بخش «عکس» یکی از بخش‌های چهارگانه «سیزدهمین سوگواره هنر عاشورایی» است، بخشی که با وجود سابقه نسبتا اندک دو ساله، با استقبال خوبی از سوی عکاسان و علاقمندان عکاسی کشور روبرو شده است و با اعلام فراخوان، عکس های زیادی از استان های مختلف کشور به دبیرخانه سوگواره ارسال شده است، با سیداحسان باقری - هنرمند عکاس و مدیرخانه عکاسان ایران - که دبیر هنری بخش عکس این سوگواره راست به گفتگو نشسته‌ایم.
آقای باقری، با این سئوال شروع کنیم که اصلا چرا با وجود پیشرفت های رسانه ای و نیز ظهور سینما و تلویزیون، هنوز هم «عکس» بعنوان یکی ازمناسب ترین رسانه ها برای رساندن پیام و از جمله پیام رسانی در عرصه مذهبی و دینی، استفاده می شود؟
ببینید، این یک واقعیت غیرقابل انکار است که در جهان امروز، بیسواد کسی نیست که خواندن و نوشتن بلد نیست، بلکه آن کسی است که از درک مفاهیم عکس عاجز است، به این ترتیب اغراق نیست اگر بگوییم عکس ها امروزه بخش عمده ای از زندگی ما را به خودشان اختصاص داده اند، قدرت یک عکس به حدی است که گفته می شود ساعت ها «گفتگو» و هزاران «کلمه» را می شود تنها از طریق یک عکس بیان کرد.
در تاریخ عکاسی، عکس هایی بوده اند که توانسته اند تحولات بزرگ را در یک قاب ایستا رقم زده و مفاهیم بلندی را به مردم منتقل کنند و به این ترتیب است که عکس خودش هم می تواند به تنهایی به عنوان یک رسانه فراگیر و یا یک اثر هنری باشد و هم با انتشار در رسانه ها، تاثیرگذار باشد و این تاثیر در عرصه مذهبی و دینی هم قابل استفاده است، چنانکه در سوگواره هنر عاشورایی برای انتقال پیام از آن استفاده می‌شود.
نکته جالب توجه این است که عکس ها توسط ذهن انسان، امر واقعی تلقی می شوند و حتی مغز انسان عکس های چیدمان را به عنوان یک امر واقعی تلقی می کند.
علاوه بر این خصوصیت عکس این است که یک عکاس خلاق، در یک لحظه و در کسری از ثانیه، صحنه ای را ثبت می کند که هیچکسی و حتی عکاس آن عکس، نمی تواند دوباره آن را تکرار کند، انگار که عکاس، آن لحظه را متوقف کرده است.
به عنوان هنرمندی که سابقه طولانی فعالیت حرفه ای در زمینه عکاسی دارید و در رویدادها ورقابت‌های عکاسی مختلفی هم به عنوان داور حضور داشته اید، چه توصیه ای به علاقمندان شرکت در سوگواره هنر عاشورایی دارید و آنها چه نکاتی را باید مد نظر داشته باشند که عکس هایی را ارسال کنند که مورد توجه داوران قرار گیرد؟
عکاسان حرفه ای و مخصوصا کسانی که در حوزه های عکاسی مستند و آیینی کار کرده اند به طور کلی با استانداردهای مربوط به عکاسی آشنا بوده و بر آن مسلط هستند، آنها با استفاده از توانمندی خود می توانند به راحتی با موضوعات انتخاب شده ارتباط برقرار کرده و براساس آن تولید اثر کنند یا آنکه از بین عکس هایی که از قبل عکاسی کرده اند، آثار خوبی را انتخاب کنند.
اما بخش اصلی توصیه هایم مربوط به مواردی است که در فراخوان ذکر شده مانند اینکه در بخش تک عکس، حداکثر ۶ قطعه عکس ارسال شود و در بخش مجموعه عکس، ۶ الی ۱۱ قطعه، دربخش فتوکلیپ هم هر عکاس می تواند یک فتوکلیپ ۱تا ۳ دقیقه ای از مجموعه عکس های خود ارسال کند، بدیهی است که این فتوکلیپ باید روایت محور بوده و صرفا ازعکس‌های خود عکاس باشد و البته هنرمند صاحب اثر می‌تواند از موسیقی و صدای محیطی در فتوکلیپ استفاده نماید، البته ملاحظات دیگری هم وجود دارد که علاقه مندان با مطالعه فراخوان می توانند از آنها آگاه شوند.
موضوعات «سوگواره هنر عاشورایی» به چه صورت انتخاب شد؟
در مورد موضوعات انتخاب شده، تلاش کرده ایم تا یک موضوع انتزاعی برای عکاسی انتخاب نشود بلکه موضوعاتی انتخاب شود که به موضوع کرونا که در یک سال و نیم گذشته، جامعه ما را درگیر کرده است مربوط باشد، در این یکسال، ایثارگری های بسیاری تحت تاثیر فرهنگ عاشورا صورت گرفت، افراد بسیاری با تاسی از فرهنگ امام حسینی (ع) به فداکاری های بزرگی دست زدند و به این خاطر موضوعات عکاسی به این صورت انتخاب شد که مراسم عزاداری امام حسین(ع) و نمادهای عاشورایی در دوران کرونا در بیمارستان ها، مراکز درمانی، منازل، شهرها و روستاها، روضه های خانگی، مواسات و کمک ها و نذورات مردمی را در بر گیرد و این بخش مهم از تاریخ تصویری کشور عزیزمان گردآوری شود.
گرچه اگر موضوعات عمومی تر انتخاب می شد حتما در استقبال بیشتر مؤثر بود اما یکی از وظایف ما در برگزاری مسابقات عکاسی، جهت دهی به حرکت هنرمندان و تاکید بر تمرکز روی مسائل مهم و روز جامعه است.
عکس های برگزیده به چه صورت نمایش داده می‌شوند؟
با توجه به محدودیت های کرونایی، در حال حاضر در تلاش هستیم تا شرایطی را فراهم کنیم تا آثار برتر و برگزیده را بیشتر در فضای باز در معرض دید مردم بگذاریم، علاوه بر آن تصمیم داریم که آثار برگزیده را در فضای مجازی هم به نمایش بگذاریم یا آنکه با کمک رسانه ها و خصوصا صدا و سیما آنها را برای مردم نمایش دهیم، البته اگر تا زمان برگزاری نمایشگاه، تغییراتی در مورد رنگبندی کرونایی اتفاق بیفتد سعی ما براین است که آثار را در گالری به نمایش بگذاریم.
قبلا هم چنین تجربه ای از نمایشگاه در فضای باز و یا فضای مجازی وجود داشته است؟
سال گذشته نمایش در فضای باز شهری و از جمله بر روی دیوارهای دانشگاه تهران، تجربه موفقی از نمایش در فضای باز را داشتیم، با چنین تجربه ای، احساسمان این است که خصوصا با تغییرات جدیدی که در شهرداری تهران صورت گرفته است، فضاهای بهتری در اختیارمان قرار گیرد، البته تلاش می‌کنیم که بتوانیم بیلبوردها و فضاهایی را در فضای شهری، در اختیار بگیریم تا بتوانیم آثار را بر روی آنها به نمایش بگذاریم، اما تصورمان این است که امسال فرصت بهتری در اختیارمان قرار خواهد گرفت، در فضای مجازی هم تلاش خواهیم کرد که آثار برتر از طریق سایت ها، خبرگزاری ها و سایر رسانه ها و از جمله صدا و سیما در معرض دید مردم قرار بگیرد
یکی از موضوعات مهم در برگزاری هر جشنواره رقابتی و از جمله «سوگواره هنر عاشورایی» بحث داوری است، داوران این دوره با چه معیاری انتخاب شده اند؟
در زمینه داوری سعی شده است ترکیبی از لحاظ سطح تجربی و علمی را برای داوری داشته باشیم، به همین خاطر داوران «پیشکسوت» و داوران «جوان» در کنار هم قرار گرفته اند، داوران سوگواره امسال طوری انتخاب شده اند که هم سال ها سابقه حرفه ای داشته باشند وهم از جهت نظری افراد صاحبنظری باشند، از سوی دیگر در زمینه انتخاب داوران تلاشمان این بود که هنرمندانی انتخاب شوند که هم در زمینه عکس آیینی سابقه کار عملی داشته باشند و هم بیشتر روی عکاسی مستند آیینی کار کرده باشند.