این روز ها کرونا به ویژه سویه دلتای آن در کشورمان جولان می‌دهد و به طور بی‌سابقه ای قربانی می‌گیرد. تنها در ۲۴ ساعت گذشته ۵۸۱ تن ازهموطنانمان جان خود را به موجب ابتلا به این بیماری از دست داده‌اند و بدن ۳۱ هزار و ۵۱۶ نفر دیگر به جمع میزبانان این بیماری افزوده شده است. روز شنبه هم ۶۱۴ نفر به موارد فوت شده اضافه شده بود. کرونای هندی در حالی در کشورمان ترکتازی می‌کند که میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی از سوی مردم از نظر کارشناسان چندان رضایت بخش نیست. رعایت پروتکل های بهداشتی بر استفاده از ماسک، رعایت فاصله گذاری فیزیکی ۱.۵ تا ۲ متر، تهویه مناسب، عدم حضور در تجمع و رعایت موارد بهداشتی اعلام شده به اصناف دلالت می‌کند. تا چند ماه پیش تعداد بیشتری از مردم نسبت به رعایت دستورالعمل های بهداشتی مسوولانه رفتار می‌کردند. این روزها گویا برخی از مردم خبر از آمار های بالای مرگ ومیر های کرونایی ندارند که اینچنین بدون ماسک در جامعه حضور می‌یابند و در مهمانی و مراسم خانوادگی شرکت می‌کنند.
کاهش میزان رعایت پروتکل های بهداشتی
روز آخر مرداد ماه بود که «سیما سادات لاری» سخنگوی وقت وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی گفت: میزان رعایت پروتکل های بهداشتی در هفته آخر مرداد ماه نیز همانند هفته‌های اخیر مناسب نبوده و به میزان ۳۹ درصد گزارش شده است. متاسفانه در هفته آخر مرداد ماه نیز میزان رعایت پروتکل های بهداشتی در کشور همانند دو ماه اخیر به شدت پایین بوده و با اندکی افزایش نسبت به هفته قبل تر، به ۳۹.۰۲ درصد رسیده است. این در شرایطی است که این میزان از هفته‌های اول تابستان تاکنون روند نزولی داشته است.
لاری افزود: کمترین میزان رعایت پروتکل های بهداشتی در بازه زمانی ۲۰ تا ۲۷ مرداد ۱۴۰۰ در استان های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، یزد، چهارمحال و بختیاری، همدان و گیلان گزارش شده است. همچنین وضعیت پروتکل های بهداشتی در استان‌های کرمان، فارس، بوشهر، لرستان، ایلام، البرز، زنجان، کردستان، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی در بازه ۳۳ تا ۴۰ درصد گزارش شده است. در بقیه استان ها این شاخص بین ۴۱ تا ۴۹ درصد گزارش شده است.
آمار نگران‌کننده افزایش کرونا در هفته‌ها و روزهای اخیر و جهش ناگهانی آن از آسیب زا بودن فرایند عادی‌سازی و عادی انگاری تعاملات اجتماعی حکایت دارد. بر اساس گزارش‌ه ای «ایسپا»، هیچ نظریه علمی تایید شده ای دال بر کاهش خطر بیماری کرونا، تضعیف این ویروس و یا کاهش احتمال ابتلا به آن وجود ندارد اما آنچه که عملا شاهد آن هستیم نوعی خطرپذیری (بیشتر برای اقشار کم برخوردار) و سهل انگاری (از سوی اقشار برخوردار ) فزاینده ای است که متاسفانه عملا فرایند مهار این ویروس را دچار وقفه کرده است. مساله ای که در صورت تداوم آن، شاهد افزایش تصاعدی این بیماری و به تبع آن افزایش تعداد قربانیان آن خواهیم بود. سویه دلتا با قدرت سرایت بیش از ۵۰ تا ۶۰ درصدی نسبت به سویه های قبلی در برابر پدیده عادی انگاری شهروندان آسیب‌زاتر است.
چرا شهروندان دستور العمل های بهداشتی را رعایت نمی کنند؟
درحالی که نظرسنجی های مراکز افکارسنجی ایسپا هم نشان می‌دهد رعایت پروتکل های بهداشتی در اکثر نقاط کشور به زیر ۵۰ درصد رسیده است، برخی دلیل کاهش نرخ رعایت پروتکل های بهداشتی را در مشکلات معیشتی برآمده از محدودیت های دوران کرونا و ناگزیری مردم از حضور در جامعه و استفاده از وسایل نقلیه عمومی و ... می‌جویند. برخی هم ملال و خستگی ناشی از دوران قرنطینه یا رعایت فاصله اجتماعی را دلیل بی‌تفاوتی برخی از مردم به پروتکل ها می‌دانند.
برخی اما دلیل این بی‌تفاوتی را در کاهش «اعتماد عمومی» جستجو می‌کنند. «هدی سروی همپا» عضو هیات مدیره انجمن مددکاران اجتماعی ایران می‌گوید: مردم احساس می‌کنند که در مبارزه با همه‌گیری کرونا صرفا آنها هستند که باید اقدام کنند و دستگاه حاکمیتی و دولت نقش خود را ایفا نمی‌کند. عدم اجرای وعده های داده شده توسط دولت در حمایت از کسب و کارهای تعطیل شده، عدم توجه به مشکلات معیشتی مردم در دوران کرونا و به ویژه در ایام تعطیلات قرنطینه، عدم توجه به سرعت واکسیناسیون و اخبار ضد و نقیض منتشر شده از سوی مسوولین، رفتارهای متناقض مانند تشویق به برگزاری برخی مراسمات و در مقابل ممانعت از برگزاری مراسم های خانوادگی، دستوالعمل‌های متناقض در خصوص قرنطینه‌ها مانند آزاد بودن و فعال بودن حمل و نقل عمومی درون شهری و برون شهری مانند اتوبوس، قطار، هواپیما و تاکسی ها و محدودیت شدید برای تردد خودرو های شخصی و مسایلی از این دست و تکرار آنها در طول ۵ موج کرونا موجب بی اعتمادی و عدم رعایت پروتکل های بهداشتی توسط مردم شده است.
نقش مردم در کنترل کرونا
فارغ از عامل عادی انگاری کرونا در میان مردم، آنچه مسلم است اینکه کرونا به ویژه سویه های جدید آن بیشتر قربانیان خود را از میان افرادی انتخاب می‌کنند که نسبت به رعایت دستورالعمل های بهداشتی توجه کمتری دارند. واقعیت آمارها از وضعیت ناگوار شیوع کرونا در کشور و خسارت های مالی و جانی آن به مردم حکایت دارد.
افزایش قابل توجه شمار قربانیان تاکید بر لزوم مقابله جدی با موج جدید کرونا را از سوی رهبر انقلاب به دنبال داشته است. رهبری مهار کرونا را مساله اول و فوری کشور خوانده و لازمه مقابله با تغییر شکل و جهش ویروس را به‌کارگیری آرایش و شیوه های دفاعیِ جدید و محکم خوانده‌اند. رهبری ضمن تاکید بر گسترش آزمایش های بیماریابی رایگان، لزوم تهیه واکسن، تامین دارو و حضور جدی و قوی نیرو های مسلح، همکاری مردم در رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی را هم مورد توجه و تاکید قرار دادند.
دولت سیزدهم هم بارها تاکید کرده که مقابله با کرونا را در صدر برنامه های خود قرار داده است. این روز ها که دولت و همه دستگاه های اجرایی اولویت خود را مقابله با کرونا و تامین واکسن و داروی این بیماری قرار داده‌اند، جا دارد شهروندان با رویکرد تازه و مسوولانه تری نقش خود به عنوان حلقه‌ای از زنجیره اجتماع نسبت به کنترل کرونا را به رسمیت بشناسند و به رغم وجود برخی مشکلات، رعایت کامل دستورالعمل ها را مورد توجه قرار دهند، چرا که شیوع گسترده‌تر کرونا در وهله نخست به سلامت و معیشت خود مردم آسیب بیشتری خواهد زد.
عادی انگاری شرایط، خود پدیده‌ای مسری و اجتماعی است که در صورت عدم رعایت دستورالعمل ها به صورت تصاعدی افزایش می‌یابد و به گسترش بیش از پیش کرونایی می‌انجامد که در جهش های ژنتیکی جدیدش بر قدرت سرایت خود افزوده و راحت تر و سریعتر از نمونه های قبلی از فردی به فرد دیگر انتقال می‌یابد. بر این مبنا، تک تک افراد جامعه در برابر رعایت بیش از پیش پروتکل‌های بهداشتی و مقابله با موج عادی‌انگاری شرایط مسوولیت دارند.