تهران - ایرنا - سقوط دولت محمد اشرف غنی در افغانستان در پی تسخیر شهرهای این کشور از جمله کابل از سوی شبه نظامیان طالبان، آینده پر ابهامی را پیش روی افغانستان قرار داد. برخی از تحلیلگران عرب، به ارزیابی چند و چون تحولات اخیر پرداختند و سناریوهای پیش رو را بررسی کردند.

به گزارش ایرنا؛ برخی رسانه‌های عربی امروز (دوشنبه) در گزارش‌هایی با اشاره به پایان حضور ۲۰ ساله ارتش آمریکا در افغانستان،  سیطره مجدد گروه طالبان بر کابل را شکستی دیگر برای واشنگتن همانند آنچه در ویتنام رخ داد، ارزیابی کردند.     

شبکه خبری «العین» امارات متحده عربی در گزارشی با اشاره به اینکه  «جو بایدن» رئیس جمهوری آمریکا یک ماه پیش  احتمال سیطره طالبان بر افغانستان را کم اهمیت جلوه داد، افزود: اما به نظر می‌رسد رئیس جمهوری آمریکا تصور نمی‌کرد که جنگ بین این جنبش و نیروهای افغان تشدید شود و طالبان بتوانند به قدرت برسند.  

 زمان بندی برای سقوط افغانستان به دست طالبان

در حالی که «اشرف غنی» رئیس جمهوری افغانستان از این کشور خارج شده و عملاً قدرت را به طالبان واگذار کرده است،  در حقیقت طالبان پس از به دست گرفتن کنترل کامل کابل در آستانه تصرف کامل قدرت در افغانستان قرار دارند.  

تصاویر منتشره از سوی خبرگزاری‌ها نشان می‌دهد که شبه نظامیان طالبان پس از اعلام جنبش طالبان برای به دست گرفتن کنترل کاخ ریاست جمهوری افغانستان در دفتر اشرف غنی بر صندلی وی تکیه زدند. 

کارشناسان متخصص در امور بین الملل که با شبکه خبری «العین» گفت و گو کردند معتقدند که جهان و به ویژه منطقه با بازگشت احتمالی طالبان به قدرت در افغانستان پس از سیطره بر پایتخت با یک چالش حقیقی روبرو می‌شود زیرا چندین سناریو برای وجود یک نظام سیاسی افراطی در افغانستان چه از طریق حاکمیت کامل یا تقسیم قدرت پیش بینی می‌شود ضمن اینکه ائتلاف با القاعده نیز خطری است که منطقه را تهدید می‌کند. 

 سازمان جدید و ائتلاف اعلام شده

ناظران بر این باورند که بازگشت طالبان به حکومت در افغانستان نقشه بازگشت سازمان‌های تروریستی ترکیبی را اعم از القاعده و داعش به ویژه اینکه این جنبش شامل رهبران به اصطلاح گارد قدیمی است که تحت تأثیر القاعده قرار دارند. 

 «مایکل مورگان» تحلیلگر سیاسی آمریکا می‌گوید: ما با یک مشکل بزرگ درباره تحولات در افغانستان روبرو هستیم به ویژه قدرت گرفتن طالبان که ممکن است به سناریوهای دشواری منجر شود. 

به گفته مورگان به عنوان مثال با انتقال تروریسم به افغانستان این کشور کانون جدید برای تروریست‌ها خواهد شد که می‌تواند به شکل گیری یک سازمان جدید تروریستی یا ائتلاف اعلام شده بین طالبان و القاعده منجر شود.  

وی با اعتقاد به اینکه طالبان در صدد  اعلام یک رویداد بزرگ در سالگرد حوادث ۱۱ سپتامبر است، افزود:  من نمی‌دانم این اعلامیه پیروزی با اعلام یک جنبش جدید جهادی و یا همکاری با القاعده و چیزی شبیه این خواهد بود.  

مورگان معتقد است که دولت قبلی آمریکا در تعامل با طالبان دچار اشتباه بزرگی شد زیرا به آن‌ها در مذاکرات فوریه ۲۰۱۹ اجازه داد درباره عدم حضور دولت افغانستان مذاکره کنند و  به آن‌ها قدرت قابل توجهی داد ضمن آنکه عقب نشینی سریع نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان اشتباه دیگری بود که دولت فعلی انجام داد.  

وی پاسخ غرب در برابر پیشروی طالبان را عجیب توصیف کرد و گفت: سناریوی عراق در افغانستان تکرار می‌شود. هنگامی که آمریکا عراق را ترک کرد مقدار زیادی سلاح به همراه خلاء خود برای یک سازمان جدید در منطقه یعنی داعش باقی گذاشت که در حال حاضر در حال تکرار است. 

پژوهشگر امور بین الملل و آمریکا ایده «وجود هماهنگی بین طالبان و القاعده» را می‌پذیرد و می‌گوید: در واقع هماهنگی بین این دو وجود دارد و با بازگشت و گسترش طالبان در افغانستان یک هماهنگی برای ایجاد محور شرارت صورت می‌گیرد.  

وی به شبکه خبری العین افزود: اتحاد این محور که توسط طالبان و القاعده نمایندگی می‌شود تلاش می‌کند تروریسم در جهان به ویژه با تمرکز آسیایی را گسترش دهد. 

این متخصص امور بین الملل در پایان می‌گوید: اکنون طالبان خود را پیروز بر نیروهای بین المللی و ارتش ۳۰ هزار نفری ارتش افغانستان می‌داند و در آینده شاهد سیطره بیشتر طالبان و افزایش نفوذ آن خواهیم بود. 

 نقشه انتشار

 «مصطفی صلاح» متخصص در امور بین الملل نیز معتقد است با قدرت گرفتن طالبان پدیده تروریسم بین المللی در این منطقه افزایش خواهد یافت زیرا افغانستان از اهمیت استراتژیک بالایی برخوردار است و پس از محدود شدن حضور آن‌ها در سوریه و عراق، افغانستان به عنوان نقطه شروع و مرکز بسیاری از گروه‌های افراطی مانند داعش عمل خواهد کرد. 

وی افزود: سهولت گسترش گروه‌های تروریستی در افغانستان و وجود کمربند امنیتی ضعیف در آن دو عنصر برای ترسیم مسیر جدید جهت اجرای نقشه تروریسم برای این گروه‌ها خواهد شد، به ویژه اینکه ارتباط زیادی بین طالبان و القاعده وجود دارد.  

صلاح با نظر مورگان مبنی بر اینکه خروج آمریکا افغانستان را قبله گاه احیای مجدد سازمان‌های تروریستی و ورود این گروه‌ها به این منطقه در پی خلا امنیتی و افزایش سیطره بر ساکنان محلی تبدیل خواهد کرد.

این تحلیلگر مسائل بین الملل با کشیدن تصویری از پیامدهای بازگشت طالبان می‌گوید: نقشه رقابت برای پر کردن خلا امنیتی در این منطقه بدون حضور آمریکا دارای معادله جدیدی خواهد شد و رقابت اصلی بین روسیه، ایران و ترکیه برای پر کردن این خلا در این منطقه است.  

وی افزود: طالبان همچنین توانست نفوذ و آزادی حرکت خود را بسط دهد بنابراین آینده مشارکت جریان سیاسی اشرف غنی در دولت بعدی به حاشیه رانده خواهد شد و ما الگوی جدیدی خواهیم داشت که بر اساس آن یک گروه مسلح در دولت و سیاست خارجی سهیم خواهند شد که عواقب جدی خواهد داشت.  

شکست آمریکا پس از ۲۰ سال اشغالگری 

«محمد عبدالسلام» رئیس هیات ملی مذاکره کننده یمن و سخنگوی جنبش انصارالله، سیطره طالبان بر افغانستان را شکست سیاست‌های آمریکا در این کشور دانست و افزود: آمریکا پس از ۲۰ سال اشغال افغانستان شکست خورد. 

وی در توئیتی با اشاره به پیشروی طالبان و کنترل کابل توسط نیروهای این گروه نوشت:  هر اشغالگری یک پایان طولانی یا کوتاه دارد،اکنون آمریکا پس از ۲۰ سال اشغال افغانستان در حال شکست خوردن است بنابراین کشورهای متجاوز باید از آن درس بگیرند. 

عبدالسلام اضافه کرد: آیا زمان آن فرا نرسیده است که مزدوران مورد حمایت اشغالگران درک کنند که قلدری یک فرد خارجی علیه مردم کشور جنایتی است که دولت یا ارتش به ارمغان نخواهد آورد بلکه عاقبت آن  شکست، تحقیر و شرم است؟ 

رئیس هیات ملی مذاکره کننده یمن و سخنگوی جنبش انصارالله در ۱۱ آگوست از تلاش آمریکا برای جلوگیری از راه حل سیاسی در یمن خبر داد و مداخله آمریکا در یمن از طریق تجاوز وحشیانه و فعال کردن القاعده و داعش را نقض حاکمیت ملی دانست و افزود: آن‌ها از نظر اقتصادی، محاصره خفه کننده‌ای را به مردم یمن تحمیل کرده‌اند که همه جنبه‌های زندگی را تحت تأثیر قرار داده است. 

اعتراف العربیه به شکست آمریکا در افغانستان 

همچنین شبکه العربیه عربستان در گزارشی با این عنوان که چرا افغانستان سقوط کرد،  تلاش‌های آمریکا طی ۲۰ سال گذشته در این کشور را شکست خورده است.  

این شبکه خبری با اشاره به اینکه در پی تصمیم بایدن رئیس جمهور آمریکا برای خرج نیروهای آمریکایی از افغانستان، واشنگتن از پشتیبانی هوایی، اطلاعاتی و پیمانکاری که هواپیماها و بالگردهای ارتش  افغانستان را اداره می‌کردند، خودداری کرد، افزود:  این بدان معناست که ارتش افغانستان عملیاتی نیست. 

العربیه به نقل از «دانیل بولگر» افسر بازنشسته که فرماندهی نیروهای ائتلاف تحت رهبری آمریکا برای آموزش نیروهای ارتش افغانستان در سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳ را برعهده داشته است، افزود: خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان را می‌توان مشابه آنچه در دهه ۱۹۷۰ در ویتنام اتفاق افتاد، دانست.  

وی که اکنون در دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی به تدریس تاریخ مشغول است، افزود: آمریکا در آموزش ارتش افغانستان ناموفق بود.  

این افسر بازنشسته ارتش آمریکا با اشاره به اینکه برای آموزش همیشه الگوی خود را ارائه می‌دهید، افزود: وقتی چنین ارتش را می‌سازید، قرار است با نیروی پیچیده‌ای مانند ارتش آمریکا شریک شوند. 

بولگر ادامه داد: اینکه شما نتوانسته‌اید ارتشی بسازید که مقابل تهاجم‌ها ایستادگی کند نباید ناگهان عقب نشینی کنید زیرا آن‌ها (ارتش افغانستان) کمک‌های روزانه مورد نیاز خود را از دست می‌دهند. 

آمریکا از افغانستان به عنوان پایگاهی برای مهار رقبای منطقه‌ای استفاده می‌کرد 

در این پیوند،  «منیر ادیب» تحلیلگر امور بین الملل با اشاره به اینکه آمریکا از افغانستان به عنوان پایگاهی در نزدیکی چین، روسیه و ایران استفاده می‌کرد، افزود: رقبای آمریکا چنانچه این منطقه را نتوانند کنترل نکنند،  افغانستان به بستری برای صادرات تروریسم و ​​افراط گرایی در جهان تبدیل خواهد شد و کشورهای همسایه افغانستان به ویژه چین بیشترین آسیب را از آن خواهند دید، همان چیزی که آمریکا می‌خواهد. 

وی با اشاره به اینکه بسیاری از کشورها می‌خواهند با چشم پوشی از ارتباط طالبان با القاعده با این گروه برقرار کنند، اظهار داشت: افغانستان به پناهگاه سازمان‌های اسلام گرای سیاسی تبدیل خواهد شد و  رفتارهای بین المللی به طور کلی، میزان بحران و خطر از سوی افغانستان و تأثیر آن بر امنیت جهان را افزایش خواهد داد. 

این تحلیلگر مسائل بین الملل اظهار داشت: به نظر می‌رسد در آینده تهدیدهای فزاینده، ادامه دار و احتمالی تروریستی از سوی افغانستان با حمایت و با نظارت کشورهای بزرگ صورت گیرد یا حداقل بر فعالیت‌های سازمان‌های خشونت طلب و تروریستی چشم پوشی خواهد شد. 

وی افزود: اکنون برای جلوگیری و مقابله با تهدیدهای مشترک طالبان و القاعده به همبستگی کشورهای عربی و بین المللی نیاز است. 

ادیب ادامه داد: برای مقابله با گروه‌های خشونت طلب و افراط گرا و همچنین مقابله با کشورهای حامی این گروه‌ها نیاز به استراتژی است. 

طالبان و رژیم صهیونیستی

یک تحلیلگر اهل ترکیه نیز به روزنامه یسرائیل هیوم گفت که سیطره طالبان بر افغانستان بر منافع رژیم اسرائیل در آسیای مرکزی و همچنین ترکیه تأثیر منفی می گذارد.

« اوغول تونا » گفت: بازگشت طالبان به قدرت، بسیاری از قدرت های منطقه را تهدید می کند اما می تواند به نفع چین هم باشد.پ

وی با این ادعا که ایران مشکلات زیادی از آب گرفته تا مهاجرت با دولت افغانستان داشت، مدعی شد که با وجود اختلاف شیعه و سنی و تهدید طالبان برای اقلیت شیعه در افغانستان، ایران برای بازگشت طالبان قبلا موافقت کرده بود. 

این تحلیلگر ترک افزود: به نظر می رسد که ایران از یک دولت باثبات به رهبری طالبان حمایت خواهد کرد.

وی با اشاره به اینکه طالبان روابط خوبی با رژیم اسرائیل ندارد، گفت: رژیم اسرائیل در حال ایجاد روابط قوی با شرکای خود در کشورهای حاشیه دریای خزر و  آسیای مرکزی از جمله جمهوری آذربایجان و ازبکستان است 

تونا ادامه داد: اگر تهدید تروریسم و موج مهاجرت به این مناطق گسترش یابد، منافع رژیم اسرائیل را به طور جدی با خطر مواجه می کند. 

وی اظهار داشت: چند برابر شدن نفوذ ایران، چین و پاکستان به ویژه در افغانستان و بطور کلی در آسیای مرکزی می تواند به منافع رژیم اسرائیل آسیب برساند.  

روزنامه یسرائیل هیوم با اشاره به اینکه ترکیه قبلاً به طور مفصل اعلام کرده بود که از ماه می ۲۰۲۱ خدمات امنیتی به فرودگاه بین المللی « حامد کرزی » در کابل ارائه می دهد به نقل از تونا اضافه کرد: اما آنکار اکنون در حال تخلیه کارکنان خود در ساعات آینده است و نشان م یدهد که ترکیه به خوبی برای سیطره طالبان آماده نشده است. "