«سعید الیاسی» روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: یکی از عوامل تخریب مراتع چرای دام در زمان نامناسب است، در بسیاری از نقاط به خاطر کمبود علوفه زمستانه به محض آب شدن برفها، مراتع زودتر از زمان آمادگی برای چرا در دسترس دام قرار گرفته و دام نیز قسمت های هوایی گیاه را چرا کرده و باعث از بین رفتن گونه‌های مرغوب مرتعی می شود.
وی اضافه کرد: همچنین در چرای زودرس به علت اینکه خاک مرطوب است در اثر تردد دام خاک فشرده و لگدکوب و در نتیجه نفوذ پذیری خاک به شدت کاهش می‌یابد.
رییس اداره امور مراتع و بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان افزود: در واقع تعداد واحد دامی در سطح مرتع باید متناسب با تولید علوفه باشد بنابراین برای تولید محصولات دامی به میزان قابل قبول، حفظ تعادل زیستی به دقت باید مدنظر باشد.
الیاسی با بیان اینکه ۲ دسته عوامل طبیعی و غیرطبیعی باعث تخریب مراتع می شود، اظهار داشت: عوامل طبیعی شامل زلزله، آتشفشان، تشکیل گسل ها، هوازدگی ، حرکات توده زمین و غیرطبیعی نیز شامل دسته دوم عوامل انسانی هستند.
وی ادامه داد: عوامل انسانی در نتیجه نیاز انسان به استفاده از مراتع برای رفع احتیاجات غذایی است به نحوی که موجب گسترش سطح زیر کشت، افزایش تعداد دام در مرتع برای رفع نیازهای زیستی و در نهایت تخریب مراتع می شود و یا به علت حرص و طمع انسان به منظور کسب سود یکباره و بدون صرف سرمایه مراتع به مرور تخریب می شوند.
رییس اداره امور مراتع و بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان گفت: مراتع همدان ۸۲۲ هزار هکتار برآورد شده که شامل اراضی با وضعیت خوب تا متوسط، بوته زارها با وضعیت متوسط تا ضعیف و مراتع کویری و بیابانی با وضعیت ضعیف تا خیلی ضعیف هستند.
الیاسی افزود: این عرصه‌ها در مجموع قادرند حدود ۱۱۰ هزار و ۷۰۰ تن علوفه خشک قابل استفاده برای حدود ۵۴۳ هزار واحد دامی را تامین کنند این در حالی است که مقدار واحد دامی حاضر در مراتع خیلی بیشتر از این ارقام و حدود سه برابر ظرفیت مراتع است.
وی توضیح داد: با افزایش جمعیت، نیاز به منابع موادغذایی افزایش می‌یابد و به دنبال آن تعداد دام ها افزایش یافته که در نتیجه آن تخریب مراتع را به دنبال دارد و در نهایت، واردات علوفه و گوشت، فرسایش خاک، طوفان های ویرانگر، سیل نتیجه این وضعیت مخرب است.
رییس اداره امور مراتع و بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان تاکید کرد: البته در صورت مدیریت صحیح، مراتع موجود می توانند بیشتر از مقدار کنونی هم تولید علوفه کنند و از طرفی خود را نیز حفظ نمایند.
الیاسی بیان کرد: بسیاری از مناطق به علت داشتن وضعیت اقلیمی مساعد تبدیل برای تبدیل شدن به دیم زارها، شخم و تحت کشت محصولات کشاورزی قرار گرفتند که در بیشتر موارد پس از مدتی به علت کم بودن میزان نزولات جوی و نامنظم بودن پراکنش باران مراتع تبدیل شده به دیمزارها، قادر به تولید رضایت بخش محصول نبوده و در همان سال اول یا سال‌های بعد زارعین از کسب و کار در این گونه زمینه ها خودداری کرده و زمین را به حال خود رها کردند.
وی افزود: اراضی رها شده به علت اینکه پیشتر عملیات شخم و زراعی بر روی آنها انجام شده احتمال فرسایش بالاتری دارند و در زمان «آیش» از گیاهان غیر خوراکی و مهاجم پوشیده شده همچنین خاک این اراضی نیز با کمترین بارندگی فرسایش می یابد.
رییس اداره امور مراتع و بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان ادامه داد: علاوه بر شخم مراتع، بوته کنی و ریشه‌کنی برخی بوته ها به خصوص بوته‌های «خشبی» نامطلوب برای مصرف دام که به عنوان سوخت در مصارف سنتی استفاده می شوند به روند تخریب و نابودی مراتع سرعت دو چندان می‌بخشند.
الیاسی با بیان اینکه مراتع از جنبه‌های مختلف دارای ارزش و اهمیت هستند اضافه کرد: یکی از مزیت های مراتع تولید علوفه است به گونه ای که مراتع با تولید علوفه قادرند ۸۸ درصد غذای دام کشور را تامین کنند.
وی حفاظت آب و خاک را از دیگر مزیت های مراتع دانست و افزود: پوشش گیاهی باعث افزایش نفوذپذیری آب در خاک، ممانعت فرسایش آبی و بادی خاک شده همچنین اراضی کشاورزی، باغات و سایر زیر ساخت های انسان را از تخریب می رهاند.
رییس اداره امور مراتع و بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان ادامه داد: مراتع علاوه بر تولید علوفه دارای محصولات فرعی دیگری از جمله گیاهان دارویی و صنعتی هستند که برخی از آنها نظیر باریجه، کتیرا، آنغوزه، شیرین بیان جنبه صاداراتی دارند.
الیاسی گفت: خدمات تفریحی نظیر پیاده روی، شکار و کوهنوردی، جنبه های زیست محیطی و اکولوژیک مانند تلطیف هوا، زیستگاه حیات وحش و حفظ و ذخیره تنوع زیستی از دیگر کارکردهای مثبت منابع طبیعی است.
وی تاکید کرد: برای حفاظت از عرصه‌های طبیعی و مراتع و حفظ آثار و جنبه‌های فراوان و با ارزش آن باید اقدام‌های متناسبی برای اصلاح و احیای مراتع برنامه‌ریزی کرد که این موضوع مهم در صورت شناخت و بررسی عوامل و فرایندهای متعدد موثر در تخریب مراتع امکان پذیر است.