پروفسور اوگور شاهین، روز سه شنبه در وبیناری به میزبانی بنیاد مصطفی (ص)، روند ساخت واکسن کرونا بر پایه mRNA (آر.ان.ای پیام‌رسان) را توضیح داد و افزود: روند تحقیقات ساخت واکسن‌های برپایه mRNA را بر اساس الگوی DNA، ساخت نانوذره برای انتقال پروتئین و همچنین انتقال اطلاعات ژنیتکی کدگذاری شده به داخل سلول بیمار برای بیماران سرطانی و انواع تومورها آغاز کردیم.
وی ادامه داد: سلول‌های ای.پی.سی یا سلول های عرضه‌کننده آنتی‌ژن، mRNA را دریافت می‌کنند و همین امر موجب تحریک پاسخ سیستم ایمنی می‌شود.
شاهین اظهار داشت: بنابراین گروه تحقیقاتی ما ۲۰ سال روی این موضوع تحقیق می‌کرد که چطور می‌توانیم شیوه خود را در ساخت mRNA همچنین تولید مولفه‌های mRNA بر اساس پروئتین‌های کدگذاری شده بهبود بخشیم.
استاد دانشگاه ماینز آلمان گفت: در همین مسیر به سمت راهکارهایی برای بهبود mRNA برای بیان و انتقال به داخل سلول های دندیریتیک (یاخته‌های عرضه کننده آنتی‌ژن) رسیدیم و به نوعی mRNA را برای ثبات و تبدیل شدن در این سلول‌ها توسعه دادیم.
وی با ارائه تصاویری نشان داد: در آزمایش‌های بالینی واکسن‌های شخصی‌شده mRNA، سلول‌های تی/ T Cell (نوعی از سلول‌های لنفوسیت تی را که در سیستم ایمنی نقش مهمی دارند) در گروه‌های لنفاوی توسعه می‌دهند و این امر در یک بیمار بعد از ۷۲ ساعت مشخص بود.
پروفسور شاهین مرحله بعدی را توسعه واکسن‌های mRNA برای استفاده‌های بیشتر پزشکی دانست و گفت: ما مقالات زیادی در مورد استفاده از این نوع واکسن‌ها برای بیماران مبتلا به سرطان منتشر کردیم.
ستاد ارتباطات و اطلاع‌رسانی بنیاد مصطفی (ص)، به نقل از وی آورده است: واکسن‌های نئوآنتی‌ژن برای درمان تومورها با تغییر دی.ان.ای توسط این گروه توسعه داده شده و در مرحله اول کارآزمایی بالینی ۱۳ بیمار مبتلا به سرطان ملانومای پیشرفته با استفاده از این واکسن‌ها طی هفت هفته شرکت کردند.
پروفسور شاهین گفت: در ادامه نانوذره برای انتقال از راه mRNA به سلول های دندیریتیک لنفوم‌ها ساخته شدند که در کارآزمایی‌های بالینی استفاده از آنها نیز شاهد پاسخ قوی سلول‌های تی بودیم.
وی در ادامه به مقالات تحقیقی بر مبنای این آزمایش‌ها در بیماران مختلف اشاره کرد و گفت: بر اساس آزمایش‌ها و مشاهدات ما این نوع از واکسن‌ها سطوح مختلفی از ایمنی را در بدن ایجاد کرده و ضمنا موجب تقویت سلول‌های ایمنی تی و تولید بیشتر و قوی‌تر آنتی‌بادی می‌شوند.
پروفسور شاهین در ادامه با اشاره به آغاز همه‌گیری کرونا از ابتدای سال ۲۰۱۹ اظهار کرد: وقتی با این همه‌گیری روبرو شدیم، تصمیم گرفتیم از زمینه تحقیقاتی موجود که متمرکز بر ساخت واکسن علیه سرطان بود، برای ساخت سریع اولین واکسن برپایه mRNA استفاده کنیم؛ زیرا تجربه تولید واکسن شخصی‌شده را برای بیماران داشتیم. در تولید واکسن mRNA کرونا از mRNA بهبودیافته و پروتئین کامل روی آن استفاده کردیم.
وی افزود: بعد از طی مراحل تحقیقاتی مرحله اول، کارآزمایی بالینی واقعا دلگرم‌کننده بود؛ زیرا شاهد واکنش قوی در بدن بیماران در دو سطح تولید آنتی بادی و هم تولید سلول‌های تی بودیم. سطح ایمنی افرادی که حتی دز کمتری به آنها تزریق شده بود و حتی در بدن سالمندان خوب بود.
این سازنده واکسن کرونا ادامه داد: ایجاد ایمنی در دو سطح سلول‌های تی و آنتی‌بادی از این جهت مهم است که ویروس کرونا در برابر ایمنی ایجادشده توسط سلول‌های تی نمی‌تواند مقاومت کند. به همین دلیل این نوع از واکسن‌ها در بسیاری موارد جهش‌های جدید ویروس را نیز می‌توانند با تقویت سلول‌های تی، خنثی کنند.
شاهین افزود: در مراحل اولیه شاهد جهش‌های تکی ویروس کرونا بودیم که اصلا موجب اختلال در ایمنی ایجادشده با واکسن‌ها نمی‌شد، اما بعد شاهد جهش‌های چندتایی در ویروس کرونا بودیم که با جهش آلفا شروع شد و بعد از آن جهش‌های دیگری در بتا و دلتا داشته‌ایم که باید به زودی روی آنها تحقیقات بیشتری انجام شود.
وی با استناد به تحقیقات آماری انجام‌شده در قطر گفت: ولی به طور کلی می‌دانیم و می‌بینیم واکسن بر پایه mRNA می‌تواند با وجود همه این جهش‌ها در بدن فرد ایمنی بیشتر از ۹۰ درصدی ایجاد کند.
پروفسور شاهین در پایان این وبینار پیش از تشکر از گروه تحقیقاتی‌اش که شامل صدها نفر در شرکت بیوانتک آلمان برای انجام مراحل مختلف کارآزمایی بالینی و تولید واکسن در کمتر از یک سال و سریع‌ترین واکسن تولیدشده در طول تاریخ پزشکی بودند، به سوالات مطرح شده نیز، پاسخ داد.
یکی از سوالات در مورد دمای موردنیاز برای نگهداری واکسن mRNA تولیدشده توسط پروفسور شاهین و گروه تحقیقاتی‌اش بود و اینکه آیا امکان کاهش این دما وجود دارد یا خیر، وی در این مورد توضیح داد: وقتی واکسن را تولید کردیم، اطلاعات ناشی از تحقیقات اولیه ما اجازه می‌داد واکسنی تولید کنیم که فقط در دمای منفی ۱۸ درجه قابل نگهداری بود. اکنون با توجه به تحقیقات توسعه یافته، می‌توانیم واکسن را در دمای ۲ تا ۸ درجه برای بیشتر از ۴ هفته نگهداریم و در حال توسعه فرمولاسیون جدیدی از واکسن هستیم که البته هنوز تایید نشده ولی وقتی تایید و واکسن بر اساس آن تولید شود، می‌توانیم واکسن را در همین دما تا حداکثر ۶ ماه و دست‌کم ۳ ماه نگهداریم.
سوالی هم در مورد دز تقویت کننده و ضرورت تزریق آن به افرادی بود که دو دز واکسن کرونا را زده‌اند. پروفسور شاهین در این مورد توضیح داد: به نظر من تزریق دز تقویت کننده مفید است، افراد هر نوع واکسنی را زده‌اند می‌توانند دز تقویت کننده را از واکسن دیگر بزنند، حتی افرادی که به کرونا مبتلا شده‌اند می‌توانند دز تقویت کننده را تزریق کنند.
وی گفت: مطالعات زیادی در این مورد انجام و چاپ شده است که تزریق دز تقویت کننده را تایید می‌کند. در حالی که امیدوارم تا سال ۲۰۲۲ همه مردم دنیا واکسینه شده باشند و با وجود واکسن‌هایی که تاکنون تولید شده و تولید می‌شود، تزریق دز تقویت کننده دیگر یک چالش نیست.