آخرین بار مهر سال ۹۸ بود که دانش آموزان و خانواده ها شور و شوق سال تحصیلی جدید را جشن گرفتند اما از این اشتیاق ۵ ماه بیشتر نگذشته بود که به تدریج زمزمه ورود ویروس کرونا به کشورمان قوت گرفت و در نهایت این اتفاق منجر به تعطیلی مدارس و روی آوردن به آموزش مجازی شد.
دست و پنجه نرم کردن با کرونا و پناه بردن به فضای مجازی برای آموزش تنها مختص ایران نبود بلکه از آنجا که این ویروس در نقاط مختلف دنیا پراکنده شده بود سبک زندگی و در ادامه آن نحوه ارائه آموزش به دانش آموزان را هم تحت الشعاع قرار داد، رویه ای که هنوز در برخی کشورها ادامه یافته است.
با گسترش شیوع ویروس کرونا در جهان آموزش حدود یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون دانش‌آموز تحت تاثیر قرار گرفت، بعد از حدود یک سال و نیم از شروع این بحران در برخی کشورهای جهان مدارس بازگشایی شد و در برخی نیز همچنان آموزش مجازی در دستور کار قرار دارد.
مدارس در این دوره اگرچه ظاهرا تعطیل بوده اند و یا هستند، اما آموزش تعطیل نشد و جای آموزش حضوری را، تعلیم از طریق فضای مجازی گرفت. روش مجازی که واقعیت های زیادی را به ما یاد داد، از جمله اینکه تعطیلی مدارس چه زیان هایی در پی دارد و آموزش تنها به فراگیری متون درسی در مدارس خلاصه نمی شود. هر چند معلمان در این نزدیک به ۲ سال تحصیلی بیش از حد توان روزهایی که مدارس باز بودند، کار کردند.
دوران کرونا دنیای ما را تا حد زیادی تغییر داد و به ما فهماند که باید طور دیگری زیست. یکی از موارد مهمی که تحت تاثیر این تغییرات دگرگون شد مساله آموزش بود. آموزش حضوری جای خود را به آموزش مجازی داد و این شروعی برای یک دگرگونی بزرگتر در جامعه کنونی بود به گونه ای که در این دوران و هم اکنون دانش‌آموزان تمام مقاطع تحصیلی با چالش‌هایی روبرو بوده اند که روز به روز بیشتر می شود.
مدرسه جایی برای آموزش جامعه پذیری
مدرسه از مهم ترین نهادهای اجتماعی، تربیتی و آموزشی و اصلی ترین رکن تعلیم و تربیت است، در واقع اولین نهاد جامعه پذیر کردن فرد، خانواده و دومین نهاد نیز محیط مدرسه است و در این میان هم محیط جامعه ، گروه دوستان ، همسالان در جامعه پذیری فرد نقش انکارناپذیر دارند.
چالش های دانش آموزان و معلمان بر بستر مجازی
«مجید پارسا» مدیر آموزش و پرورش شهرستان شهریار ضمن اشاره به تغییر سبک زندگی دانش آموزان در دوران کرونا در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: فقدان حضور دانش آموز در مدرسه و به هم ریختگی نظم در دوران کرونا در زمان بندی رفتاری دانش آموز، تاثیرات منفی خود را گذاشته است.
وی افزود: بیشتر دانش آموزان در زمانی که به مدرسه به شکل حضوری می آمدند دارای نظم بهتری بودند. اکنون که مدارس به شکل غیر حضوری فعالیت می کنند دانش آموزان دیرتر به تخت خواب رفته و دیرتر از خواب بیدار می شوند که همین موضوع تمام نظم کاری به ویژه نظم آموزشی دانش آموز را برهم می زند.
لزوم آموزش چهره به چهره
پارسا افزود: کرونا به همه ما ثابت کرد که حضور معلم و آموزش چهره به چهره چقدر می تواند در یادگیری موثر باشد متاسفانه دراین یک سال و اندی که از موضوع کرونا گذشته است ما شاهد افت شدید تحصیلی دانش آموزان هستیم هرچند اولیای مدرسه و عوامل آموزشی مدارس سعی کرده‌اند تا با جایگزینی نرم افزار ها و پلتفرم های آموزشی جای خالی معلم را پر کنند اما همانطور که از نتایج سنجش های مختلف در طول سال تحصیلی گذشته و سال تحصیلی جاری متوجه می‌شویم، حضور معلم و آموزش حضوری،در یادگیری دانش آموزان تاثیر مثبتی دارد.
افزایش وزن کودکان از ۷ درصد به ۳۱ درصد رسیده است
مدیر آموزش و پرورش شهرستان شهریار با تاکید بر سلامت جسمی دانش آموزان گفت: در دوره آموزش مجازی بر اثر کم تحرکی یکی از عواملی که سلامت دانش آموزان را نشانه گرفته افزایش وزن است به گونه ای که اضافه وزن دانش آموزان از ۷ درصد در دوران پیش از کرونا به حدود ۳۱ درصد رسیده است.
وی، خاطرنشان کرد: جنب و جوش دانش آموزان با توجه به معضل آپارتمان نشینی در چند دهه اخیر باعث شده تا تحرک دانش آموزان به حداقل برسد و تنها فرصت جنب و جوش و فعالیت های جسمی که در مدرسه اتفاق می افتاد نیز با موضوع کرونا به حداقل ترین میزان خود رسیده است.
خانوادهای دانش آموزان پروتکل ها را رعایت نمی کنند
پارسا ضمن اشاره به نقش موثر آموزش حضوری برای دانش آموزان، یادآور شد متاسفانه در حال حاضر کودکان و نوجوانان به همراه والدین در همه فضاهای عمومی به جز مدرسه حضور دارند و صد البته که برخی از افراد، شرایط فاصله اجتماعی را رعایت نمی کنند، دورهمی ها همچنان پابرجاست، برخی به مسافرت می روند، خرید خود را به تاخیر و تعویق نمی‌اندازند، مراسم عروسی و جشن های تولد برقرار است و در همه این فضاهای عمومی والدین به همراه فرزندان خود هستند.
وی افزود: برخی از مردم احساس به زندگی را در همه جنبه ها می‌خواهند به صورت همیشگی تجربه کنند و به هیچ شکل هم از این موضوع کوتاه نمی آیند اما فقط در ارتباط با حضور فرزندانشان در مدارس و آموزش حضوری، کرونا را جدی می گیرند.
دانش آموزان در دوره کرونا احساس افسردگی را تجربه کردند
«فیروزه سلامی» مشاور و متخصص کودک در خصوص مشکلات آموزش های مجازی در دوران شیوع کرونا برای دانش آموزان به ایرنا گفت: دانش آموزان در نتیجه شیو ع ویروس بیماری کرونا و قرنطینه، متاسفانه در بُعد فردی مشکلات روان شناختی مانند اضطراب، افسردگی، استرس، ناکامی، ترس، خشم، احساس تنهایی و بی حوصلگی را تجربه می کنند.
وی خاطر نشان کرد: دانش آموزان با حضور در گروه همسالان خود که این گروه بعد از خانواده یکی از مهم ترین گروه های اجتماعی برای فرزندان به شمار می رود محروم شدند و این امر ضربات سنگینی از لحاظ کسب مهارت اجتماعی به آنان وارد کرد.
سلامی افزود: فرزندان ما با حضور در گروه های همسالان بازی یاد می گیرند این بازی ها بر روی تخیلات آنها، خلاقیت و به تبع تعاملات اجتماعی آنان بسیار تاثیر گذار خواهد بود زیرا سبب می شود که انعطاف پذیری و پذیرش مسئولیت اجتماعی را بیاموزند.
دانش آموزان دچار ۲ خشم نهانی شده اند
سلامی تصریح کرد با وجود آموزش های مجازی در حال حاضر دانش آموزان دارای خشم نهانی هستند که به ۲ بخش تقسیم میشود یک چرایی به وجود آمدن این بیماری و دیگر اینکه چرا ما باید در این بازه زمانی قرار گیریم. در اینجا نقش مدرسه و اولیای دانش آموزان به منظور کنترل این خشم بسیار حیاتی است زیرا تبعات آن در دوران نوجوانی و بلوغ به انزوای اجتماعی می انجامد.
به گفته وی، کودکان و نوجوانان نتوانستند در این دوران با دوستان خود و جامعه بزرگتر ارتباط بگیرند و همین عامل سبب می شود در برخورد با مشکلات و مسائل بزرگتر در جامعه بعد از رفع کرونا مستاصل شوند چون نحوه خالی کردن خشم و تنش ها را آموزش ندیده اند.
وی افزود: زمانی که فرزند در مدرسه و فضای آموزشی در کنار گروه های همسال و همچنین آموزگار خود به عنوان یک راهبر قرار می گیرد این ارتباط عاطفی و چشمی سببب خواهد شد که فرزند اجتماعی شدن را بیاموزد.
سلامی گفت: با تعطیلی مدارس و آموزش های مجازی و فقدان ارتباط با همسالان، یک نوجوان نمی تواند خوب و بد اجتماع را بداند و بفهمد همه چیز نباید به راحتی و بدون هیچ کوششی در اختیار وی قرار گیرد.
تدریس، آموزش مجازی نیست
«معصومه امیری» معلم کلاس پنجم ابتدایی در این زمینه به ایرنا گفت: در مورد آموزش مجازی و اثرات آن میتوان گفت که به هیچ عنوان به چنین آموزشی تدریس گفته نمی شود. چون تدریس یعنی روابط متقابل معلم و شاگرد و این موضوع در بستر آموزش مجازی محقق نشد.
برنامه مجازی شاد قابلیت های کافی برای آموزش ندارد
وی افزود: عموما برنامه شاد که کلاس های مجازی دانش آموزان در این اپ برگزار می شود قابلیت های کافی ندارد و نتوانست به صورت جامع و کامل اهداف آموزشی را برآورده کند حتی با وجود گذشت یک سال از سال تحصیلی که به صورت کامل در فضای مجازی گذشت تغییرات چشمگیری در این کلاس مجازی ایجاد نشد.
به گفته وی، ما اکنون با شاگردانی مواجه هستیم که مطالب درسی را رونویسی می کنند، در دروس خصوصا درس ریاضی یادگیری اتفاق نیفتاده و دانش آموزان از نبود فضای مناسب برای رفع اشکال و یادگیری بیشتر گله دارند.
امیری افزود: این تاسف بار است که شروع کلاس زمانی است که برخی از دانش آموزان گوشی به دست، حتی از رخت خواب خود بلند نشده اند.
او معتقد است که نحوه آموزش مادر و معلم متفاوت است. اگر در گذشته می توانسیم با اندکی تلاش کودک را از رختخواب بیرون آوریم تا به مدرسه برود اکنون اگر مدارس حضوری شود بیدار نشدن کودکان به یک مشکل عمده در منازل تبدیل می شود.
معلمی شغلی بیش از آموزش است
امیری افزود: در این دوره آموزش مجازی همه متوجه شدند که معلم شغلی بیش از اداره کلاس و آموزش دارد ، اولیا دیگر توان مقابله و آموزش کودکان را ندارند چون آموزش مجازی سبب شد که سهم والدین در آموزش چند برابر شود.
وی گفت: امید که با مهیا شدن زیر ساخت ها و واکسینه شدن مردم، روزهای شاد اول مهر و صدای دانش آموزان در هر کوچه و محله طنین انداز شود.