به گزارش ایرنا، این ورود و خروج و یا فرار «در ۳۱ اوت ۲۰۲۱ (نهم شهریور) نه تنها دستاوردی برای آمریکا نداشت، بلکه امنیت منطقه را هم بر هم زد و میراث ناگواری را برای خود افغان ها برجای گذاشت که جبران ضررهای همه جانبه سیاسی، اقتصادی، زیست محیطی، فرهنگی آن حداقل در کوتاه مدت به راحتی امکان پذیر نخواهد بود. جنگی که به گفته آغازگران آن، هدفش یافتن و مجازات اسامه بن‌لادن بود؛ اما تا ۱۰ سال پس از مرگ او نیز همچنان ادامه یافت.
پایگاه خبری "ترجمان" افغانستان روز یکشنبه گزارش داده بود که طبق برآورد دانشگاه براون آمریکا، هزینه جنگ های ایالات متحده پس از حوادث ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، بطور کل تا ۶/۴ تریلیون دلار برآورد می شود.
اگرچه این دانشگاه مبلغ فعلی را ۲،۲۶ تریلیون دلار اعلام کرد اما تاکید کرد که بخشی از مخارج جنگ افغانستان با خروج نیروهای آمریکایی در دوره ریاست جمهوری جو بایدن به پایان نخواهد رسید و همچنان ادامه خواهد داشت؛ زیرا دولت‌های پیشین برای تامین این هزینه‌ها ناگزیر به استقراض شده بودند و تاکنون به اضای آن ۵۰۰ میلیارد دلار بهره پرداخت کرده‌اند؛ رقمی که بخشی از هزینه ۲.۲۶ میلیارد دلاری جنگ افغانستان به شمار می‌رود.
یعنی در واقع، محققان این دانشگاه تخمین می‌زنند که هزینه بهره بدهی جنگی افغانستان برای دولت آمریکا می‌تواند تا سال ۲۰۵۰ میلادی حتی به ۶.۵ تریلیون دلار نیز برسد؛ رقمی که سرانه آن به اضای هر شهروند آمریکایی ۲۰ هزار دلار خواهد شد.
در گزارش جداگانه ای که در همان روز از سوی این دانشگاه منتشر شد، لوتز و نتا کرافورد از مدیران هزینه های جنگ و استاد علوم سیاسی در دانشگاه بوستون آمریکا نیز تخمین زدند که بین ۷۷۰ هزار تا ۸۰۱ هزار نفر در جنگ های پس از ۱۱ سپتامبر کشته شده اند. برآورد کل شامل کشته شدن غیرنظامیان - حدود ۳۱۲ هزار یا بیشتر - و همچنین کشته شدن مخالفین (بیش از ۲۵۰ هزار)، اعضای ارتش ایالات متحده (۷ هزار و ۱۴) و روزنامه نگاران و فعالان حقوق بشری (یک هزار و ۳۴۳ نفر) می باشد.
در واقع آمریکا مدعی بود که در پی حملات تروریستی گروه تروریستی القاعده در خاک آمریکا در سال ۲۰۰۱ به پایگاه آن گروه در افغانستان حمله کرد و طالبان را از قدرت در این کشور برکنار کرد. سپس ۲۰ سال بعد و در ۳۰ اوت ۲۰۲۱ نیروهای خارجی پس از اعلام پایان جنگ توسط رئیس جمهوری آمریکا این کشور را ترک کردند و باعث شگفت زدگی همگان شدند، چرا که این اقدام علاوه بر تلف کردن دو دهه از زندگی افغان ها، آمریکایی ها و حتی نیروهای متحد آمریکا از پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، فرصت های ناظران بر تحولات افغانستان و در واقع کل افکار عمومی جهان را نیز از بین برد و در عین حال هزینه های سخت تر جانی و حتی مالی را بر همگان تحمیل کرد.
هزینه های زمانی
بطور مثال در گزارشی که روز دوشنبه پایگاه خبری «پرینت» هند از هزینه های این جنگ و پیامدهایش توسط کارشناسان ارائه داد آمده است: در ۱۸ سپتامبر ۲۰۰۱ مجلس نمایندگان آمریکا با ۴۲۰ رای موافق در برابر ۱ رای مخالف مجوز حمله به افغانستان را صادر کرد. تنها نماینده مخالف «باربارا لی» از کالیفرنیا بود. به عبارت دیگر آمریکا یک هفته پس از حمله تروریستی در خاکش فرمان جنگ را صادر کرد. جنگ افغانستان با احتساب ۷ هزار و ۲۶۲ روز طولانی ترین جنگ تاریخ این کشور به شمار می رود.
البته واقعیت این است که آمریکا هنوز رسما پایان جنگ شبه جزیره کره را اعلام نکرده است و جنگ ویتنام که در اواسط دهه ۱۹۵۰ آغاز شد نیز از رقیبان جنگ افغانستان در بعد مدت زمان تلف شده می باشد.
« جورج بوش » رئیس جمهوری وقت آمریکا نیز همان زمان گفته بود این جنگ در سطح جهانی خواهد بود و تا مدت زمانی طولانی ادامه خواهد یافت. او گفته بود :«جنگ ما با القاعده آغاز شد اما آنجا پایان نمی یابد. این جنگ تا از بین بردن تمام گروه های تروریستی جهانی پایان می یابد. آمریکا نباید در انتظار تنها یک جنگ باشد. »
چندین هفته بعد آمریکا حملات موشکی به افغانستان را آغاز کرد و طالبان در ۹ دسامبر ۲۰۰۱ در قندهار محاصره شدند و در مارس ۲۰۰۲ حملات جدی علیه طالبان انجام شد. در ماه آوریل همان سال آمریکا تعهد کرد تا صلح را به افغانستان بازگرداند.
هزینه های جانی
بیشتر کسانی که اکنون در افغانستان زنده هستند در زمان حمله آمریکا به افغانستان به دنیا نیامده بودند. میانگین سن افغان ها تنها ۱۸.۴ سال است. بیشتر افغان ها در جنگ های شوروی از سال ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۹ و سپس جنگ های داخلی ۱۹۹۰ زندگی کرده اند.
براساس داده های دفتر آماری کارگران ۹۸۰ هزار نیروی آمریکایی بازنشسته از جنگ افغانستان وجود دارند که ۵۰۷ هزار نفر از این زنان و مردان در هر دو جنگ افغانستان و عراق شرکت کردند. تا اواسط ماه اوت سال ۲۰۲۱، ۲۰ هزار و ۷۲۲ نیروی ارتش آمریکا زخمی شدند و این شامل ۱۸ نفری که روز ۲۶ اوت ۲۰۲۱ در حمله انتحاری گروه تروریستی داعش در نزدیک فرودگاه کابل زخمی شدند، نمی باشد.
برپایه این اطلاعات بین ۴۰ تا ۶۰ درصد بازنشستگان جنگ جراحات مغزی داشتند. در واقع ۹۰ درصد افراد با پیشرفت های مراقبت بعد از آسیب دیدگی نجات پیدا کردند. در مجموع ۲ هزار و ۴۶۱ نیروی ارتش آمریکا در جنگ افغانستان کشته شدند. اما این آمار شامل ۱۳ سربازی که در حمله تروریستی ۲۶ اوت ۲۰۲۱ فرودگاه کابل کشته شدند، هم می شود.
در این میان بیش از ۴۶ هزار غیرنظامی از دو طرف در این جنگ کشته و هزاران نفر مجروح شدند.
اما همانگونه که اشاره شد طبق داده‌های پروژه هزینه‌های جنگ در دانشگاه براون که هزینه‌های پنهان جنگ‌های پس از ۱۱ سپتامبر را مستند می‌کند، از سال ۲۰۰۱ تا نیمه ماه آوریل امسال، بیش از ۲۴۱ هزار نفر در نتیجه مستقیم جنگ افغانستان کشته شده‌اند که شامل دست‌کم ۷۱ هزار و ۳۴۴ غیرنظامی می‌شود.
این آمار کلی، مرگ‌ومیرهای ناشی از بیماری، نداشتن دسترسی به غذا، آب، زیرساخت یا سایر پیامدهای غیر مستقیم جنگ را شامل نمی‌شود.
براساس آمار سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۱ حدود یک سوم افغان ها از سوء تغذیه رنج می برند که نیمی از این افراد کودکان زیر ۵ سال می باشند.
براساس برآورد سازمان ملل متحد، میزان تلفات انسانی (شامل غیرنظامیان و نظامیان افغانستانی) به ۲۴۱ هزار نفر می رسد.
به گفته ناظران سازمان ملل متحد، در درگیری‌های افغانستان در مجموع ۷۲ روزنامه‌نگار و ۴۴۴ امدادگر جان خود را از دست دادند.
به گفته وزارت دفاع آمریکا، از سال ۲۰۰۱ تاکنون ۲ هزار و ۴۴۲ نظامی آمریکایی در این جنگ کشته و ۲۰ هزار و ۶۶۶ نفر زخمی شده‌اند. تخمین زده می‌شود که بیش از سه هزار و ۸۰۰ پیمانکار امنیتی خصوصی آمریکایی هم از کشته‌شدگان این جنگ هستند.
بر اساس گزارش وب سایت iCasualties، جنگ و درگیری‌های افغانستان همچنین باعث کشته شدن هزار و ۱۴۴ نفر از نیروهای ائتلاف ناتو شده است.
در این بین بیش از ۳ میلیون نفر از شهروندان افغانستان مجبور به مهاجرت به ایران و یا پاکستان و حتی کشورهای آسیای مرکزی و اروپا شده اند و در عین حال بیش از ۴ میلیون نفر از خانه و کاشانه خود در این کشور بی خانمان شدند.
مهم ترین هزینه های ارتش آمریکا در طول جنگ افغانستان را می توان چنین برآورد کرد:
تعداد کل سربازانی که حداقل یک بار به افغانستان اعزام شده اند ۷۸۱ نفر بوده اند که ۴۹۵ هزار نفر از سربازان نیروی زمینی، ۱۲۳ هزار نفر از نیوری هوایی و ۱۱۴ هزار نفر از سربازان نیروی دریایی (تفنگدار دریایی) بودند.
تعداد سربازانی که ۵ بار یا بیشتر به افغانستان اعزام شده اند ۲۸ هزار و ۲۶۷ نفر و تعداد کل کشته شدگان ۲ هزار و ۴۰۰ نفر بودند که البته تعداد غیررسمی کشته شدگان بیش از ۷ هزار و ۵۰۰ نفر است.
آمار رسمی مجروحان غیرسرپایی ۲۰ هزار نفر و آمار غیررسمی مجروحان غیرسرپایی هم ۳۵ هزار نفر بوده است.
خبرگزاری اسپوتنیک روسیه هفته گذشته به نقل از وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) اعلام کرد که در ۲۰ سال گذشته بیش از ۸۰۰ هزار نیروی آمریکایی و ۲۵ هزار غیرنظامی از این کشور در افغانستان خدمت کرده‌اند.
اما از آمار تلفات افغان ها نیز باید گفت که طبق اظهارات «اشرف حیدری» دیپلمات ارشد افغان که به عنوان سفیر افغانستان در سریلانکا مشغول است، در پی پایان اشغالگری ۲۰ ساله آمریکا در افغانستان بطور کلی ۲۵۰ هزار افغانی جان خود را از دست دادند.
وی چند روز قبل در یک پیام توییتری به پیامدهای این حضور برای کشورش پرداخت و نوشت که در این مدت ۲۵۰ هزار افغان کشته، یک میلیون افغان زخمی، ۵ میلیون نفر در داخل کشور آواره و ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر پناهجو شدند.
وی معتقد است که ۲۰ میلیون نفر از شهروندان افغان نیاز به کمک فوری دارند و البته باید «منتظر عواقب (این‌ها) در ماه‌های آینده هم باشیم.
هزینه های مالی
کنگره آمریکا بیش از یک تریلیون دلار از بودجه فدرال را به وزارت دفاع این کشور تخصیص داد. اما به نظر می رسد جنگ افغانستان هزینه ای بیش از این برای آمریکا داشته است. با مخارج و هزینه های وزارت دفاع آمریکا بیش از ۲.۳ تریلیون دلار تا کنون برای این جنگ هزینه شده است که شامل افزایش بودجه پنتاگون برای ارتش، بازسازی و به اصطلاح دمکراسی سازی در دولت افغانستان و آموزش ارتش افغانستان بوده است.
بر پایه این گزارش هزینه های کلی تا کنون بعد از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ شامل هزینه های درمانی و کمک به معلولیت های ناشی از جنگ حدود ۴۶۵ میلیارد دلار است و این رقم هزینه های آینده درمانی این افراد را در بر نمی گیرد.
« لیندا بیلمز» پژوهشگر دانشگاه هاروارد تخمین می زند که حدود ۲ تریلیون دلار باید به هزینه کلی درمان بازنشستگان جنگ افغانستان و عراق از حالا تا سال ۲۰۵۰ نیز اضافه شود.
نشریه پرینت هند حتی دیروز در گزارشی نوشت که دولت آمریکا در مجموع ۲۴۵ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار فقط به بازماندگان نیروهای آمریکایی که در جنگ افغانستان کشته شدند یعنی ۱۰۰ هزار دلار در اضای هر مرگ پرداخت کرد.
طبق آمار بازرس کل ویژه ایالات متحده آمریکا برای بازسازی افغانستان (سیگار)، واشنگتن از سال ۲۰۰۲ بیش از ۱۴۳ میلیارد دلار به هدف «ملت‌سازی» در مقیاس گسترده در افغانستان اختصاص داد. از این میزان، ۸۸ میلیارد دلار صرف آموزش، تجهیز و تامین مالی نیروهای نظامی و پلیس افغانستان شده است.
برخلاف جنگ‌های دیگر در تاریخ آمریکا، ایالات متحده برای تامین مالی جنگ در افغانستان وام‌های هنگفت گرفته و فقط حدود ۵۳۰ میلیارد دلار سود پرداخت کرده است.
همچنین بر اساس آمار پروژه هزینه‌های جنگ، ۲۹۶ میلیارد دلار برای مراقبت‌های پزشکی و دیگر خدمات به کهنه سربازان، پرداخت کرده است.
اگرچه برخی آمارهای رسمی دولت آمریکا هزینه صرف شده از زمان آغاز جنگ افغانستان را حدود ۸۸۷ میلیارد دلار برآورد می‌کنند اما پروژه «هزینه‌های جنگ» دانشگاه براون تخمین زده که هزینه کلی این جنگ ۲.۲۶ تریلیون دلار بوده است. صرف هزینه بالغ بر دو تریلیون دلار در ۲۰ سال گذشته به معنی صرف مبلغ ۳۰۰ میلیون دلار در روز به مدت دو دهه در این جنگ است.
از جمله هزینه های این جنگ ۲۰ ساله بر دوش مردم آمریکا هزینه های نظامی بود که از این میان ۳۰۰ هزار دلار هزینه سالانه برای هر سرباز آمریکایی بود که شامل فناوری، تحقیق و وسایط و ادوات نظامی در اختیار آنها می شود.
یعنی بطور سالانه ۲۸ هزار دلار برای هر سرباز صرف شد تا از اسلحه و تجهیزات لازم برخوردار باشند، اما هزینه آموزش آنها سالانه ۱۷۵ هزار دلار برای هر سرباز بود و حقوق آنها نیز به طو رمتوسط ۴۵ هزار دلار می شد.
سایر هزینه های سالانه (برای گسترش، حمل و نقل، عملیات، ساخت و ساز، تحقیق و توسعه و نگهداری تجهیزات) نیز در طول این ۲۰ سال ۱.۵ میلیون دلار شده است.
صرف نظر از هزینه های پرسنلی، دولت های مختلف آمریکا در طی این ۲۰ سال گذشته تسلیحات زیادی را هم از خاک کشور به افغانستان منتقل کردند که طبق آمارهای منتشر شده، ۶ فروند جنگنده A۲۹ ، ۴ فروند هواپیمای حمل و نقل C۱۳۰، ۱۰۰ فروند هواپیمای Cessna ۱۰۰، ۲۸ هزار راکت ۷۰ میلیمتری، ۱۷۶ توپخانه کششی و ثابت، ۳۳ فرورند بالگرد Mi۱۷، ۴۳ فروند بالگرد MD۵۳۰، ۳۳ فروند بالگرد UH-۶۰ Blachhawk، ۳۵۹ مسلسل معمولی، ۶۴ هزار مسلسل رگباری، ۱۲۶ هزار تفنگ کمری، ۱۶۹ هزار خودروی زرهی MII۳، ۱۵۵ هزار خودروی زرهی MxxPro و همچنین ۸ هزار کامیون بودند.
حتی روز شنبه ۱۳ شهریور «مولوی رحمه الله گلزار» رئیس سازمان هواپیمایی افغانستان در مصاحبه با شبکه خبری الجزیره قطر گفته بود که نظامیان آمریکایی پیش از ترک فرودگاه بین‌المللی حامد کرزی کابل، ۷۰ درصد از تجهیزات این فرودگاه را ویران کردند.
وی افزود: «وضعیت هواپیمایی افغانستان طی ۲۰ سال گذشته در مقایسه با سال پایانی حکومت نخست طالبان بر افغانستان در سال ۲۰۰۱ با پسرفت همراه بوده و افغانستان در حال حاضر تنها ۴ هواپیما دارد که عمر آنها نیز دو سال دیگر به پایان می‌رسد».
گلزار تصریح کرد: «هر کجا که نیروهای آمریکایی مستقر شدند چه در فرودگاه بین‌المللی کابل و چه در بقیه فرودگاه‌ها، هر زیرساختی را که ایجاد کردند، به طور کامل نابود کردند و هیچ چیزی برای افغان‌ها باقی نگذاشتند که از آن استفاده شود. آمریکایی‌ها تمامی تجهیزاتی را که قادر به انتقال آن به آمریکا نبودند را نابود کرده و باقی تجهیزات نیز تا ۷۰ درصد ویران شده که بخش عمده‌ای از آنها غیر قابل استفاده هستند».
به گفته وی، آسیب‌های زیادی به هواپیماهای وابسته به سازمان هواپیمایی کشوری و دفاتر وابسته به سازمان هواپیمایی ملی وارد شده که حجم خسارت وارد شده ۴ میلیون دلار برآورد شده و خسارت در بقیه فرودگاه‌ها و دیگر تجهیزات بین المللی ۲۵ تا ۳۰ میلیون دلار برآورد شده که البته این ویرانی‌ها نیازمند ترمیم هم هستند».
جنگ افغانستان مانند جنگ های قبلی با ارزیابی های خوش بینانه برای پیروزی فوری آغاز شد و با وجود هشدار جورج بوش از طولانی بودن آن عده کمی فکر می کردند که دو دهه به طول انجامد. اما ۲۰ سال پس از آغاز آمریکا هنوز در حال پرداخت هزینه های این جنگ طولانی است که طبق برآورد خود آمریکایی ها بزرگترین ضربه را به ارتش آمریکا طی ۱۰۰ سال گذشته به حساب می آید.