علی‌اکبر فرازی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در خصوص سقوط افغانستان و تسلط کامل طالبان بر این کشور و در پاسخ به این سوال که ایران در این مقطع چه اقدامی باید صورت دهد، گفت: سیر تحولات افغانستان از دید ناظران بیرونی سریع و برق‌آسا بود. از دید تحلیل گران اما کاملا مشخص بود که این کشور آبستن فرآیندی است که به تدریج و طبق یک سناریوی از پیش تعیین شده در حال انجام است. پیش‌تر نیز در مصاحبه‌ای اعلام کردم که نشست دوحه آن چیزی نبود که به ظاهر نمایش داده شد و آمریکا با طالبان دور یک میز نشست، بلکه توافقاتی در این نشست صورت گرفت که حاکی از استراتژی جدید ایالات متحده برای صحنه افغانستان بود و حالا نیز به منصه ظهور رسید.
وی افزود: سقوط کابل در پی سقوط ولسوالی‌های دیگر افغانستان اگرچه جامعه جهانی را بهت زده کرد اما فرآیندی بود که رفتار قدرت‌های بزرگ از پیش تعیین شده بودن آن را تائید می‌کند و آن‌ها خودشان را برای چنین روزی آماده کرده بودند؛ چراکه برای اولین بار بود که می‌دیدیم در سیر تحولات افغانستان و پیشروی سریع طالبان به سمت کابل، نه آمریکا، نه هیچ کشور غربی و نه حتی روسیه و چین اقدامی صورت ندادند و گویا کاملا با رضایت‌مندی تحولات را رصد می‌کردند و در این میان پاکستان و سعودی نیز به عنوان عوامل اجرایی در صحنه حضور داشتند و به زودی ما به ازای مشارکت‌شان را دریافت خواهند کرد.
وی ادامه داد: امروز عامل نگرانی بیش از هر چیز بی‌پناهی مردم است که چگونه وجه المصالحه قرار می‌گیرند و چگونه درباره سرزمین و آینده آن‌ها تصمیم‌گیری می‌شود. واقعیت این است که دولتمردان افغانستان در حدود بیست سال گذشته کاری در جهت رضایت‌مندی عامه مردم صورت ندادند و تنها به صرف دولتمرد بودن به جمع‌آوری ثروت پرداختند. از طرفی لازمه شکل‌گیری افغانستانی به عنوان یک ملت، دولت واحد این بود که همه گروه‌ها و نحله‌های قومی و فکری به بازی گرفته شوند و دیدیم که با روی کار آمدن اشرف غنی و برای تثبیت قدرتش تا آنجایی که توانست پشتون‌ها را به قدرت رساند و تصدی مناصب مهم را از دست تاجیک‌ها و هزاره‌ها گرفت.
رئیس اسبق ستاد افغانستان وزارت امور خارجه گفت: آن چیزی که در این برهه زمانی به جمهوری اسلامی ایران مربوط می‌شود این است که موضع متضاد و مخالف با اکثریت جامعه نگیرد و کماکان بر روی گفت‌وگوهای بین‌الافغانی تاکید کند که البته شکل گیری چنین روندی بسیار سخت‌تر از گذشته خواهد بود چراکه در مقطع کنونی طالبان دست بالا را دارد و طبیعتا این گفت‌وگوها سخت و طولانی مدت خواهد بود.
وی ادامه داد: مطلب دیگری که نباید یادمان برود این است که ما باید در همین ابتدا حساسیت‌های خودمان را در خصوص مساله امنیت شیعیان و قوم هزاره به طالبان منتقل کنیم که البته نباید شکل بیان به صورتی باشد که زمینه‌ساز شکل‌گیری جبهه‌بندی شود. در کنار آن ما افغانستان فرهنگی را نباید نادیده بگیریم و باید تاجیک‌ها، فارس زبان‌ها و ازبک‌ها را حمایت کنیم و تاکید کنیم که سهم این گروه‌ها باید در تشکیل دولت آینده مدنظر قرار بگیرد و تقسیم قدرت صورت بگیرد.
وی افزود: نکته مهم دیگر در خصوص تحولات افغانستان رصد اقدامات همسایگان دیگر این کشور به ویژه پاکستان است و هوشیارانه حرکات آن‌ها را تحت نظر داشته باشیم چرا که برخلاف دیگر همسایگان از جمله ایران که هیچ ادعای ارضی در قبال افغانستان ندارند، اسلام‌آباد ادعای طولانی‌مدت بر مناطق پشتون‌نشین این کشور دارند و باید مواظب باشیم پاکستان و سعودی به اهداف خود در افغانستان نرسند.
فرازی همچنین در خصوص انتقادات مطرح شده در خصوص عدم تعطیلی نمایندگی‌های کشورمان در افغانستان ولو برای مدتی کوتاه گفت: معمولا روند تصمیم‌گیری در جمهوری اسلامی ایران کند است که همین امر نیز منجر به شهادت دیپلمات‌های ما در مزار شریف شد. من در تماس با وزارت امور خارجه مطلع شدم که کارمندان برخی سرکنسولگری‌ها از جمله مزارشریف به کابل منتقل شده‌اند و نیروهای سفارت نیز کاهش پیدا کرده است هرچند می‌توانستیم سفارت را برای برهه‌ای کوتاه تعطیل کنیم که استدلال دستگاه دیپلماسی این بوده تا به نشانه همبستگی با مردم افغانستان و دلگرمی سفارت به فعالیت خود ادامه دهد.