به گزارش ایرنا، قاچاق چوب هرچند که پدیده‌ای قدیمی در استان‌های شمالی و بویژه مازندران محسوب می‌شود، اما توجه به آن در یک دهه اخیر بیشتر شده است. این توجه هم در نگاه مسئولان برای برخورد با قاچاق چوب دیده می‌شود و هم از سوی سودجویان خرد و کلان از اشخاص عادی و قشر ضعیف جامعه تا افراد ذی‌نفوذ برای افزایش برداشت چوب قابل مشاهده است. اما به اعتقاد بسیاری از دوستداران محیط زیست و طبیعت و جنگل‌ها، طی چند سال اخیر با توجه به مناسب نبودن وضعیت اقتصادی و افزایش تورم و مشکلات شغلی، فشار بر جنگل‌ها برای برداشت چوب با هدف فروش آن و تأمین مخارج زندگی بیشتر شده است.
جنگل ایزدشهر یکی از ده‌ها نقطه جنگلی در مازندران است که محل مناسبی برای برخی افراد به منظور برداشت غیرمجاز چوب به حساب می‌آید. جنگلی زیبا و با قدمت زیاد که با توجه به نزدیکی به نوار ساحلی، از جنگل‌های خاص مازندران نیز محسوب می‌شود و جاذبه مهمی در گردشگری این شهر گردشگرپذیر هم دارد. اما برداشت از این جنگل طی سال‌های اخیر بارها خبرساز شده است.
تجمع گروهی از مردم ایزدشهر در اعتراض به برداشت‌های گسترده چوب و قطع درختان جنگل این منطقه در سال ۱۳۹۶ یکی از موارد برجسته شده حاشیه‌های مرتبط با برداشت چوب از جنگل‌های ایزدشهر است ، اما به گفته برخی شهروندان این روند همچنان ادامه دارد و گروهی مشخص از ساکنان این شهر به صورت مستمر در حال برداشت غیرمجاز چوب از جنگل‌های ایزدشهر هستند.
گلستان چوب‌خوارها
یکی از شهروندان ساکن ایزدشهر درباره این موضوع به خبرنگار ایرنا می‌گوید: هر روز می‌توان این افراد را دید که با اسب و قاطر به سمت جنگل می‌روند و قطعات چوب را بار می‌زنند و می‌آورند. در واقع این کار به منبع درآمد دائمی این افراد تبدیل شده است.
این شهروند که خودش را علی ذکایی معرفی کرد ، افزود : مسئولان هم در جریان فعالیت این گروه هستند. حتی بارها با این افراد برخورد شده است. اما آن‌ها همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهند. معمولا هم با این توجیه که چوب‌های خشک و شاخه‌های شکسته و افتاده را جمع می‌کنند وارد جنگل می‌شوند. اما در این بین درخت‌ها را هم قطع می‌کنند. البته کارهایی هم برای خشک کردن درختان انجام می‌دهند. بعد به بهانه این که درختان قدیمی و خشک شده را قطع کنند، درختان زنده را هم قطع می‌کنند.
این اظهارات شهروند ایزدشهری را تعداد دیگری از شهروندان هم بیان می‌کنند. مشاهدات و پیگیری‌های خبرنگار ایرنا نیز نشان می‌دهد که این گروه مشخص از افراد که ساکن منطقه هستند هرچند کمتر از یکی دو سال پیش، اما همچنان مشغول فعالیت و استخراج چوب از جنگل‌های ایزدشهر هستند. مسیر اصلی تردد این افراد برای ورود به جنگل نیز خیابان گلستان ۵ ایزدشهر است.
تعدد خبرهای قاچاق چوب
اظهارات شهروندان ایزدشهری را وقتی در کنار تعدد خبرهای کشف چوب قاچاق در مازندران طی ماه‌ها و چند سال اخیر قرار دهیم، استمرار برداشت غیرمجاز چوب از جنگل‌های مازندران از جمله جنگل‌های ایزدشهر پذیرفتنی‌تر می‌شود. روز دوشنبه -۸شهریور- سرهنگ «علی داداش‌تبار» فرمانده انتظامی نور از کشف و ضبط هشت تِن چوب جنگلی قاچاق در این شهرستان خبر داد.
در همین روز سرهنگ «قاسم عزیزی» فرمانده انتظامی نکا هم اعلام کرد که سه تُن چوب جنگلی قاچاق توسط ماموران پاسگاه زارم‌رود کشف و ضبط شد. خبرهای مربوط به کشف محموله قاچاق چوب کم نیستند و البته نمی‌توان انکار کرد که این محموله‌های کشف شده فقط بخشی از قاچاق چوب در مازندران هستند و بسیاری از محموله‌ها بدون مانع و مشکل به کارگاه‌های چوب‌بری می‌رسند.
با این حال مسئولان می‌گویند که به طور خاص در مورد جنگل ایزدشهر و محدوده گلستان ۵ وضعیت بهتر از سال‌های گذشته است و از حجم برداشت و غیرمجاز و قاچاق چوب و تعداد افرادی که اقدام به برداشت می‌کنند کاسته شد.
افزایش حفاظت از جنگل ایزدشهر
فرماندار شهرستان نور در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا به واگذاری جنگل ایزدشهر در قالب پارک جنگلی برای کاربری گردشگری به سرمایه‌گذار اشاره می‌کند و می‌گوید: این جنگل از یک سال پیش برای کاربری گردشگری به سرمایه‌گذار واگذار شد و حدود ۲۰ نفر نیز توسط سرمایه‌گذار به عنوان نیروی کارکنان پارک جنگلی به کار گرفته شدند که یکی از وظایف مهم آن‌ها حفاظت از جنگل است. به همین دلیل نیز از میزان برداشت‌های غیرمجاز به شکل محسوسی کاسته شده است.
البته علی شادمان خارج شدن چوب توسط برخی افراد از جنگل‌های ایزدشهر را به طور کامل رد نمی‌کند و می‌افزاید: اغلب افراد چوب‌های خشک جنگل را که برای سوخت منازل و شومینه‌ها قابل استفاده هستند از جنگل خارج می‌کنند. در این بین هم ممکن است چوب سالم خارج شود. برخی از این افراد به صورت سنتی از این راه امرار معاش می‌کردند و به همین دلیل اصرار بر انجام این کار داشتند.
وی اظهار می‌کند: البته برای این ادعا که همچنان افرادی با خشک کردن درخت‌ها و انداختن آن‌ها اقدام به برداشت چوب از جنگل می‌کنند هیچ گزارش مستندی نداریم. مشاهدات و گزارش‌های دریافتی نشان می‌دهد که در اندک مواردی که صورت می‌گیرد چوب‌های خشک و شکسته افتاده از جنگل خارج می‌شود.
بلاتکلیفی شکسته افتاده‌ها
نماینده عالی دولت در نور بدون این که خارج کردن چوب‌های خشک از جنگل‌ها را تأیید کند، به بلاتکلیفی وضعیت درختان شکسته‌افتاده در جنگل‌ها هم اشاره می‌کند و می‌گوید: طبق مصوبات قانونی برداشت هرگونه چوب از جنگل ممنوع است. اما واقعیت این است که مقادیر زیادی شاخه و تنه خشک و شکسته درختان در جنگل‌ها باقی مانده که خارج نکردن ان‌ها می‌تواند حادثه‌آفرین باشد. به همین دلیل اخیراً به اداره منابع طبیعی شهرستان اعلام کردیم که برای این چوب‌های شکسته افتاده باید فکری شود.
شادمان تصریح می‌کند: جنگل ایزدشهر حدود هفت هزار هکتار مساحت دارد و طی این چند سال که طرح تنفس اجرا شده چوب‌های خشک و ساقه‌ها و تنه‌های افتاده زیادی در آن جمع شده است. این وضعیت در پارک جنگلی نور به مراتب برجسته‌تر است. به هر حال باید برای این چوب‌ها که ممکن است برای گردشگران حادثه‌آفرین باشند فکری کرد.
با همه این تفاسیر فرماندار معتقد است که از شدت قاچاق چوب در این شهرستان و بویژه جنگل ایزدشهر کاسته شده و اظهار می‌کند: طی چند سال اخیر کارهای خوبی برای پیشگیری از قاچاق چوب در شهرستان نور انجام شد. برخورد با قاچاق چوب یکی از اولویت‌های من در فرمانداری نور بود. به همین دلیل از همان زمان که وارد فرمانداری نور شدم طرح‌هایی در این زمینه اجرا شد که یکی از نخستین و مهم‌ترین آن‌ها شناسایی وانت‌های بدون پلاک در شهرستان بود. آن زمان حدود ۶۰ وانت نیسان بدون پلاک در شهرستان شناسایی شد. امروز می‌توانیم بگوییم قاچاق چوب در نور تا ۸۰ درصد هم کاهش یافته است.
او اشاره غیرمستقیمی به دلایل اقتصادی گرایش افراد به قاچاق چوب‌های جنگلی نیز می‌کند و می‌گوید: از طرفی هم قیمت چوب بالا رفته و انگیزه برای فروش آن بیشتر شده است. به همین دلیل برخی افراد حتی با خودروهای سواری اقدام به قاچاق چوب می‌کنند.
ریشه‌های اقتصادی
این اظهار نظر فرماندار نور هرچند که صریح و شفاف نیست، اما در حقیقت اشاره‌ای به شرایط اقتصادی موجود و در دسترس بودن عرصه‌های منابع طبیعی به منظور کسب درآمد از طریق برداشت و فروش چوب برای برخی افراد است. درباره جنگل ایزدشهر هم این موضوع می‌تواند صدق کند.
فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی اداره کل منابع طبیعی مازندران-ساری به خبرنگار ایرنا می‌گوید: افرادی که در این منطقه اقدام به برداشت غیرمجاز چوب می‌کنند عمدتا از قشر ضعیف جامعه و از بومیان مهاجر هستند که تا کنون چندین پرونده برای آن‌ها تشکیل شد و حتی اسب و قاطرهای آن‌ها را هم جمع کردیم. اما چون در منطقه به صورت مستمر و شبانه‌روزی حضور دارند و بومی هستند، شاهد تکرار این روند هستیم.
سرهنگ مجید ذکریایی می‌افزاید: البته این جنگل تحویل شهرداری ایزدشهر شده و شهرداری نیز آن را برای کاربری گردشگری به سرمایه‌گذار واگذار کرد. به همین دلیل حفاظت منطقه با همان مجموعه است. اما گشت‌های ستادی یگان حفاظت و نیروهای جنگلبانی ما در منطقه همواره حضور دارند و فعال هستند و در صورت مشاهده این موارد برخورد می‌کنند.
ذکریایی بازدارنده نبودن جریمه‌ها و مجازات‌های برداشت و حمل چوب از جنگل‌ها را نیز از عوامل مستمر بودن قاچاق چوب بیان می‌کند و معتقد است که با توجه به رسیدگی به تخلف قاچاقچیان چوب‌های خشک و افتاده در تعزیرات حکومتی و مجازات بر اساس نرخ‌های مصوب و کافی نبودن مجازات‌ها، قاچاقچیان چوب برای اقدام به برداشت و حمل چوب چندان احساس خطر نمی‌کنند.
کاهش قاچاق چوب در ایزدشهر
وی اظهار می‌کند: هرچند تعداد نیروها و امکاناتی که داریم برای کنترل همه عرصه‌های منابع طبیعی زیر پوشش بسیار کم است، ولی باز هم برای این منطقه و سایر عرصه‌های جنگلی برنامه اجرای طرح‌های حفاظتی و رزمایش‌ها را داریم.
این مسئول از کم شدن فعالیت قاچاقچیان چوب در جنگل ایزدشهر طی یک ماه اخیر خبر می‌دهد و می‌گوید: حدود یک ماه است که فعالیت این گروه کم شده است. خودروهای‌شان را شناسایی کردیم و تفاهمنامه‌ای هم با سپاه و بسیج امضا شد که نیروهای بسیج محلات و پایگاه‌های مقاومت در منطقه آمل و نور رصد و پایش بیشتری بر جنگل‌ها و فعالیت قاچاقچیان چوب داشته باشند. با این اقدامات خوشبین هستیم که فعالیت قاچاقچیان چوب کمتر شود.
معضل قاچاق چوب سال‌هاست که به دلایل مختلف لاینحل مانده است. دلایلی مانند چالش‌های اقتصادی که به آن اشاره شد از یک سو و عوامل دیگری مانند افزایش نیاز به چوب برای صنایع و واحدهای تولیدی مصنوعات چوبی با توجه به اجرای طرح تنفس جنگل و محدودیت‌هایی که برای واردات چوب وجود دارد سبب شده میل به برداشت چوب از جنگل‌ها و بازار مصرف آن به طور همزمان رشد کند.
از سوی دیگر با اجرای طرح تنفس جنگل، شرکت‌های بهره‌بردار به دلیل متوقف شدن برداشت چوب توجه لازم به حفاظت از جنگل‌ها را ندارند. حتی تعدادی از نیروهای فعال در این شرکت‌ها نیز با توجه به مختل شدن روند پرداخت حقوق‌شان و بیکاری آن‌ها به سمت برداشت از جنگل‌ها گرایش پیدا کردند. کمبود نیروی حفاظتی سازمانی برای مراقبت از جنگل‌ها و عرصه‌های طبیعی را هم باید به این عوامل اضافه کرد. در چنین شرایطی اگر برداشت و حمل چوب از جنگل در یک منطقه به فرآیندی مستمر توسط گروهی از بومیان تبدیل شود، طبیعتا کار برای برخورد با این پدیده دشوارتر خواهد بود.