چند وقتی است که استفاده از شیره تریاک و هرویین که در اصطلاح عامیانه مردم خراسان شمالی «گَرد» نامیده می شود، به‌عنوان راهی مطمئن برای مقابله با کرونا نُقل بسیاری از محافل این خطه شده است و برخی از ساده اندیشان چنان خرافه گویانه از این مواد مخدر تعریف و تمجید می کنند که انگار این مواد کیمیایی خوراکی برای حذف این ویروس شاخدار از صحنه روزگار است و آبی است بر آتش.
شاید چنین سخت تاختن به این افراد کمی ناجوانمردانه هم باشد؛ زیرا این ویروس منحوس اکنون سخت در استان جولان می دهد و تاکنون جان افراد زیادی را گرفته است و مردم را ناامید و نگران کرده و اگر این شاخدار نامهربان با تغییر رویه تبدیل به اپیدمی می شود در مقابل مردم نیز هر از چندگاهی تغییر عقیده می دهند و خلق اللهی که در گذشته روغن بنفشه، نیش زنبور، عنبرنسارا و خوردن ادرار شتر را چاره فرار از دست این مهمان ناخوانده می دانستند، امروزه هرویین و تریاک را علاج درد می دانند.
نکته قابل تامل اینجاست که به عقیده کارشناسان مصرف مواد مخدر سالهاست که به‌عنوان آسیبی اجتماعی دامن خانواده های زیادی را در این استان گرفته و این ابلیس روزگار، چهره بسیاری از خانواده ها را سیاه کرده است و ترس از این می رود که شیوع مصرف مواد مخدر با هر بهانه ای از شیوع کرونا پیشی گیرد.
کرونا روزانه در خراسان شمالی جان ۱۰ تا ۱۲ نفر را می گیرد و هم اکنون حدود یک هزار نفر بستری در بیمارستان های استان هستند تا جایی که در اوج پیک پنجم بیمارستان های استان تخت خالی نداشتند و در مقابل؛ سهل انگاری و عادی انگاری مردم در این رابطه قابل تامل است و روز به روز استقبال مردم از این ویروس بیشتر می شود.
بر اساس آمار دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی درصد استفاده مردم از ماسک به‌عنوان سپری مهم در مقابل این ویروس به ۳۵ درصد رسیده و مردم همچنان شادمانه بر تبل عادی انگاری می کوبند که "نه ویروسی آمده و نه رفته" و اگر برگزاری مراسم عزاداری و عروسی های پنهانی را نیز با این شرایط جمع بزنیم، حاصل آن تعداد بی سابقه فوتی ها در این استان ۸۳۶ هزار نفری می شود.
از طرفی روند واکسیناسیون در خراسان شمالی از متوسط کشوری پایین تر است و بر اساس گزارش های رسمی وزارت بهداشت، این استان با تزریق حدود ۲۵۷ هزار دُز واکسن از بین ۳۲ استان در جایگاه ۲۱ قرار دارد و تا زمان رسیدن به ۷۰ درصد واکسینه شدن جامعه هدف که از آن به‌عنوان آستانه امن در مقابل کرونا نام می برند، راه زیادی در پیش است.
با این حال این موارد دست به دست هم داده تا خراسان شمالی این روزها وضعیت مناسبی را در مقابله با این اپیدمی نداشته باشد و در عوض بازار شایعه و خرافه گویی ها داغتر از گذشته شود.
شایعه سدی در برابر تزریق واکسن
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی گفت: موارد زیادی از بیماران کرونایی داریم که به‌دلیل خرافات و شایعه زمان طلایی درمان را از دست می دهند و زمانی به پزشک مراجعه می کنند که بخش زیادی از ریه درگیر ویروس شده و باید در بخش مراقبت های ویژه بستری شوند.
دکتر افشین دلشاد خرافات و شایعه را دلیل اصلی اجتناب از تزریق واکسن کرونا عنوان کرد و افزود: اکنون حدود ۴۰ درصد از جمعیت بالای ۶۰ سال خراسان شمالی واکسینه نشده اند، این درحالی است که ما به اندازه کافی واکسن برای جمعیت هدف داشته ایم و دلیلی اصلی این پرهیز نیز شایعه و باورهای غلط است.
وی ادامه داد: فوت ۱۷۰ معتاد کرونایی و بستری بیش از یک هزار و ۲۰۰ معتاد در مراقبت های ویژه بیمارستان های خراسان شمالی دلیل همه گیری کرونا در معتادان است، بنابراین چنین نظرات واهی هیچ‌گونه مبنای علمی ندارد و به خوبی واقف هستیم که هر معلولی باید در بوته آزمایش قرار گیرد سپس به عنوان راهبرد از آن استفاده شود.
این متخصص عفونی خاطرنشان کرد: در مورد تاثیر هر گونه مواد مخدری بر درمان کرونا هیچ‌گونه شواهد علمی وجود ندارد و تنها برخی از سودجویان برای رسیدن به مقاصد پلید دست به چنین شایعه هایی می زنند و متاسفانه جو حاکم بر جامعه نیز پذیرای چنین شایعه هایی است.
وی با بیان اینکه مصرف هر گونه مواد مخدر موجب کاهش سطح اکسیژن در ریه می شود و درصد خطر را در بیماران کرونایی افزایش می دهد، افزود: هر نوع دود اعم از دود تریاک و یا سیگار به مرور زمان باعث ایجاد تغییراتی در ریه می شود و فرد را مستعد ابتلا به بیماری‌های عفونی و غیرعفونی می کند و از سوی دیگر این افراد به دلیل عدم توجه به وضعیت تغذیه ای خود، سیستم ایمنی ضعیف تری دارند.
وی عنوان کرد: تمام مخدرهای سنتی به دلیل دارا بودن ماده اوپیوم جنبه تسکین موقت روحی و جسمی دارد و مردم با استناد به این امر سعی در استفاده از آن برای بهبودی از کرونا دارند در صورتی که تریاک یا هر نوع دارو مسکن هیچ نوع مقابله ای با ویروس کرونا ندارد و صرفا به مدتی محدود درد را تسکین می دهند که در صورت استفاده مکرر سبب ایست قلبی و تنفسی می شود.
مردم از این شرایط خسته اند؛ اطلاع رسانی شود
ویروس کرونا طوری اثر گذاشته که مردم را دچار احساس های استرس، اضطراب و افسردگی می کند. افرادی که از قبل مشکلات بهداشت روان داشته اند در چنین مواقعی به خوبی وخیم تر شدن علائم این بیماری را تجربه می کنند.
با تغییر سبک زندگی مردم و مشکلات اقتصادی ناشی از کرونا ویروس اکنون مشکلات روانی بیش از گذشته در جامعه نمایان می شود و مردم در فراغ روزگار آرام گذشته شرایط سختی را سپری کردند و همین موارد موجب شد تا بازار شایعات نیز رواج پیدا کند و دردی دیگر بر دردهای روانی مردم بیفزاید.
در مورد چگونگی این شرایط و خطرات ناشی از شایعه و خرافات بر روحیه جامعه با دکتر «عبدالله مفاخری» دکترای تخصصی روان درمانی و روانشناسی بالینی و عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور بجنورد به گفت و گو پرداختیم:
وی «درمانهای من درآوردی» را نوعی از شایعات رایج در جامعه عنوان کرد و افزود: شایعه خبری کذب یا تحریف شده است که به راحتی در جامعه جریان پیدا کرده و باعث تبیین واقعیت به صورتی دگرگون می شود و این رویه یکی از معضلات فراروی جوامع کنونی است تا جایی که اگر کنترل و پیشگیری نشود، تهدید جدی بر مدیریت بحران به ویژه در مواقع بروز حوادث است.
این روانشناس تصریح کرد: کرونا زندگی انسان و دنیای خدمات پزشکی را تغییر داد و غلبه ترس بر روان مردم، شرایط مناسبی را برای تزریق شایعه و خرافه فراهم می کند و مردم در این مواقع به دنبال راه چاره ای برای برون رفت از این بحران روحی هستند و آماده اند تا با هر روشی شده از این شرایط نامناسب خلاص شوند.
وی عنوان کرد: مردم ما به شدت مشتاق کسب اطلاعات صحیح در زندگی پیچیده کرونایی هستند و سرخورده از اطلاعات درست به سمت شایعه و خرافات می روند و اینجاست که سودجایان شایعه سود و مردم به همراه متولیان مدیریت جامعه نیز ضرر می کنند.
عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور بجنورد با تاکید بر این که در حوادث ناگوار باید به یکدیگر امید داد، افزود: شرایط بحرانی زمان مناسبی برای بزرگنمایی ها و شایعه سازی ها نیست بلکه باید به جای خبرهای کذب و تحریف شده، اخبار هشداردهنده را به یکدیگر برسانیم.
وی درباره تاثیرات روانی شایعه ادامه داد: رواج شایعات مغز افراد جامعه را شست و شو می دهد، یعنی اخبار از طریق مجاری خاصی منتشر و افکار منفی، ترس و استرس در افراد تقویت می شود که این امر موجب ایجاد خلل در مدیریت بحران در شرایط اضطراری است.
مفاخری آموزش و اطلاع رسانی دقیق را راه مقابله با شایعه و خرافات عنوان کرد و افزود: رسانه باید در این مواقع وارد میدان شوند و اطلاعات درست را در اختیار مردم قرار دهند، هرچند که سواد رسانه ای و تفهیم تفکر انتقادی در جامعه ما نیاز به زمان دارد و این روش در حال حاضر تنها نسخه تعدیل روانی مردم جامعه است.
شیوع اعتیاد در خراسان شمالی نسبت به جمعیت فعال استان ۷.۲۱ درصد و نسبت به کل جمعیت ۱۱.۵۸ درصد است.
جمعیت این استان ۸۶۳ هزار نفر است و ۴۴ درصد از این جمعیت در روستاها سکونت دارند.
استان خراسان شمالی در مسیر استان های شمالی به مشهد مقدس و همچنین استان های جنوب شرقی کشور واقع شده است.