تولید واکسن کرونا علاوه بر به رخ کشیدن قدرت علمی و پزشکی ایران ، چراغ راهی برای سایر تولید کنندگان در بخش های مختلف است. بسیاری از کالاهای دیگر وطنی مورد نیاز نیز به رغم تحریم‌های یکجانبه پس از طی فراز و فرودهای بسیار سرانجام مجوز تولید انبوه و ورود به بازار را یفاند ودر این مسیر نه تنها نیاز داخلی را مرتفع کرده، بلکه مانع خروج ارز از کشور شده و فعالان این عرصه چرخه تولید داخل را همچنان فعال نگه داشتند. بررسی برخی از این موارد می‌تواند میزان اهمیت و تلاش متخصصان داخلی افزوده و در شرایطی که بسیاری از بیگانگان سخن از ناتوانی کشور در تولیدات داخلی می‌زنند، امید و تلاش را همچنان زنده نگاه دارند.
فعالیت در زمینه نانو و اقدامات نوین
تولید «آکسترودر» یکی از محصولاتی است که ایران در این حوزه به موفقیت‌های چشمگیری دست یافته است. از اکسترودرها در صنایع مختلف و با هدف آمیزه کردن دو ماده مختلف یا یک‌دست کردن مواد استفاده می‌شود. نمونه‌ای از این دستگاه که با فناوری پیشرفتهای نیز تولید می‌شود «اکسترودر لیپوزوم» است. نیاز صنایع دارویی، آرایشی و بهداشتی کشور به این دستگاه، با هزینه‌های بسیار بالا و از مسیر واردات تامین می‌شد، اما با تلاش فعالان فناور شرکت «آرمینا مهرآوین» نمونه ایران‌ساخت آن به بازار عرضه شده است.
این دستگاه در حوزه داروسازی، صنایع آرایشی بهداشتی و غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد و برخی از فرآورده‌های دارویی با پایه لیپیدی را به سایز نانو می‌رساند. روش منحصر به فرد کارکرد دستگاه اکسترودر ایران‌ساخت هم بدین گونه است که دستگاه، نمونه را تحت فشار بالای گاز نیتژون را از لوله‌های پلی کربنات دارای ابعاد نانومتری عبور داده و خروجی آن نانوذراتی با ابعاد مد نظر ارائه می‌دهد. یکی از مشکلاتی که در مورد برخی از ترکیبات فعال زیستی وجود دارد ناپایدار بودن است و دسترسی زیستی آن‌ها نیز پایین است. استفاده از نانوفناوری باعث می‌شود این ویژگی منفی تا حدودی مرتفع شود. به کمک این فناوری، مواد زیست‌فعال را داخل حمل کننده‌های نانو کپسوله می‌شود که هم از آن ها محافظت می شود و هم جذب افزایش می‌یابد.
نمونه وارداتی با قیمتی ۳ برابر نمونه ایران‌ساخت وارد کشور می‌شود در حالی‌که نمونه ایران‌ساخت دارای کیفیتی هم پای نمونه وارداتی و برخوردار از پشتیبانی خدمات است.
افزایش توان تولید در زمینه تجهیزات پزشکی
از جمله اقدامات قابل توجه در این حوزه، تلاش‌هایی است که توسط «معاونت علمی و فناوری» ریاست جمهوری صورت گرفته است. یکی از مهم‌ترین و جدیدترین این تلاش‌ها نیز عقد قرارداد با کشور اندونزی برای صادرات «ربات جراحی سینا» و ایجاد ۲ مرکز مهارت‌های پیشرفته «جراحی رباتیک» از راه دور در ۲ شهر «باندونگ» و «جک‌جاکارتا» است.
این قرارداد میان شرکت رباتیک سینا(طرف ایرانی) و ایندوفارما(طرف اندونزیایی) در تاریخ هفدهم مرداد سال جاری به امضا رسیده است. همچنین با حضور معاون علمی و فناوری رییس جمهوری، سند اجرایی بین ستاد توسعه فناوری نانو و معاونت درمان وزارت بهداشت اندونزی به صورت مجازی هم امضا شد. به گفته «سورنا ستاری» از سال ۲۰۱۹ همکاری نزدیکی بین وزارت بهداشت جمهوری اندونزی و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری وجود داشته و از آن زمان تاکنون، حداقل ۴رویداد در بخش سلامت با همکاری دو کشور برگزار شده است.
مضاف بر این از ابتدای شیوع کرونا در ایران با حمایت‌های دولت، بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان به سمت طراحی و تولید محصولات کاملا ضروری برای پیشگیری، تشخیص و درمان کووید -۱۹ حرکت کردند. این محصولات با استانداردهای بین‌المللی بالا به تولید رسیده است که این کار نه تنها وابستگی کشور به کالاهای وارداتی را از بین برده، بلکه برخی از این محصولات به کشورهای دیگر نیز صادر شده است.
پتروشیمی و صنعت نفت
پتروشیمی و صنعت نفت، یکی از بازارهای بسیار مهم و حیاتی در تمام دنیاست که علیرغم فعالیت‌های حامیان محیط زیست جهت کاستن از بهره‌برداری از منابع سوخت فسیلی و پتروشیمی، همچنان به عنوان یکی از بزرگ‌ترین حوزه‌های سرمایه‌گذاری به فعالیت خود ادامه می‌دهند.
کل تولید شرکت ملی صنایع پتروشیمی تا پیش از انقلاب به ۷/ ۲ میلیون تن بود که پس از گذشت بیش از نیم قرن از صنعت پتروشیمی در کشور، ظرفیت اسمی تولید محصولات به حدود ۶۲ میلیون تن رسیده است و جایگاه ایران در منطقه و جهان پس از گذشت چهار دهه در صنعت استراتژیک پتروشیمی یک جایگاه ویژه است. این صنعت هم‌اکنون سهم ۳۴ درصدی صنعت پتروشیمی کشور در صادرات غیر نفتی کشور را نیز به خود اختصاص داده است.
توسعه پالایشگاه‌ها، تعمیر و تجهیز آن نیز از جمله اقداماتی است که در حوزه صنعت نفت و گاز دستاورد مهمی به شمار می‌رود. به استناد گزارش‌های «شرکت ملی گاز ایران»، مخزن شماره ۶ واحد پالایش ۳۰۰، پالایشگاه «بیدبلند» از رده خارج شده بود که عملیات ساخت و تعویض این مخزن در برنامه شرکت ملی گاز ایران قرار گرفت که توسط سازندگان داخلی و با نظارت مستمر واحدهای مختلف از جمله تعمیرات مکانیک و بازرسی فنی ساخته شد. فعالیت‌های تعمیراتی بر روی مخزن از فروردین‌ماه امسال آغاز شد و با صرف ۲۰۰۰ نفرساعت کار با وجود محدودیت‌های ناشی از شیوع ویروس کرونا با رعایت پروتکل‌های بهداشتی با موفقیت و بدون هیچ گونه حادثه در تیرماه پایان یافت و در محل نصب و بهره‌برداری شد.
موارد فوق تنها بخش کوچکی از دستاوردهای تولیدی در داخل کشور است که علاوه بر میزان بالایی از اشتغال‌زایی، از خروج منابع ارزی قابل توجه هم جلوگیری کرده است. صحبت از سلول‌های بنیادی، بیوتکنولوژی، نانوتکنولوژی، غنی‌سازی اورانیوم، دانش گداخت هسته‌ای، پیشرفتهای دانش پزشکی و تولید انواع واکسن‌های مهم و حیاتی، ساخت ماهواره مخابراتی، هواوفضا، موشک‌های دور پرواز و ... مواردی بود که تا ۳ دهه قبل آرزویی دست نیافتنی به شمار می‌رفت، اما این موارد در دوره کنونی بسیار عادی و قابل دسترسی است که هر یک در جای خود قابل تامل و بررسی ویژه است. گرچه تلاش‌ها برای تولید واکسن کرونا در داخل با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده و همین امر شائبه‌هایی را در اذهان عمومی ایجاد کرد ، اما تولید این محصولات هم در شرایطی ویژه قرار داشت ولی سرانجام با ورود واکسن های ایرانی به بازار غرور و توانمندی دانشمندان ایرانی بار دیگر در عرصه ای بسیار حساس به معرض دید جهانیان گذاشته شد.