طی بیش از یک سال و نیم گذشته دایم موج های مختلفی از شیوع و گسترش کرونا و وخامت شرایط را پشت سر گذاشته ایم و امروز بعد از بیش از دو ماه همچنان در موجی وخیم تر قرار داریم که طولانی هم شده و همچنان هم نسبت به موج های بعد هشدار داده می شود.
موج سوم، چهارم و پنجم و ...
ما روزها به خود دیده ایم روزهای جنگ و مقاومت، روزهای سازندگی و تحریم های سیاسی و اقتصادی۴۰ ساله دشمن اما در میانه همه آنها اینک روزگاران دیگری است ازمقاومت این مردمان در برابر دشمنی نادیدنی و ناشناخته، همان که کرونا می خوانندش و این ایام واین ویروس چه آشنای غریبی برای همه ما و همه جهانیان شده است.
ویروسی که نه تنها ایران بلکه جهانی را درنوردیده و هر لحظه بر دامنه جهانگشایی و قدرت خود می افزاید و امروز ما در پس ۲۲ ماه مقابله با آن شاهد خیل عظیمی از بیماران و مبتلایان و بستری شدگان و بیش و پیش از آن فوتی هایی هستیم که آمار رسمی آن سه رقمی شده و در برخی روزها از مرز ۶۰۰ و ۷۰۰ نفر هم می گذرد.
آماری که روزهاست رقم آن از یکصد هزار نفر گذشته و دائم بر این ارقام افزوده می شود و شرایط به دلیل شیوع و همه گیری گسترده این ویروس آن هم سویه دلتایی آن رو به وخامت گذاشته تا جایی که ظرفیت بیمارستان ها و امکانات درمانی در اکثر شهرها و استان ها از سیستان و بلوچستان که جزو نخستین استان های درگیر کرونا دلتا شد تا خراسان رضوی، هرمزگان و همدان، چهارمحال و بختیاری، گیلان و ... پاسخگو نیست. چنانکه داروهای مورد استفاده در کاهش عوارض این دسته از بیماران و حتی سرم های نمکی؛ نایاب و کمیاب و بازار سیاه آن ها پررونق شد و کپسول اکسیژن که نیاز حیاتی بیماران با درگیری ریوی است هم دچار کمبود جدی است.
آنگونه که خیرین و هر نهاد و دستگاهی که توانست برای کمک به نجات جان این بیماران به موضوع ورود یافته و با خرید و تامین مجموعه ای از کپسول های اکسیژن آنها و امکانات بستری و غیره را در اختیار مردم قرار می دهند.
بیمارستان های سیستان و بلوچستان، مشهد، هرمزگان، استان های آذری و ... این ایام به دلیل حجم گسترده مراجعات و بیماران مبتلا با کمبود ظرفیت بستری و پذیرش مواجه شدند تا جایی که بخشی از بیماران با درگیری ریوی پایین را دیگر بستری نمی کنند و به خانه می فرستند.
- برای سی تی اسکن آمده و می گوید : سه ساعتی هست در نوبتم. سرفه های وحشتناکی می کند و با ضعف عمومی شدیدی که دارد در صف انتظار در راهروی بیمارستان روی زمین دراز کشیده تا نوبتش شود.
بیمارستان بسیار شلوغ است و جمعیت درهم می لولند، راهروها و اورژانس مملو از جمعیت است.
ساعت ۲.۵ بامداد است، من جزو همین بیماران کرونایی محسوب می شوم که با دستور پزشکم به دلیل افت سطح اکسیژن خون و سرفه های زیاد باید سی تی اسکن ریه انجام دهم و چون روزها خیلی شلوغ است به ناچار نیمه شب آمدم تا شاید سریعتر کارم انجام شود.
چقدر شلوغ است و جمعیت درهم می لولد، مرد جوانی را می آورند که به سختی نفسش بالا می آید و شبیه مرغ سرکنده بال بال می زند و همراهش با التماس می گوید :" تو رو خدا اجازه بدید سی تی اسکن رو خارج نوبت انجام بده نمی تواند نفس بکشد.
حالم خوش نیست و نمی توانم بنشینم، دنیا دور سرم می چرخد، دلم از این وضعیت آشفته بیمارستان، آشوب است و حالت تهوع دارم، صدای سرفه های وحشتناک بیمار کناری، نفس کشیدن های سخت بیماری دیگر که با خرناس ها و صداهای ناهنجاری همراه است، تصویر بیماری که بر روی چادر مشکی اش بر سنگفرش راهرو اورژانس دراز کشیده و همراهش سرم او را نگه داشته به آنی دور سرم می چرخد، گیج و منگم و صداها تبدیل به همهمه شده و یکباره محو می شود.
با قطره های سرم و آمپولهایی که درون آن خالی کرده اند دوباره تصویرها و صداها بازمی گردد اما حالم بدتر شده ونمی خواهم سه ساعت دیگر در صف و در این فضای دهشتناک که حالم را بدتر می کند، بمانم و برمی گردم.
پلانی دیگر -مرد جوان یک ماه قبل کرونا گرفت و به دلیل شدت بیماری به ناچار برخی داروها چون کورتون و رمدسیور را هم دریافت کرد اما بعد از گذشت یک ماه باز حالش بد شد و بعد از مراجعه به پزشکان مختلف در یک بیمارستان بخش خصوصی تشخیص دادند که سینوس هایش عفونت کرده و عفونت قارچ سیاه روبه گسترش و پیشرونده است و باید برای درمان سریع اقدام شود.
بلافاصله سینوس ها تخلیه می شود اما به دلیل عدم تشخیص به موقع و نرسیدن داروها به کما می رود.
برادرش می گوید : پزشک برای کنترل عفونت، دارویی به نام آمبیزوم را تجویز می کند که هیچ جا پیدا نمی شود، با کلی دوندگی و پیگیری تنها توانسته ایم ۲۰ آمپول را از بازار آزاد تهیه کرده و۵ مورد دیگر را از استان دیگری تامین کنیم و تا الان ۶۰ میلیون تومان فقط برای این داروها هزینه کرده ایم.
وی می افزاید : نمی دانیم برای تامین آن باید چه کرد فقط آشنایی می گفت :این دارو توسط وزارت بهداشت وارد نمی شود و ناصرخسرویی است و فقط از بازار آزاد می توان تامین کرد.
عفونت قارچ سیاه و کمبود و نبود داروهای آن هم در کنار نایابی داروهای کرونایی معضلی است که با شیوع کرونا این هفته ها شدت یافته و این روزها مواردی از این بیماران که به دلیل بیماری های زمینه ای و درمان های خاص کرونا، سیستم ایمنی آنان تضعیف شده و مبتلا به قارچ سیاه شده اند، کم نیست و هر روز استان ها از شناسایی تعدادی از این بیماران خبر می دهند.
اما مشکل دیگر اینکه بازار سیاه دلالان جان مردم را در میانه اوجگیری کرونا بیش از پیش تهدید می کند. اینک داروهای کرونا و سرم و نیز قارچ سیاه راهی جدید برای فشار علیه مردم توسط آنهاست که با بیرحمی تمام از این شرایط سودجویی می کنند و هر روز در کمین افراد سردرگمی هستند که برای نجات بیمارشان حاضرند هر مبلغی برای تهیه دارو بپردازند.
کمبود دارویی که به اعتقاد برخی قابل پیش بینی و مدیریت بود چنانکه نایب رئیس انجمن دارو سازان ایران اواخر مردادماه گفت: کمبود داروها در کشور به دلیل افزایش شدید تقاضا در موج جدید شیوع کرونا قابل پیش بینی بود.
علی فاطمی با بیان اینکه تا مدتی قبل در داروی رمدسیور به صادرات هم رسیده بودیم، اما در حدود دو ماه اخیر به دلیل افزایش مصرف این داروها ناشی از تشدید ابتلا به کرونا در حال حاضر با کمبود دارو مواجهیم.
او ادامه داد: می‌دانستیم که پس از ورود به موج پنجم شیوع کرونا به دلیل وجود سویه دلتای کرونا، نیاز به داروی بیشتری پیدا می‌کنیم و کمبود دارو از قبل هم قابل پیش بینی بود.
بماند که این روزها مباحثی در بی تاثیری داروهایی چون رمدسیور وفاویپیراویر در درمان کرونا و سودجویی حاصل از آن مطرح شده است که باید در مقابل این مباحث هم پاسخ قانع کننده ای به مردم داده شود.
در این میان هرچند به اذعان وزارت بهداشت طی روزهای اخیر اقداماتی برای واردات و تامین این داروها انجام شده اما دو روز قبل اعلام شد که همچنان هشت استان با کمبود اکسیژن مواجهند و این وضعیت موجب فشار مضاعف بر بیماران و کادر درمان شده است.
همچنین بر اساس اعلام رسمی طی روزهای اخیر، گمرک حدود ۱۸ تن مواد اولیه داروی مرتبط با کرونا در انبارها و سردخانه‌های فرودگاه امام خمینی (ره) را در چارچوب مصوبات و با مجوز سازمان غذا و دارو ترخیص کرد.
موضوعی که طی روزهای اخیر موجب کشمکشی جدی میان سازمان غذا و دارو و گمرگ و شکایت این دو مجموعه از یکدیگر شده و پای نهادهای نظارتی هم بدان وارد شده است.
اگر بخواهیم حواشی این موضوع را نادیده بگیریم، در همین رابطه معاون فنی گمرک ایران در رابطه با وضعیت ترخیص داروها چند روز قبل گفت: با صدور مجوز ترخیص از سوی سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی حتی در روزهای تعطیل طی روزهای اخیر بیش از ۲۰ تن مواد اولیه داروهای مرتبط با کرونا از جمله رمدسیویر، فاویپیراویر، بتادکس و فاموتیدین از گمرک ترخیص شده است.
ارونقی این حجم ۲۰ تنی را شامل اقلام دارویی دانست که هم در سردخانه‌های فرودگاه امام خمینی(ره) قرار داشته و هم ورودی که بصورت حمل یکسره و از پای پرواز ترخیص شده است.
اما در پی این امر، معاون وزیر بهداشت هم در نامه به معاون سازمان بازرسی به دلیل ورود بدون مجوز برخی اقلام دارویی از جمله داروهای مربوط به کرونا بدون دریافت و اخذ مجوز از وزارت بهداشت، از گمرک شکایت کرده است.
شانه‌ساز در نامه ای به معاون نظارت و بازرسی امور فرهنگی و اجتماعی سازمان بازرسی کل کشور نوشته است: بر خلاف رویه‌های قانونی و اداری، گمرک جمهوری اسلامی ایران بدون دریافت و اخذ مجوز از وزارت بهداشت اقدام به صدور مجوز ورود برخی از اقلام دارویی به گمرکات نموده است که این امر منجر به انباشت دارو در گمرکات در شرایط نگهداری نامطلوب شده است و ترخیص این کالاها بدون تایید وزارت بهداشت منجر به مخاطره افتادن سلامت هم میهنان عزیز کشورمان خواهد شد.
پیرو آن گمرک اسنادی را منتشر کرده و به این موضوع پاسخ داده است.
در میانه درگیری و کشمکش این دو مجموعه همچنان کم نیستند استان هایی که در آنها همراهان بیماران همچنان نمی توانند داروها را از شبکه رسمی دارویی تامین کنند و به ناچار به سراغ سیستم غیر رسمی و قاچاق می روند و همان دارو را به چندین برابر قیمت می خرند و آنان که توان خرید ندارند باید بدون دارو با این بیماری دست و پنجه نرم کنند.
ضمن آنکه در کنار کرونا، بیماری جانبی که در اثر این بیماری، این روزها بروز بیشتری یافته و در این شرایط قوز بالا قوز شده، بیماری قارچ سیاه است که داروهای آن به شدت نایاب بود و اواخر هفته قبل مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو ضمن تایید نبود داروی درمان قارچ سیاه گفت که موجودی این دارو در کشور «در دو هفته اخیر به صفر رسید.»
حیدر محمدی گفته بود که میزان مصرف این دارو در ایران به طور معمول ماهانه حدود ۹ هزار عدد بوده، اما «با افزایش شیوع آن ۴۴ هزار عدد از این دارو در کمتر از دو ماه تمام شده و موجودی آن در دو هفته اخیر به صفر رسیده» است.
او حتی از پزشکان خواست تا تامین این دارو، در نسخ بیماران مبتلا به قارچ سیاه داروهای جایگزین را تجویز کنند.
محمدی هشتم شهریور ماه زمانی که برای خیلی از بیماران مبتلا به قارچ سیاه دیر شده بود و زمان طلایی درمان از دست رفته بود، از واردات نخستین محموله داروی درمان قارچ سیاه خبر داد و گفت: امروز نخستین محموله آمفوتریسین لیپوزومال برای درمان داروی قارچ سیاه وارد شد و واردات محموله‌های بعدی تا پایان هفته به تدریج انجام می‌شود.
وی درباره علت تاخیر در واردات محموله آمفوتریسین برای درمان قارچ سیاه هم گفت: قرار بود محموله‌های دارویی جمعه وارد کشور شود اما شرکت‌های حمل‌ونقل به دلیل مشکلات تحریم در ارسال محموله‌های دارویی به ایران کارشکنی می کنند، قرار بود تا محموله داروی آمفوتریسین برای درمان قارچ سیاه از ایرلند به دبی و از آنجا به تهران منتقل شود که به دلیل بدعهدی‌ها واردات به تاخیر افتاد.
این درحالی است که موج پنجم کرونا با گذشت بیش از دو ماه، هنوز در اوج است و طی این هفته ها و ماهها بخش درمان کشور با حجم گسترده ای از آمار مبتلایان این بیماری و کمبود ظرفیت بیمارستان ها و دارو و سایر خدمات درمانی مواجه است و همچنان کمبودها و فشارهای ناشی از این شرایط گریبانگیر مردم و کادر درمان به شدت خسته است.
طی این ایام کشور ما حتی رکورد بیش از۵۰ هزار نفر مبتلای جدید در۲۴ ساعت را هم زده و هنوز آمارها حاکی ازابتلای روزانه ۲۴ هزار مبتلای جدید است.
رییس کمیته کشوری اپیدمیولوژی و واکنش سریع اپیدمی کرونا در زمینه وضعیت کرونا در کشور طی یکی، دو روز قبل گفته است : غیر از قسمت‌های جنوب شرقی، مابقی کشور وضعیت نامناسبی دارد و فراوانی مرگ در خیلی از استان‌ها بالا است.
دکتر حمید سوری عنوان کرد : گسترش اپیدمی با واریانت دلتا بسیار زیاد است و متاسفانه در بیشتر شهرها تخت‌های بیمارستانی اشغال است و میزان بار اپیدمی قابل توجه است. به نظر می‌رسد عدم توجه کافی به مساله کرونا علت این اتفاقات است. به نظر من بدون اینکه بخواهیم کسی را مقصر بدانیم یا انگشت اتهام به سمت فرد یا افراد خاصی بگیریم، باید به ضعف‌های بزرگی فکر کنیم که سبب شده است تا اپیدمی به چنین شرایطی برسد.
به اعتقاد وی، یکی از ضعف‌ها آن است که هنوز کرونا جزو اولویت‌های اصلی کشور نیست و به همین دلیل سایر سازمان‌هایی که باید مسئولیت داشته باشند و تمام قد در مقابل اپیدمی به وزارت بهداشت کمک کنند، این اقدام را انجام نمی‌دهند.
او گفته است : مدیریت اپیدمی کرونا به تنهایی از عهده وزارت بهداشت برنمی‌آید. بحث هم فقط شخص وزیر نیست، اگر ۱۰۰ وزیر بهداشت دیگر هم تغییر کند اما ساختار ثابت بماند و تفکرمان درباره مقابله با اپیدمی تغییر نکند، همین روند تکراری را خواهیم داشت.
دکتر سوری با بیان اینکه از تجربه مدیریت این بحران در سیستان و بلوچستان که در این موج روزهای خیلی بدی را پشت سر گذاشت و با کمبود شدید امکانات و کم توجهی مردم به توصیه ها در حد بالایی مواجه بود و توانست با همه اینها شرایط مدیریت شد، هم برای این وضعیت کنونی استفاده نشده است، گفت :گزارش‌هایی از ترکیه و برخی کشورهای همسایه از جهش لامبدا داریم؛ بنابراین خطر این سویه هم بیخ گوش ما است.
به گفته وی، با توجه به اینکه کنترل درستی بر ترددهای ما صورت نمی‌گیرد، هر لحظه ممکن است جهش لامبدا در کشور گزارش شود و روزهای آینده بسیار نگران کننده و امید است اقدامات لازم هرچه سریعتر و جدی‌تر صورت گیرد؛ در غیر این صورت با شیوه‌ای که الان از مدیریت اپیدمی می‌بینیم، وضع ممکن است از این هم بدتر شود. ویروس مرتب درحال جهش است و چه بسا در آینده جهش‌هایی سخت‌تر از جهش‌های فعلی هم بروز پیدا کند.
اما آنچه محسوس است، تامین دارو و امکانات و مدیریت شرایط از طریق پیش بینی های لازم قبل از بروز بحران، توسعه سریع واکسیناسیون عمده جمعیت کشور ضمن همراهی مردم در رعایت دستورالعمل ها ضرورتی اساسی برای مدیریت کروناست.