رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز دوازدهم مردادماه در آیین تنفیذ حکم ریاست جمهوری به شعارهای انتخاباتی آیت‌الله سیدابراهیم رییسی، رییس جمهوری منتخب "مردمی بودن، از مردم شنیدن و در میان مردم بودن" اشاره و بیان کردند: مردمی بودن موضوع بسیار مهمی است و رییس‌جمهوری محترم و همکارانشان باید تلاش کنند این شعار در واقعیت محقق شود و به معنی واقعی و بدون در نظر گرفتن امتیازهای طبقاتی و گروهی، در میان همه مردم باشند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تاکید کردند: البته حضور در میان مردم نباید موجب غافل شدن از ارتباط با نخبگان شود و ارتباط و تبادل نظر با نخبگان، لازم و مفید است.
نخبگان و مطالبه گری
نخبه به معنای برگزیده، گزیده، لُب، منتخب و سرآمد بیان شده است و بر همین اساس، نخبگان در هر رشته و صنفی افرادی هستند که به نوعی سرآمد و منتخب آن صف هستند.
استادیار رشته مدیریت آموزشی گروه علوم تربیتی، دانشگاه فردوسی مشهد در این خصوص گفت: افراد نخبه فقط در محدوده دانشگاه محدود نمی شوند و همانگونه که افرادی، نخبه فرهنگی و یا صنعتی معرفی می شوند به این منظور است که آنها در صنف و رشته خود افراد متخصص و باعلم و دانشی هستند که بیشتر اهل آن حرفه و فن آنان را قبول دارند.
دکتر مجتبی بذرافشان مقدم افزود: به همین دلیل آنها می توانند در رشته و تخصص خود نظرات کارشناسی مطرح کنند.
وی با اشاره به حضور نخبگان علمی در دانشگاه ادامه داد: مطلوب این است که نخبگان بخش های مختلف نظرات و تجربیات خود را با نخبگان دانشگاهی مطرح کنند تا در نهایت و به صورت یک نظریه منسجم علمی و تجربی ارائه شود.
عضو هیات علمی دانشگاه بیان کرد: البته در واقعیت این اتفاق کمتر رخ می‌دهد و بیشتر در حد یک ایده آل باقی می ماند، زیرا یکی از وظایف نخبگان مطالبه گری از مسوولان است ولی سایر افراد گاهی مطالباتی غیرواقعی را مطرح می‌کنند.
او اظهار کرد: با توجه به اینکه دانشگاه ها می توانند در حل مشکلات جامعه تاثیرگذار باشند، دفتر ارتباط دانشگاه با جامعه در بسیاری از مراکز علمی ایجاد شده است که در گذشته با عنوان های دفتر ارتباط با صنعت و دفتر ارتباط با صنعت و کشاورزی از آن نام برده می‌شد.
دکتر بذرافشان گفت: متاسفانه ارتباط دانشگاه هنوز هم معطوف به صنعت است و این ایراد به دانشگاه وارد است زیرا اگر دانشگاه‌ها در ارتباط کامل با تمام وجوه جامعه باشند یک ارتباط طبیعی بین دانشگاه و بخش های مختلف جامعه شکل می‌گیرد و دیدگاه های بخش تجربی و آکادمیک با هم درمی آمیزد.
وی با اشاره به اینکه نظرات نخبگان در کمک به تصمیم گیران و تصمیم سازان کشور تاثیرگذار است، افزود: هم اکنون برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در شهرها و استانهای مختلف کارگروه های تخصصی با استادان دانشگاه ها برگزار می‌کنند که نتیجه آن ارائه لوایحی است که در چند ماه گذشته در مجلس مورد تصویب قرار گرفت.
عضو هیات علمی علوم تربیتی دانشگاه فردوسی مشهد اظهار کرد: از سوی دیگر ارکان دولت در استانها همچون استانداران به عنوان نماینده عالی دولت و سایر مدیران کل در حوزه های تخصصی مشغول به کار هستند و جمع های نخبگانی هر منطقه بر اساس تخصص، می توانند نظرات خود در مورد مسائل منطقه ای و بومی را در اختیار آنها قرار دهند.
دکتر بذرافشان با تاکید بر اینکه برخی از مسائل مطرح شده نیز می‌تواند به کمک قانون گذاران قوه مقتننه بیاید، عنوان کرد: به هر حال مسائلی که از سوی نخبگان محلی به دست می‌آید گاهی باید در سطح کلان کشوری مورد تصمیم گیری و بررسی قرار گیرد و به همین دلیل نظرات نخبگان هم در سطح محلی و هم کشوری قابلیت طرح و بررسی دارد.
رییس سازمان بسیج اساتید خراسان رضوی ادامه داد: از سوی دیگر سازوکار دیگری از سوی مجمع بسیجیان و نمایندگان هر استان در مجلس در حال شکل گیری است زیرا بسیج در رده های مختلف جامعه حضور دارد و آنها از طریق مجمع بسیجیان هر استان که گروه های تخصصی اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، علمی و پژوهشی دارند، می توانند مسائل را مورد بررسی قرار داده و در اختیار نمایندگان خود قرار دهند.
نخبگان و نقد دولت
نقد یکی از راهکارهایی است تا تصمیم های مسوولان اجرایی کشور تصحیح و تغییر یافته و در نهایت تاثیرگذارتر شود.
رییس دانشگاه فردوسی مشهد گفت: دولتها در ابعاد مختلف در حال فعالیت هستند و ممکن است خودشان همچون ماهی در آب، متوجه عملکرد خود نباشند از این رو نیاز است تا مجامع دانشگاهی و نخبگانی نقد خود را در مسیر بهبود امور به دولتها بیان کنند.
دکتر محمد کافی افزود: ضرورت توجه به برنامه‌های دولت و دولت پژوهی بر کسی پوشیده نیست و هر جامعه‌ای با توجه به نیازهای خود برای گذران امور خود و اداره آن در تلاش است و به همین دلیل در نقاط مختلف، دولت به گونه‌های متفاوت از هم اداره می‌شود.
وی ادامه داد: آنچه مهم است این است که دولت ها بتوانند زندگی آرام و رفاهی نسبی برای مردم خود فراهم کنند تا آنها با تربیت فرزندان خود بتوانند بهتر از زمان حال امور جامعه را به پیش ببرند.
رییس دانشگاه فردوسی مشهد گفت: تلاش دولت باید این باشد تا نیازهای مختلف انسانی در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تامین شود. در بسیاری از کشورها همچون ایران دولتها توسط مردم انتخاب می‌شوند ولی این که چه مقدار از برنامه‌های دولت در مسیر رفاه برای مردم است باید مورد کنکاش و نقد قرار گیرد و پیشنهادهای لازم به برنامه سازان ارائه شود تا دولت در مسیر ارائه خدمت موثرتر به مردم گام بردارد.
حل مشکلات جامعه
جامعه تشکیل شده از اقشار و افراد مختلف، با فرهنگ ها و علایق بسیار است و در عین حال گاهی برخی مسائل جغرافیایی و طبیعی نیز مشکلاتی را برای جامعه ایجاد می کند.
یک جامعه شناس عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد معتقد است: نخبگان از سرمایه‌های اجتماعی مهم و موثر جامعه هستند و توجه شایسته تصمیم‌سازان و سیاستگذاران کلان نسبت به نظرات نخبگان عرصه‌های گوناگون زندگی اجتماعی، تاثیر شایانی در حل ریشه‌ای مسائل و رفع پایدار مشکلات جامعه دارد.
دکتر احمد فولادیان با اشاره به رهنمودهای اخیر رهبر معظم انقلاب مبنی بر "غفلت نکردن دولت سیزدهم از نظرات نخبگان در تصمیم‌گیری ها" افزود: رهبری با اشاره به وجود مشکلات در جامعه و لزوم تلاش جهادی برای رفع آنها، نسبت به کار علمی برای ریشه‌یابی آنها و حل ریشه‌ای مشکلات تاکید فرمودند.
وی ادامه داد: علاوه بر پیگیری راهکارهای جاری و معمول برای حل مشکلات جامعه، باید ایده‌ها، پیشنهادها و نقطه‌نظرات نخبگان دانشگاهی، متخصصان و کارشناسان امور معیشتی اقتصادی، سیاسی و فرهنگی را نیز به منظور یافتن برنامه‌های جامع در این راستا به کار گرفت تا مسائل جامعه در هر بخشی به صورت عمقی بررسی و حل شود.
معاون دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، بیانات اخیر رهبر معظم انقلاب را "به‌هنگام و به‌جا" توصیف و بیان کرد: ایشان بسیار به‌موقع تاکید کردند که باید از نخبگان دانشگاهی هم در کنار آن رویکرد جهادی استفاده کرد تا مشکلات به زودی حل شود و باید در این راستا اقدام عاجل صورت گیرد.
دکتر فوادیان گفت: تنگناهای کنونی اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی شبکه‌ای درهم‌تنیده است لذا اگر اولویت فقط به یک مورد از آنها داده شود، حل دیگر مسائل با مشکل روبه رو می‌شود.
وی افزود: اگر بطور مثال در اولویت‌بندی امور، مسائل معیشتی و مشکلات اقتصادی جامعه، که بیشتر به مردم آسیب رسانده در اولویت حل قرار گیرد اما بطور همزمان سرمایه‌های اجتماعی و فرهنگی به خوبی حفظ و به کار گرفته نشوند، حل مشکلات خیلی سطحی و مقطعی خواهد بود.
این استاد جامعه شناسی ادامه داد: رفع ریشه‌ای و پایدار مشکلات نیازمند استفاده از سرمایه اجتماعی نخبگان دانشگاهی است که در طول سالیان مشکلات را بطور علمی رصد کرده‌اند.
وی گفت: همین نخبگان در شرایط کنونی قواعدی روشن، چارچوب هایی مستحکم و راهکارهایی علمی و عملی برای حل مشکلات اجتماعی جاری و برون‌رفت از بحرانهای گریبانگیر جامعه را برای ارائه در دست دارند.
فوادیان ادامه داد: بسیج عمومی نخبگان و دانشگاهیانی که دلشان برای مملکت می‌تپد، پیرو رهبر معظم انقلاب هستند و فارغ از هر سلیقه فرهنگی، وابستگی سیاسی و گرایش اجتماعی، می توانند به حل مشکلات جامعه در افق کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت به صورت ریشه‌ای کمک کنند.