بیست‌وهشتم خردادماه ۱۴۰۰ خورشیدی سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری برگزار و طی آن حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر سیدابراهیم رئیسی به عنوان هشتمین رییس‌جمهوری ایران اسلامی و انقلابی انتخاب شد.
بعد از برگزاری مراسم تحلیف در چهاردهم مرداد ۱۴۰۰ خورشیدی زمزمه‌ها و صحبت‌های مختلفی درباره انتخاب وزرای پیشنهادی دولت سیزدهم جهت کسب رای اعتماد از سوی مجلس شورای اسلامی، برنامه‌ها، رویکردها و چالش‌های موجود در حوزه‌های مختلفی که وزیران پیشنهادی با آنها مواجه خواهند بود داغ‌ترین سرخط اخبار و حتی گفت‌وگوهای میان عموم مردم را به خود اختصاص داده بود.
سرانجام مراسم آغاز رأی اعتماد به وزرای پیشنهادی کابینه دولت سیزدهم از شنبه (۳۰ مرداد ۱۴۰۰) آغاز و در روز چهارشنبه (سوم شهریور) با رأی اعتماد اعضای خانه ملت به ۱۸ وزیر از ۱۹ وزیر پیشنهادی رئیس‌جمهوری دولت سیزدهم، شاکله، ماهیت و ساختار اجرایی، اداری و برنامه‌ریزی امور کشور در تمامی بخش‌های دولت سیزدهم مشخص شد.
هرچند تا پیش‌از آغاز روند رأی اعتماد و در روزهای پایانی منتج به آغاز این روند، بسیاری صاحب‌نظران، کارشناسان و دست‌اندرکاران بخش‌های مختلف و مربوط به هر حوزه وزارتی نظرها مطالبات را در فضای رسانه‌ای منتشر و بازگو کرده بودند؛ با مشخص شدن وزیران و انتشار برنامه‌های آنها که از روز پنجشنبه (چهارم شهریور) بر صندلی وزارتخانه متبوع خود تکیه داده‌اند رویکرد بیان مطالبات، درخواست‌ها، پیشنهادها و در نهایت انتظارات دست‌اندرکاران و فعالان حوزه‌های مختلف جنبه‌ای عینی‌تر، ملموس‌تر و شفاف‌تر به خود گرفته‌است.
در حوزه فرهنگ و هنر دو وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به‌عنوان دو موتور پیش‌ران فعالیت‌های گسترده خانواده فرهنگ و هنر شناخته می‌شود. حال با مشخص شدن تصدی‌گری سکان اداره این دو وزارتخانه به‌ترتیب در دستان دکتر محمدمهدی اسماعیلی و مهندس سیدعزت‌الله ضرغامی، خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) در گفت‌وگو با دست‌اندرکاران، فعالان، اهالی فرهنگ و هنر تلاش می‌کند به فراز و فرودهای پیش‌رو حوزه تخصصی فعالیت‌شان؛ دغدغه‌ها و مطالبات این فعالان را به دو وزیر منتخب، معاونان و مدیران آنها بازتاب دهد.
در نخستین گام به سراغ مهندس علی بادام‌برجاه از تولیدکنندگان و صادرکنندگان نمونه فرش و صنایع‌دستی رفتیم و از زبان او ضمن بیان آسیب‌های موجود در عرصه رونق‌بخشی به حوزه صنایع‌دستی، جویای مطالبات او و همکارانش در این عرصه و راه‌کارهای پیشنهادی وی برای بهبود شرایط، رفع آسیب‌ها و تقویت نقاط قوت در دو عرصه تولید و اقتصاد صنایع‌دستی شدیم.
نخستین مطالبه، بسترسازی برای ارائه تمام محصولات صنایع‌دستی از فاخر تا اقتصادی
علی بادام‌برجاه صادرکننده نمونه فرش و صنایع دستی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا با بیان آنکه هنر و محصولات هنری در تمام حوزه‌ها از جمله صنایع دستی و فرش را به دو طیف جدا از هم تقسیم می‌کنم گفت: دسته نخست به هنر و محصولات هنری فاخر تعلق دارد که از آن به عنوان هنر مولد نیز یاد می‌شود. هنری است که ابتدا به ساکن نوآوری‌های بسیار خاصی را در عرصه محصولات هنری وارد و در شکل بسیار اعلای خود عرضه می‌کند. مخاطبان این دست از آثار هنری قشر بسیار خاصی از افراد جامعه هستند.
وی با ذکر مثالی در تشریح نگاه خود گفت: به عنوان مثال در هنر خاتم‌کاری، ما نوعی خاتم‌کاری فاخر در سطحی بالا با قیمت‌های گران را شاهد هستیم. این همان هنر مولد است. هنری که در شاخه تولید و ارائه محصولاتش، هنرمند نخبه، خبره و درجه یک ما دست به خلق ابداعات و نوآوری‌هایی می‌زند که محصولش را ناب و منحصر به فرد می‌کند.
این فعال حوزه صنایع دستی و فرش خاطرنشان کرد: اما دسته دوم متعلق به هنر و محصولات هنری است که از آنها به نام هنر اقتصادی یاد می‌کنند. هنری که وارد بازار می‌شود. این هنر می‌تواند در شاخه صنایع دستی، فرش یا کالاهای دیگری باشد که شاید آن کیفیت فوق‌العاده و منحصر به فرد را نداشته باشد اما در بازار از چنان کیفیت مناسبی برخوردار است که می‌تواند به مصرف‌کننده عمومی جامعه عرضه شود.
با این مقدمه، نخستین مطالبه جامعه صنایع‌دستی برای رونق این عرصه از وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی فراهم کردن بستر مناسبی است که مخاطب هم برای آن هنر گران‌قیمت به خواسته‌اش برسد و هم به هنر اقتصادی (اکونومی). این یکی از چالش‌های جدی مدیران و مدیریت حوزه صنایع‌دستی است که انتظار می‌رود آقای مهندس ضرغامی با وجود سال‌ها مطالبه اهالی صنایع‌دستی کشور برای تحقق آن مطابق برنامه اولیه، چاره‌اندیشی و برنامه‌ریزی کند.
مسئولان راه‌های رونق دوباره اقتصاد صنایع‌دستی را مد نظر داشته باشند
بادام‌برجاه با اشاره به قرار گرفتن صنایع‌دستی و محصولات هنری در سبد عمومی فرهنگ و هنر خانواده‌ها گفت: وقتی می‌گوییم تابلو نقاشی ذهن مردم تنها سراغ تابلوهای نقاشی یک یا چند میلیارد تومانی نباید سوق پیدا کند. در بازار متعادل و فراگیر صنایع‌دستی یا دیگر محصولات هنری می‌توانیم تابلوی نقاشی‌ای داشته باشیم که دو یا سه میلیون تومان باشد و عموم مردم بتوانند از آن استفاده کنند.
وی تصریح کرد: تحقق این مهم نیازمند بسترسازی و برنامه‌ریزی است که به آن اشاره کردم. مساله‌ای که طی یک دهه اخیر در حد شعار باقی مانده و جنبه عملیاتی پیدا نکرده است. حال فعالان و هنرمندان صنایع‌دستی کشور انتظار اجرایی شدن آن را از مسئولان و متولیان حوزه صنایع‌دستی و وزارتخانه متبوع آن در راس این هرم دارند.
این صادرکننده نمونه فرش و صنایع‌دستی مشتق از آن با تاکید بر آنکه در بخش تخصصی خود، یعنی حوزه صنایع دستی و فرش این مثال صادق است افزود: ما فرش‌هایی داریم که قطعه شش‌متری آن بالای چهار یا پنج میلیارد تومان قیمت دارد و توسط قشر بسیار خاصی استفاده می‌شود. اما فرش‌های دست‌بافی هم هستند که شش مترمربع آن پنج تا شش میلیون تومان قیمت دارند و از یک فرش ماشینی برای مخاطب مصرف‌کننده عموم جامعه تهیه آن ارزان‌تر درمی‌آید.
وی تصریح کرد: اگر این دو بخش را از یکدیگر تفکیک کنیم و بتوانیم برای هر کدام با دامنه مخاطبان و مصرف‌کنندگان‌شان در قالب همان بسترسازی برنامه‌ای خاص داشته‌باشیم؛ می‌تواند در عرصه رونق دوباره اقتصاد صنایع‌دستی بسیار مؤثر باشد.
حمایت دولت در قالب تزریق پول به هنرمند بزرگ‌ترین ضربه به هنرمند و محصولات هنری است
بادام‌برجاه با اشاره به آنکه حمایت را به‌عنوان بودجه در نظر نمی‌گیرد و حمایت دولت در قالب بودجه و تزریق پول به هنرمند بزرگ‌ترین ضربه به جامعه هنرمند و محصولات هنری است خاطرنشان کرد: فراموش نکنیم جامعه هنری که نتواند روی پای خود بایستند مثل نوزادی است که همواره به کمک والدینش وابسته‌است و در صورت عدم رفع این وابستگی نمی‌تواند روی پای خود بایستد.
حال این سوال پیش می‌آید که کار دولت دراین‌میان چیست؟ دولت، وزیر متولی صنایع‌دستی و معاونان او به جای تزریق مستقیم پول به هنرمند، بودجه را در بسترهای مولد و یاریگر هنرمندان چون تحقیق و توسعه، تبلیغات با آموزش هزینه کنند. رد سایه همین بسترسازی‌ها و اقدامات است که تمام هنرمندان و محصولات‌شان در دو دسته آثار فاخر و اقتصادی می‌توانند وارد چرخه بازار شوند، محصولات خود را به مصرف‌کننده ارائه دهند و حتی در حوزه ارز آوری راحت‌تر کار صادرات خود را انجام دهند.
این تولید کننده محصولات صنایع‌دستی و صادرکننده نمونه تاکید کرد: اقدام دیگر دولت و دولتمردان در حوزه رونق اقتصاد هنر و به ویژه صنایع‌دستی به عنوان صنعتی درآمدزا که در نهایت سود آن در کنار نفع تولیدکننده و مصرف‌کننده، نصیب خود دولت می‌شود به معافیت‌های مالیاتی برای قشر هنرمند و ارائه تسهیلات غیرمستقیم به هنرمندان صنایع‌دستی بازمی‌گردد.
وی افزود: به جای تزریق مستقیم پول به هنرمندان، ارائه تسهیلاتی چون معافیت مالیاتی یا تسهیلات پرداخت هزینه برق، آب و گاز کارگاه‌های فعال صنایع‌دستی از جمله مهم‌ترین اقداماتی است که یک دولت می‌تواند برای رونق صنایع خلاق و درآمدزا در بخش هنری انجام دهد.
نگاه دولت به بخش خصوصی نیازمند یک تغییر انقلابی است
بادام‌برجاه با بیان آنکه برای رشد و اعتلای بخش خصوصی در حوزه فعالیت‌های هنری به تغییر نه بلکه به یک انقلاب در بخش دولتی نیازمندیم تصریح کرد: این انقلاب اتفاق نمی‌افتد مگر آنکه بخش خصوصی به شکل جدی در بخش تصمیم‌سازی، اجرا و نظارت وارد شود. برخلاف برخی از شاخه‌های فعالیت هنری هنوز در حوزه صنایع دستی شاهد حضور انجمن‌ها و اتحادیه‌های مردم‌نهاد سازمان‌یافته‌ای نیستیم.
وی با ابراز تاسف از عدم تشکیل چنین اصناف و انجمن‌های مردمی در حوزه صنایع‌دستی در این باره گفت: هر چند تلخ ولی باید گفت تا به حال لزومی برای تشکیل شدن چنین انجمن‌هایی احساس نشده است. چون دولت‌های پیشین به انجمن‌ها و اصناف حوزه صنایع‌دستی آن‌قدر بها نمی‌داده اند که فعالان این عرصه نیاز تاسیس چنین انجمن‌هایی را احساس کنند. چون هیچ‌گاه به بخش خصوصی یا انجمن‌ها در حوزه تصمیم‌سازی، اجرا و نظارت بهایی داده نشده است و دولتمردان پیشین تمام امور را در دست خود داشتند.
این تولیدکننده و صادرکننده نمونه صنایع‌دستی و فرش با ابراز تاسف از وجود چنین دیدی به فعالان این عرصه یادآور شد: چرا منِ صادرکننده برای صدور محصولم که نتیجه آن ارز آوری برای کشور است برای تسهیل امورم در گمرک نباید از اتحادیه تخصصی و آشنا به نوع و جنس فعالیت من کمک بگیرم؟ یا وقتی می‌خواهد نمایشگاه صنایع دستی برگزار شود؛ چرا مجری آن نمایشگاه نباید اتحادیه فرش یا اتحادیه صنایع‌دستی باشد که از بدنه‌ای از متخصصان این حوزه تشکیل شده، با تمام فراز و فرود و آسیب‌های این حوزه آگاه است و تمام امور باید در اختیار دولت باشد.
وی گفت: مگر بحث برون‌سپاری و سپردن امور به متخصصان نبود؟ چرا تمام آن حرف‌ها جنبه اجرایی و عملیاتی پیدا نکرد و در حد همان سخنان باقی ماند؟
خوشبختانه در برنامه اجرایی و سخنان آقای ضرغامی به عنوان وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی افزایش شیب امور اجرایی به سمت بخش خصوصی وجود دارد. اگر آن برنامه‌ها اجرا شود شاهد تشکیل انجمن‌ها و اصناف قدرتمندی در حوزه صنایع‌دستی خواهیم بود که نتیجه آن قدرت‌بخشی به روند تصمیم‌سازی، اجرا و نظارت با همکاری بخش خصوصی و یا سپردن تمام امور به این بخش و نظارت متعالی بخش دولتی خواهیم بود. این همان آروزی دیرینه است.
دولت از سپردن امور به جوانان خبره و مستعد نترسد و به آنها اعتماد کند
بادام‌برجاه با بیان آنکه مدام می‌شنویم بخش خصوصی نتوانسته اثربخشی خود در اعتماد و سپردن امور کلان به خود را نشنان دهد گفت: دلیل این امر واضح است؛ زمینه و بستری برای اعتماد به آنها هیچ‌گاه به وجود نیامده است. در همین بخش خصوصی جوان‌های تحصیل‌کرده بسیار قدرتمند با دیدگاه‌های ناب اجرایی حضور دارند که می‌توانند تاثیرگذار باشند.
اما در گام نخست دولت باید جسارت استفاده از این جوانان را داشته باشد و از سپردن مسئولیت به این جوانان نترسد. در کنار این اعتماد، دولت باید نظارت عالیه داشته باشد اما کار چه در بخش تصمیم‌سازی، چه در بخش اجرا و چه در بخش نظارت کاملاً توسط بخش خصوصی انجام شود. این همان راز تحول اقتصاد صنایع‌دستی است.
این فعال حوزه صنایع دستی با بیان آنکه در بسیاری از کشورهای جهان نیز این الگر استفاده، بسیار یاریگر دولت و سود رسان بوده است خاطرنشان کرد: اگر ما الگوی هند یا چین را مدنظر داشته باشیم می‌توانیم به اهمیت توجه به بخش خصوصی پی ببریم. صادرات صنایع دستی اقتصادی و مردمی چین از کل صادرات نفت و پتروشیمی ما بالاتر است. چرا این اتفاق افتاده‌است؟ پاسخ ساده است. پاسخ در اعتماد به جوانان و بخش خصوصی نهفته است. جمایت از کارگاه‌های کوچک و زودبازده و سپردن بازار رقابتی، تنوع محصول و صادرات به فعالان این بخش چنین نتیجه عظیمی را با خود به همراه آورده است.
وی با اشاره به شعار سال و تاکید مقام معظم رهبری بر لزوم مانع‌زدایی‌ها جهت رونق و شکوفایی اقتصاد کشور گفت: اگر امروز بخواهید یک کارگاه کوچک در هر بخشی از جمله تولید صنایع‌دستی احداث کنید، هزاران مسئله با بیمه، تامین اجتماعی، ادره مالیات و... در مسیر شما درست می‌شود. در حالی که تحقق شعار ارائه تسهیلات باید در چنین مواردی به چشم بیاید. خوشبختانه دولت سیزدهم با همین شعار یعنی تفکر انقلابی در تمامی بخش‌ها و توجه به جوانان پا به عرصه گذاشته و امیدواریم در شکل اجرایی نیز شاهد تحقق آن سخنان باشیم.
بادام‌برجاه در پایان ابراز با ابراز امیدواری از آنکه در آغاز فعالیت دولتمردان در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شاهد نگاه هدفمند هستیم گفت: امیدکه در شکل اجرایی نیز مسئولان سخن اهالی این حوزه و دلسوزان صنایع‌دستی را بشنوند و در مسیر برطرف کردن مانع‌ها بر اساس آنچه که مقام‌معظم رهبری در شعار سال بر آن تاکید داشته‌اند همت خود را بیش از هر زمانی افزایش دهند.