گونه شمشاد جزو معدود گونه های درختی همیشه سبز درختی جنگل های هیرکانی شمال کشور است که در طول دهه ۹۰ خورشیدی به دو مشکل اساسی بیماری سوختگی برگ ناشی از حمله قارچ و آفت شب پره براثر حمله پروانه برگ خوار رو به رو شد به طوری که ادامه بقای این گونه را به شدت در معرض تهدید قرار داد.
بر اساس آمارهای رسمی ، از حدود ۱.۹۴ میلیون هکتار از جنگل های شمال بیش از ۴۲ هزار هکتار شمشاد است.گستره رویش این گونه درختی پهن برگ و همیشه سبز جنگل های هیرکانی در استان های شمالی از آستارا در استان گیلان گرفته تا منطقه قرن آباد در استان گلستان در بر می گیرد و از نزدیک نیز به سواحل دریا در پارک جنگلی سی سنگان تا ارتفاع هزار و ۸۰۰ متری از سطح دریا در جنگل های "لساکوتی " شهرستان تنکابن و "افرچال" رویشگاه های گونه شمشاد است.
بهرام ناصری روز چهارشنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود : با توجه به محدودیت های مبارزه شیمیایی در عرصه های طبیعی و شدت حمله بیماری و آفت برای حفظ ژنوم این گونه نادر در جنگل های شمال موضوع ایجاد شرائط "برون جا" در دستور کار این سازمان قرار گرفت به همین منظور قطعه ای از اراضی جنگلی شهرستان آمل به گستره حدود ۱۶۰ هکتار تحت عنوان مرکز بذر با رعایت کامل پروتکل ها مکان یابی شد و هم اینک حدود شش هکتار از این اراضی برای کشت حدود ۶۰ هزار اصله نهال شمشاد اختصاص یافت.
شرائط برون جا یا به عبارتی حفاظت برون جا ، مجموعه فنونی است که در خارج از زیستگاه یا رویشگاه های طبیعی گونه های هدف از طریق نمونه برداری ، انتقال و ذخیره سازی گونه ها با تمرکز بر تکثیر در شرائط محدود و بسته انجام می شود.
وی اظهار کرد : طی سال های اخیر درست همزمان با شروع حمله قارچ و سوختگی برگ و نیز شدت حمله و خطر انقراض این گونه برنامه تولید نهال شمشاد به روش های مختلف تکثیر جنسی (بذر) غیر جنسی (قلمه ) و انتقال نهال از عرصه های طبیعی در سطح محدود در دستور کار نهالستان ها قرار گرفت و با حمله آفت شب پره از سال ۱۳۹۵ این موضوع به طور جدی تر مورد پیگیری قرار گرفت.
مسئول مرکز بذر جنگلی سازمان جنگل ها ، مراتع و آبخیزداری کشور گفت : در حال حاضر از حوزه ادارات کل منابع طبیعی چهارگانه شمال کشور شامل گیلان ، مازندران - نوشهر ، مازندران - ساری و گلستان نهال شمشاد از نهالستان های حوزه های منابع طبیعی این استان ها به مرکز بذر جنگلی شهرستان آمل انتقال و در این عرصه به گستره حدود ۱۶۰ هکتاری کاشته می شود.
ناصری افزود : هم اینک چنین مکانی طی ۲ سال گذشته تاکنون به خاطر دور بودن از رویشگاه های شمشاد ، امکان مبارزه شیمیایی ، محصور بودن و حفاظت کامل ، برخورداری سابقه وجود شمشاد در گذشته نه چندان دور و وجود عرصه های دست کاشت دارای پوشش و سرشت سایه پسندی برای کاشت این گونه ارزشمند مکان یابی شده و تا این لحظه حدود ۶۰ هزار اصله نهال شمشاد در سطح حدود شش هکتار در عرصه ۱۶۰ هکتاری کاشته شده است .
وی با بیان آنکه حدود ۹۰ درصد از رویشگاه های شمشاد شمال کشور به خاطر این عوامل تهدید کننده نابوده شده است ، گفت : طبق برنامه ریزی های انجام گرفته در نظر داریم امسال و سال آینده با کاشت حدود حدود ۱۳۰ هزار نهال شمشاد سطح زیر کشت این گونه را به حدود ۱۳ هکتار افزایش دهیم .
مسئول مرکز بذر جنگلی سازمان جنگل ها ، مراتع و آبخیزداری گفت : تا زمانی که آفت شب پره شمشاد در شمال کشور میزبان داشته باشد طبیعتا این آفت زنده است و با توجه محدودیت های زیست محیطی و نبود حمایت های دولتی امکان مبارزه و از بین بردن این آفت وجود ندارد منتهی حفظ ژنوم این گونه و تکثیر آن در چنین مکان هایی با رعایت پروتکل ها در استان های شمال در دستور کار است و امیدوارم با اتمام بازه زمانی ریشه کنی حدود ۱۰ ساله بتوانیم طرح های اجرایی احیای این گونه ارزشمند را در جای جای جنگل های شمال انجام داد.
معاونت امور جنگل سازمان جنگل ها ، مراتع و آبخیزداری شمال کشور در چالوس مستقر است.