشی و تکفیری به دلیل خفتی که متحمل شدند و ترس از متهم شدن به اینکه حامی تروریسم بوده‌اند، مواضع خود را تغییر داده و اگرچه به ظاهر، علیه تکفیری‌ها موضع‌گیری کرده و از ادعـاهای خـود مبنی بر سرنگونی دولت سوریه عقب نشستند.
همان‌گونه که مشهود است، رسانه‌های بیگانه نیز نتوانسته‌اند تا چشمانشان را بر روی حقایق بسته و آنها را نادیده انگارند. زیرا شهدای مدافع حرم به دلیل مظلومیتی که دارند در دل جهانیان محبوب شده و مورد احترام هستند. آنـچه مـدافعان و شهدای مدافع حرم را گرد یک محور برای مبارزه و جانفشانی متجمع کرد، اهمیت حرم و جایگاه حرم ائمـه اطهار(ع) در آمـوزه‌های قرآنی و اسلامی بود.(۵)
منابع:
۱. اسپوزیتو، جان ال (۱۳۸۲)، انقلاب اسلامی و بازتاب جـهانی آن، تـرجمه مـحسن مدیرشانه‌چی، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
۲. الطاف، احـمد (۲۰۱۸)، تـصور صحنه کربلا با دیدن عکس معروف «شهید حججی» برایم امکان‌پذیر شد. پایگاه خبری الف. بازبینی‌شده در Behnegarsoft.com، ۵/۵/۲۰۱۸.
۳. بحارالأنوار، ج ۴۵، ص ۷؛ پیام امام امیرالمومنین (عـلیه‌السلام)، ج ۲
۴. پارسانیا، حمید (۱۳۷۶)، حدیث پیمانه؛ پژوهشی در انقلاب اسلامی، قم: مـعاونت امـور اسـتادان و دروس معارف اسلامی، نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه‌ها، ۱۳۷۶
۵. پایگاه تحلیلی خبری ۵۹۸، شهید مـسیحی مـدافع حرم اهل بیت در سوریه که بود؟، ۱۲/۴/۱۳۹۲.