در نخستین روز پس از رای اعتماد مجلس به کابینه دولت سیزدهم، وزیر امور خارجه پاکستان در راستای سفر منطقه‌ای خود با محوریت موضوع افغانستان راهی تهران شد و با مسوولان عالی‌رتبه جمهوری اسلامی از شخص رئیس جمهوری گرفته تا «حسین امیر عبداللهیان» وزیر امور خارجه دیدار و گفت وگو کرد.
قریشی پیش از عزیمت به ایران به تبیین اهداف سفرش پرداخت و در گفت وگو با نشریه «نِیشن» اعلام کرد که قصد دارد به منظور بررسی اوضاع افغانستان و به قدرت رسیدن طالبان به چهار کشور همسایه افغانستان از جمله ایران، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان سفر کند.
پیشتر نیز «سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان در پاسخ به سوالی درباره اهداف سفر قریشی به ایران خاطرنشان کرد: این سفر به درخواست وزیر امور خارجه پاکستان انجام می‌شود و موضوع اصلی سفر مسائل دوجانبه و مسائل افغانستان خواهد بود.
همان طور که از پیش مشخص بود، قریشی و اعضای تیم دیپلماتیک همراه وی در این سفر به موضوع بحران افغانستان تمرکز داشتند؛ موضوعی که این روزها به دغدغه بسیاری از بازیگران منطقه و فرامنطقه به ویژه کشورهای همسایه تبدیل شده و آنها نسبت به امنیت مرزهای خود و نوع برخورد با طالبان ابهام و تردید دارند.
اهمیت تحولات افغانستان برای دو کشور ایران و پاکستان به قدری بود که پیشتر «منصور احمد خان» سفیر پاکستان با «بهادر امینیان» همتای ایرانی خود در کابل دیدار و گفت و گو داشت و بر پایه توئیتی که احمدخان انتشار داده، آنها درخصوص تلاش‌های هماهنگ تهران و اسلام‌آباد برای ترویج صلح پایدار در افغانستان رایزنی کرده اند.
هر چند سفر تیم پاکستانی به تهران با محوریت آخرین تحولات افغانستان صورت گرفت اما در جریان این دیدارها، فرصتی نیز برای بررسی و تعمیق مناسبات و روابط دوجانبه فراهم شد؛ همان گونه که رئیس جمهوری کشورمان در دیدار قریشی از حجم مبادلات اقتصادی دوجانبه ابراز ناخرسندی و اظهار کرد: روابط اقتصادی و تجاری دو کشور رضایت‌بخش نیست و باید با برنامه‌ریزی مناسب سطح این گونه روابط را در راستای منافع ملت‌های خود افزایش دهیم.
در مقابل، وزیر امور خارجه پاکستان نیز در این دیدار، روابط ایران و پاکستان را تاریخی و عمیق خواند و با اشاره به مواضع مشترک دو کشور در بسیاری از مسائل منطقه‌ای و بین المللی، اظهار داشت: پاکستان به‌دنبال تعمیق و تحکیم روابط دو کشور در زمینه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی و منطقه ای است و مصمم هستیم سطح مناسبات خود را بیش از پیش ارتقاء دهیم.
در پیوند با وضعیت مبادلات تجاری ایران و پاکستان لازم به یادآوری است که حجم مبادلات دو کشور در سال ۱۳۹۹ کمی بیش از ۷۰۰ میلیون دلار و به صورت عمده به مبادلات تجاری در حوزه انواع سوخت و انرژی و کشاورزی اختصاص یافته بود.
در ارتباط با دلایل سطح پایین‌تر از انتظارِ روابط تجاری ایران و پاکستان، کارشناسان بر این باورند که تاثیرپذیری روابط اقتصادی از مسائل سیاسی و بین المللی یکی از مهمترین دلایل افت روابط تجاری ۲ همسایه است. افزون بر آن، از دیگر دلایل پایین بودن سطح روابط اقتصادی ۲ کشور در سال‌های اخیر می‌توان به افزایش تحریم‌های آمریکا علیه ایران به ویژه تحریم بانک مرکزی، توقف ساخت خط لوله و راه آهن بین ایران و پاکستان به دلیل مشکلات مالی طرف پاکستانی، بالا بودن موانع غیرتعرفه‌ای و نیز حجم مبادلات تجاری غیررسمی (قاچاق) در مقایسه با مبادلات رسمی، ناامنی و اوضاع متشنج مناطق مرزی در پاکستان اشاره کرد.
انتخاب ایران به همراه سه کشور دیگر همسایه به مقصدی برای وزیر امور خارجه پاکستان از تکاپوی اسلام آباد برای ترمیم و تعمیق مناسبات با کشورهای همجوار نشان دارد. البته پیشتر نیز نشانه هایی از تلاش تهران و اسلام آباد برای توسعه مناسبات به چشم می خورد که بازگشایی گذرگاه‌های «ریمدان – گبد» و پس از آن، افتتاح گذرگاه مرزی «پیشین – مند» در اردیبهشت ماه امسال از آن جمله بود.
از نگاه ناظران، ایران و پاکستان به عنوان دو کشور پرجمعیت، همسایه و تاثیرگذار در منطقه غرب آسیا، دارای ۵۹۵ کیلومتر مرز مشترک، اشتراکات دینی و مذهبی، اشتراکات فرهنگی و آداب و رسوم مشترک هستند و به دلیل نزدیکی، هزینه های تجارت بین دو کشور نسبت به سایر کشورها بسیار پایین است. ضمن اینکه شباهت در تقاضای کالا و خدمات و نیز کاهش هزینه های حمل و نقل که سبب رقابت‌پذیری کالاهای ایرانی می شود، مزیت تجارت با کشور پاکستان است.
از زاویه‌ای دیگر، برخی کارشناسان می‌گویند امنیت و صلح در مرزهای دو کشور می تواند در سایه گسترش روابط اقتصادی و تجاری حفظ و تحکیم شود. بنابراین اقداماتی در زمینه ایجاد بازارهای مرزی بیشتر، شکل گیری مجتمع های تولیدی - صنعتی و به تبع آن شهرک‌های مسکونی، آبادانی استان‌های همجوار و توسعه اقتصادی منطقه و همچنین رفاه ساکنان استان‌های دو کشور می تواند در پایداری صلح و ثبات مرزی اثرگذار باشد.
جدا از اهمیت همکاری های ایران و پاکستان در بخش انرژی شامل صادرات برق و گاز، یکی از مهمترین پیش نیازهای توسعه روابط تجاری و اقتصادی بین دو کشور، توسعه ارتباطات ریلی است که می تواند افزایش حجم تجارت مشترک را از ۷۰۰ میلیون به پنج میلیارد دلار برآورده کند.