توکیو ورای بازی‌های ۲۰۲۰

به گزارش ایرنا، المپیک توکیو متفاوت‌ترین المپیک مدرن قرن حاضر بود که پس از کش و قوس ۲ ساله و با ورود مهمان ناخوانده‌ای به نام کووید ۱۹ در جهان تصمیم‌گیری را برای میزبان سخت کرد که آیا برگزار بشود یا نشود؛ اما برگزار شد. المپیکی با طعمی از کرونا و بدون چاشنی شور و نشاط. گرچه ژاپن اصلا از میزبانی شانس نیاورد زیرا یک بار در نخستین میزبانی خود در سال ۱۹۴۰ به دلیل جنگ دوم خود با چین این رویداد لغو شد و ۱۹ سال بعد از این جنگ که میزبان المپیک ۱۹۶۴ شده بود به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص ناشی از گرما و رطوبت بالا این بار بازی‌ها به تعویق افتاد آن هم زمانی که در دهه ۱۹۶۰ این کشور در ابتدای مسیر رشد اقتصادی قرار داشت و یک اقتصاد در حال گذر معرفی می شد و این بار هم کرونا در توکیو ۲۰۲۰.

گرچه انتظار می‌رفت که میزبانی متفاوتی را با همه تصوراتی که از ژاپن مدرن داشتیم شاهد باشیم اما روح سردی میزبانی را فرا گرفته بود؛ با این وجود ورزشکاران ۲۰۶ کشور جهان برای رفتن بر روی سکوی المپیک طی این ۱۷ روز بازی‌ها، صحنه‌های شاد و تلخی را در سالن‌های بدون تماشاگر به تماشا گذاشتند.

اما این المپیک بهانه‌ای شد تا از متن ورزش به حاشیه میزبان و مردمانش را مورد توجه قرار دهیم. ژاپن را با اقتصاد قدرتمند، شکوفه‌های گیلاس، سامورایی‌ها ، بمباران اتمی هیروشیما، هجوم تکنولوژی، ازدحام توکیو، زندگی ماشینی و ربات، انیمیشن (انیمه‌)های خاطره‌انگیز، مراسم چای سبز، کوفته برنجی و سوشی، معابد رنگی و کاخ امپراطوری، کوه فوجی و نظم و انضباط و در یک کلام تکنولوژی مدرن می‌شناسیم و حال با این تصورات عازم توکیو میزبان المپیک شدیم. برای رفتن به توکیو در ابتدا به قطر رفتیم. در پرواز نخست تهران- دوحه ۲ ساعت پرواز و سه ساعت ترانزیت و در پرواز دوم از دوحه به توکیو پس از ۱۲ ساعت و نیم مسافران پرواز شماره QR۸۰۶ در فرودگاه ناریتا توکیو در حالی به زمین نشست که از فراز آسمان، این کشور و شهر بسیار زیبا و سرسبز به نظر می‌رسد و هرچه هواپیما به زمین نزدیک‌تر می شد در نگاه اول انگار شمال ایران است.

در بدو ورود به فرودگاه، والنتیرها یا همان داوطلبان بازی‌ها به زبان ژاپنی و با تعظیم کردن که در فرهنگ اصیل این کشور زبانزد است هم در کلام به ورود مسافران خوش آمد می‌گفتند و هم با نصب تابلو به زبان‌های مختلف. البته در نگاه اول به فرودگاه ناریتا خبری از شور و نشاط میزبانی نیست و تنها در برخی از نقاط فرودگاه تنها در حد چند پرچم با لوگوی توکیو ۲۰۲۰  دیده می‌شد.

پس از پنج ساعت معطلی در فرودگاه به دلیل تست کرونا؛  هر مسافر با یک خودرو  آن هم به دلیل پروتکل ‌ای بهداشتی به محل اسکان اعزام شدند، اما نکته جالب این بود که به همه راننده‌های ژاپنی سپرده بودند که در مسیر فرودگاه تا هتل پل رنگین‌کمان توکیو (رینبوبریج) که در منطقه‌ی میناتو بر روی خلیج توکیو ساخته‌شده است را به هر مسافر معرفی کنند که در نوع خود دیدنی بود؛ اما ژاپنی‌ها به دلیل روحیه ناسیونالیستی و تسلط کم به زبان انگلیسی در انتقال مفاهیم با مشکل مواجه بودند. در مسیر فرودگاه تا محل اسکان باید یک ساعت و نیم طی می‌شد و یکی از نکات مهم در این سفر طول مدت مسیرها به سالن‌های المپیک بود که هر کدام با یکدیگر بین یک و نیم تا ۲ و نیم ساعت فاصله بود.

اما ژاپن چگونه کشور و توکیو چگونه شهری است؟ توکیو پس از نیویورک و لندن، از بزرگ‌ترین پایتخت‌های صنعتی جهان و بزرگترین اقتصاد شهری به شمار می‌رود. وقت وارد توکیو می‌شویم نخستین چیزی که در کالبد این شهر عیان می‌شود تکنولوژی و نظم و قانون‌مداری است که از  سطح خیابان گرفته تا بناها و سازه‌های عظیم به وضوح دیده می‌شد، بناهایی که بدون کوچکترین اضافاتی و با ظرافت کامل ساخته شدند و در یک نگاه توکیو مانند ماکتی که با معماری دقیق طراحی شده است.

توکیو یکی از پرجمعیت‌ترین شهرهای جهان است، اما سکوت شلوغی این شهر را فرا گرفته است اینجا خودروهای زیاد در حال تردد هستند، اما صدایی از ماشین شنیده نمی‌شود، دودی از اگزوز ماشین‌ها با چشم مسلح هم قابل رویت نبود، بلکه خودروهای آنها هیبریدی است. البته صدای بوقی شنیده نمی‌شد و تنها صدایی که سکوت را برهم می‌زد باران توکیو بود.

این جا وقتی باران می‌بارید ردی از قطرات در اتومبیل ها ظاهر نمی‌شد، برخلاف جاهای دیگر وقتی باران می‌بارد به اصطلاح می‌گویند ماشین خراب کن و این جای سوال بود که چرا خوردهایی این کشور باران به خود نمی‌گیرد و گویا از کارواش آمده است با پرس و جو دریافتم که مواد محلولی به شیشه و بدنه خودرو می‌زنند تا قطرات باران و گرد و خاک به سطح ماشین نشیند.

کمی که بیشتر عمیق می‌شویم، زیرسازیهای عمرانی توکیو هم از دیدها پنهان نمی‌ماند اینجا آسفالت‌های توکیو گویا با خودروهایشان حرف می‌زند، آسفالت‌ سطح معابر شهر توکیو یکدست خط کشی شده و بدون چاله است وقتی بر روی آن راه می‌رویم گویا پیست تارتان است و جالب‌تر خودروهای ژاپنی  به گونه‌ایی طراحی شدند که کف آنها به زمین بسیار نزدیک است و در نگاه اول این سوال در ذهن تداعی می‌شود که چگونه دست‌اندازها را می‌توان رد کرد. کمی بعد دریافتم که اصلا دست اندازی وجود ندارد.

اما نحوه رانندگی در این شهر هم دیدنی است. اینجا چراغ راهنمایی و رانندگی آنها به گونه‌ای طراحی شده که در ۱۰ ثانیه پایانی هر چراغی هشدار می‌دهد که بایستید و عابران و رانندگان مفهوم آن را می‌دانند اینجا کمتر صدای بوق ماشین شنیده می شود و جالب‌تر اینکه عابری حق ندارد اگر چراغ قرمز است از خیابان عبور کند و اینکه شهروندان باید از پیاده‌روها استفاده کنند و کسی نمی‌تواند از کنار خیابان عبور کند.

این جا تکنولوژی حرف اول را می‌زند در پایانه توکیو که در نزدیکی مرکز رسانه قرار دارد کولر گازی سیار نصب شده است تا رسانه‌های خارجی که برای پوشش رویدادهای المپیک و رفتن به سالن بازی در این جا حضور می‌یابند از باد خنک استفاده کنند. 

در سالن‌های ورزشی هم تکنولوژی حرف اول را می‌زند اینجا خبری از سازهای بنتی هزینه بَر، خبری نیست،  ورزشگاه ملی المپیک که آیین افتتاحیه مراسم بود صندلی‌های سالن به گونه‌ای نصب شده بود که فضای خالی از تماشاگر را با رنگ‌بندی پر از تماشاچی نشان می‌داد. برخی سالن‌ها هم پیش ساخته بود نظیر سالن تیراندازی در آساکارا. 

در تمام سالن‌های بازی‌های المپیک ۲۰۲۰ توکیو گلدان‌های با نقاشی و نوشته‌های ژاپنی وجود داشت که نظر هر مخاطب را به خود جلب می‌کرد که به رنگ آبی بود البته کمی که دقت کنیم می‌بینم حتی این گلدان‌های پلاستیکی گوشه‌ایی که خلاقیت ژاپنی‌ها را نشان می دهد که وقتی گیاه یا گلی رشد می‌کند بر روی بندهای این مدل از گلدان آویز شود.

از طرفی وقتی خبرنگاران قصد ورود به سالن رقابت‌ها را دارند باید از گیت رد شوند اما قبل از آن باید آداب پروتکل را رعایت کنند که نخست روز قبل از هر دیداری باید در نرم افزاری به نام بوک ثبت نام کنند و در صورت پذیرش می‌توانند در سالن‌ها حضور یابند، این به دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی کرونا بوده و پیش از این در هیچ رویدادی سابقه نداشته است. دوم قبل از گیت باید دست‌ها را آغشته به اسپری دست کرد، با تب سنج دمای بدن را چک می‌کنند و سپس با قرار گرفتن دستگاه هویت که از طریق بارکد آی دی کارت و اسکن چهره صورت می‌گیرد وارد گیت می‌شویم؛ جالب‌تر این که حتی پلیس‌های پای گیت محترمانه با رسانه‌ها رفتار می‌کنند و در صورت نیاز به بررسی بیشتر از فرد می‌خواهند که محتویات کیف را نشان دهند.

اما جایگاه مصاحبه خبرنگاران با ورزشکاران یا میکس‌زون هم در این دوره با قوانین ژاپن متفاوت برنامه‌ریزی شد، در میکس زون فاصله خبرنگار با ورزشکار با ۲ ردیف نرده و با فاصله حداقل سه متر تعریف شده بود و خبرنگاران گوشی‌های خود را در سینی قرار داده و توسط داوطلبان حاضر در میکس زون به سمت ورزشکار هدایت می‌شد و مجدد پس از پایان مصاحبه به خبرنگار داده می‌شد.

یکی از دیگر از امکانات مدرنی که در سالن ها به چشم می‌خورد استفاده از سرویس‌های بهداشتی مجهز به تکنولوژی و در محیطی کامل تمیز که حتی برای معلولان هم متفاوت تعریف شده است در سرویس‌های بهداشتی از دستمال‌هایی قابل حل در آب استفاده می‌شود و جالب تر سطل زباله‌هایی که با سنسور دست باز می‌شود.

کمی این طرف‌تر و در سالن رقابت‌ها؛ هرچند نشاطی در سالن ها به دلیل نبودن تماشاچیان وجود نداشت اما جالب است در دیدار تیم‌های والیبال ایران و ژاپن از داوطلبان ژاپنی خواسته شد تا در سالن برای تشویق تیمشان حضور یابند که آنها در سکوت تیمشان را تشویق می‌کردند در حالی که در سالن کشتی در موکاهوری مسه حضور تیم رسانه‌ای ایران به سالن کشتی نشاط داد.

در توکیو تمیزی حرف اول را می‌زند در شهر یک سطل زباله و حتی رفتگر در خیابان‌ها و معابر و حتی لابی هتل دیده نمی‌شود این سوال به ذهن خطور می‌کند که پس زباله‌ها را کجا باید ریخت؟ تا مدت‌ها دنبال پاسخ بودیم که به آن رسیدیم.  ساکنان این شهر باید خودشان زباله‌هایشان را به مرکز بازیافت زباله ببرند و حتی اگر حجم زباله‌ها زیاد باشد باید هزینه آن را پرداخت کنند. البته تنها به واسطه برگزاری المپیک در برخی اماکن نظیر مرکز رسانه و سالن‌های وزشی تفکیک زباله قرار داشت.

توکیو شهر گرانی است حتی برای ژاپنی ها؛ چه بسا اگر بخواهی مسیر یک ساعت از یک نقطه شهر به نقطه دیگر شهر بروید حدود ۲۰ هزار ین باید کرایه پرداخت شود به عبارتی حدود ۲۰۰ دلار. اینجا استفاده از دوچرخه در پیاده‌روهای توکیو به وفور دیده می‌شود.

اینجا اکثر خانه‌ها در متراژ کم ساخته شده است و اجاره یک سوییت ۳۰ متری ماهیانه ۲ هزار یورو می‌شود. کشوری که همه چیز آن مجهز به تکنولوژی روز دنیاست و مردمان آن ربات هستند و سخت کار می کنند. اما در عین حال سنت و مدرن با هم در حال حرکت است. این جا آموزش حرف نخست را در ژاپن می‌زند که به وضوح در مردمان و شهر توکیو پیداست. این جا رعایت احترام به بزرگترها حتی در اتوبوس‌های شهری و متروها با نصب تابلو در کنار هر صندلی آموزش داده شده است.

اما با توجه به اینکه توکیو میزبان بازی‌ها، ورود خارجیان به این کشور را به قوانین سخت و رعایت پروتکل‌های بهداشتی ملزم می‌کرد اما در اتوبوس‌هایی که رسانه‌ها را از پایانه تا مرکز رسانه حمل می‌کرد کوچک‌ترین خبری از پروتکل‌ها نبود.

 ژاپنی‌ها در کل مردمان خوشرویی هستند و در این مدت ندیدیم که ژاپنی عصبانی شوند. اینجا بیشتر کار می‌کنند و کمتر با خارجی‌ها ارتباط می‌گیرند. اینجا هر شهروندی را می‌بینید یا با فرزند خود است یا با همسر. نوع پوشش اکثر زنان و مردان این شهر ساده و شیک و پوشیده است و تقریبا حجاب کاملی دارند اما در مجموع با وجود ویژگی‌های یک کشور مدرن و فرهنگ معروف، روح سامورایی همچنان در آنها حاکم است و در مجموع مردمانی سرد و مغرور و تنها هستند.