به گزارش روز سه شنبه ایرنا به نقل از تارنمای این شبکه خبری آمریکایی، هرچند پکن در ظاهر بر سر خروج شرم آور ایالات متحده از افغانستان دست به انتقادات بسیاری زده و می گوید هرج و مرج کنونی در افغانستان نشانگر افول موقعیت آمریکا در صحنه جهانی است. اما در خفا نسبت به خروج رقیب خود از افغانستان محتاط عمل می کند. به عبارتی نگرانی و دلیل اصلی احتیاط چین در تعامل با طالبان نه تنها ریشه در ظهور دوباره بنیادگرایی در افغانستانِ تحت کنترل طالبان دارد، بلکه پکن آگاه است که هرگونه روابط با این گروه هم فرصت هایی را برای آن فراهم می کند و هم خطراتی در پی دارد.
«اندرو اسمال» یکی از اعضای ارشد اندیشکده آمریکایی "صندوق مارشال آلمان" در گفت و گویی با "ان.بی.سی. نیوز" گفت که چینی ها افغانستان را همچون تله ای می بینند و از این رو برای حضور پررنگ در صحنه این کشور بسیار با احتیاط هستند.
اسمال نویسنده کتاب "محور چین و پاکستان: ژئوپلیتیک جدید آسیا"، در بخش دیگری از سخنان خود افزود: «چینی ها اساسا موفقیت یک جنبش اسلام گرای افراطی را در افغانستان تهدید آمیز می دانند».
"ان.بی.سی. نیوز" در ادامه گزارش آورده است: در بیش از دو دهه گذشته، پکن در مورد حضور گسترده نظامی واشنگتن در افغانستان مردد بوده است. به عبارتی این کشور حضور رقیب راهبردی اصلی را در حیاط خلوت خود همواره چالش برانگیز دانسته، اما رهبران چین در کنار این چالش ها، از مزایای تهدیدهای ناشی از گروه های بنیادگرا در مرزهای غربی خود استفاده کردند و اینکه ایالات متحده بار امنیتی این منطقه را در این سالها به دوش می کشد، از بسیاری جهات برای پکن منافعی در پی داشته است.
از طرفی، ایالات متحده و سایر کشورها نحوه مشارکت چین در افغانستان را از نزدیک نظاره خواهند کرد. چراکه حتی پیش از حمله جنگجویان طالبان به کابل، رهبران ارشد طالبان در پی ایجاد زمینه های دیپلماتیک با پکن بودند. چراکه این گروه همچون سایر رهبران افغان می داند که نیمی از تولید ناخالص داخلی این کشور به کمک های خارجی متکی است، لذا از این رو مشتاق احیای سرمایه گذاری چین برای تقویت اقتصادی است.
«فن هنگدا» استاد سیاست خاورمیانه در دانشگاه مطالعات بین المللی شانگهای در این خصوص گفت: «چین باید روابط خود را با این همسایه توسعه دهد. زیرا طالبان به یک نیروی سیاسی تبدیل شده که نمی توان آن را در افغانستان نادیده گرفت».
در بخش دیگر این گزارش به دیدار ماه ژوئیه (تیرماه) طالبان با چینی ها به رهبری «ملا عبدالغنی برادر» از رهبران طالبان اشاره شده است. در این دیدار طالبان به مقامات چینی اطمینان خاطر داد که به جنگجویان خود اجازه نخواهند داد خاک افغانستان به پایگاهی برای حملات به چین بدل شود، شبیه همان وعده ای که آنها به ایالات متحده داده اند.
«ذبیح الله مجاهد» سخنگوی طالبان هم در مصاحبه اخیر خود با روزنامه ایتالیایی "لا ریپابلیکا" گفت: «چین مهمترین شریک ما است و یک فرصت اساسی و فوق العاده برای ما محسوب می شود. این کشور آماده سرمایه گذاری و بازسازی کشور ما است».
«کیان فنگ» مدیر تحقیقات موسسه استراتژی ملی در دانشگاه چینگ هوا می گوید: «مهم نیست که در مورد طالبان چه نظری دارید، واقعیت این است که طالبان [نیرویی] مهم است که بر وضعیت و آینده افغانستان تاثیرگذار خواهد بود. اما چین هم به طور قطع منافع ملی خود را دارد».
ناظران نیز بر این باور هستند که منافع چین از این روابط گذشته از تلاش برای جلوگیری از بنیادگرایی، اقتصادی هم هستند.
اما به عقیده تحلیلگران سرمایه گذاری های احتمالی پکن در افغانستان خطراتی هم در پی دارد. از جمله خطراتی که این روابط برای ابتکار گسترده "کمربند و جاده" برای ساخت جاده ها، بنادر و دیگر زیرساخت ها با هدف گسترش نفوذ چین در آسیای مرکزی و جنوبی دارد. چین تاکنون در اجرای این طرح به دلیل جنگ از افغانستان اجتناب کرده است، اما قمار با طالبان می تواند وضعیت را تغییر دهد. شرکت های چینی همچنین به دنبال بازگشایی طرح های متوقف شده مانند "معدن مس عینک" هستند که از زمان امضای این قرارداد در سال ۲۰۰۸ به کندی پیش می رود.
لذا اگرچه آنگونه که چین به ظاهر خروج آمریکا را از افغانستان شکست توصیف کرده و آن را مایه شرمساری واشنگتن دانسته، در روی دیگر سکه، نگران اتفاقاتی است که در آینده افغانستان تحت کنترل طالبان ممکن است رخ دهد.
در این میان پاکستان به عنوان متحد نزدیک چین، به احتمال زیاد به عنوان کانالی برای انجام کارهای پکن در افغانستان عمل خواهد کرد. این کشور سابقه طولانی در روابط با طالبان دارد و ارتباط آن با آمریکا در طول جنگ در افغانستان در بهترین حالت دوگانه بوده و به باور ناظران پیروزی طالبان در نهایت نتیجه سیاست پاکستان در میزبانی و حمایت از آنها است.
بنابراین درست است که چین آماده پرکردن خلاء موجود در افغانستان است، اما نه لزوما برای پر کردن خلا حاصل از خروج آمریکا. چین با انگیزه های اقتصادی و روابط همکاری آماده ترسیم مجدد نقشه ژئوپلیتیک منطقه است و همانگونه که کیان استاد دانشگاه شینهوا معتقد است، «رهبری چین چشم انداز بسیار منطقی دارد و راهی را که آمریکا رفته، دنبال نمی کند و اشتباهات مشابه را مرتکب نمی شود».