به گزارش روز یکشنبه ایرنا از پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست؛ احمدرضا لاهیجان زاده در جلسه ای که با هدف معرفی " دستاوردهای طرح حفاظت از تالاب های ایران در پروژه الگوسازی مشارکت مردم در احیاء دریاچه ارومیه و فرایند عملیاتی شدن انتقال تجارب و تعمیم دستاوردهای احیاء دریاچه ارومیه در حوضه تالاب بختگان " که به صورت ویدیو کنفرانس برگزار شد، با اشاره به همکاری امضای سند تفاهم نامه ای که میان طرح حفاظت از تالاب‌های ایران و سازمان حفاظت محیط زیست، برنامه توسعه ملل متحد در تهران (UNDP) و دولت ژاپن به امضا رسید افزود: این سند از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴ میلادی علاوه بر تاکید بر پایداری دستاوردهای به دست آمده در حوضه دریاچه ارومیه و تالاب‌های اقماری آن، به تعمیم این دستاوردها در تالاب‌های بختگان و شادگان پرداخت.
اهمیت حفظ تالاب‌های ایران
وی با بیان اینکه تاکنون ۷۰ درصد از تالاب‌های ایران از دست رفته است گفت: پیشتر رویکرد سازمان حفاظت محیط زیست رویکرد حفاظت از اکوسیستم تالاب‌ها بود که به داخل و اطراف دریاچه محدود می‌شد اما حوضه آبریز آن فراموش شده بود، در سال‌های گذشته و با توسعه ناهمگون کشاورزی، سدسازی و انتقال آب به مناطق کویری، شرایط برای تالاب های مختلف کشور نامناسب شده است، تجربه موفق طرح مشارکت مردم در دریاچه ارومیه با توجه ویژه به حوضه آبریز این تالاب در سه استان آذربایجان غربی، شرقی و کردستان شکل گرفت تا آثار فعالیت های آن در تالاب تاثیرگذار باشد.
معاون محیط زیست دریایی و تالاب های سازمان حفاظت از محیط زیست ادامه داد: تلاش می شود با الگوسازی از فعالیت های صورت گرفته در حوضه آبریز دریاچه ارومیه با نگاه ویژه بومی، فرهنگی و توپوگرافی برای تالاب بختگان فعالیت شود. امید است با همکاری همه دست اندرکاران تالاب بختگان بتواند به صورت مستقل شامل دریافت اعتبارات و منابع مالی بین المللی شود.
همچنین در ادامه این جلسه، حمید ظهرابی مدیر کل حفاظت محیط زیست استان فارس، به صورت اجمالی به مشکلات موجود در حوضه آبریز تالاب بختگان اشاره کرد و گفت: مشکل اصلی دریاچه بختگان عدم وجود برنامه ریزی مناسب برای منابع آبی موجود است اگرچه؛ در این موضوع خشکسالی و تغییر اقلیم نیز تاثیرگذار بوده اما نیاز به تغییر معیشت به خصوص در بخش کشاورزی به منظور کاهش وابستگی به منابع آبی احساس می‌شود. تلاش است از تجربه به دست آمده در احیای دریاچه ارومیه در این راستا استفاده شود.
دستاوردها در حوضه دریاچه ارومیه
مهری اثناعشری مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران نیز به دستاوردها و اهداف ترسیم شده در حوضه دریاچه ارومیه اشاره کرد و گفت: هدف از شکل گیری طرح حفاظت از تالاب های ایران معرفی و اشاعه مدیریت زیست بومی در تالاب‌های کشور است به نحوی که باعث تقویت مدیریت پایدار منابع تالابی از طریق ایجاد توازن بین حفاظت و بهره برداری خردمندانه در اکوسیستم‌های شکننده ایران شود.
وی افزود: در فاز ابتدایی که از سال ۱۳۸۴ آغاز شد، برنامه مدیریت جامع برای دریاچه ارومیه، تالاب شادگان و تالاب پریشان به نگارش درآمد. این برنامه‌ها با همکاری تمامی ذینفعان دولتی و خصوصی آماده شد و پس از تصویب در سطوح عالی، با فعال سازی ساختارهای بین بخشی اجرای آنها آغاز شد. اکنون ۲۱ برنامه جامع مدیریت زیست بومی برای ۲۱ تالاب مصوب شده و در حال اجراست و ۱۴ برنامه دیگر در حال تدوین و یا در انتظار تصویب است.
اثناعشری ادامه داد: مدیریت یکپارچه حوضه آبریز تالاب بختگان، تنوع بخشی به گزینه‌های معیشتی جوامع محلی از طریق شیوه‌های پایدارتر و هوشمند نسبت به اقلیم و افزایش مشارکت جوامع محلی در مدیریت تالاب از طریق بسیج جامعه و آگاهی رسانی عمومی از نتایج کلی مورد انتظار در اجرای فعالیت ها در حوضه تالاب بختگان خواهد بود»
اعلام همکاری برای شروع کار مشترک
در ادامه جلسه محمود رضایی، معاون عمرانی استانداری فارس با اشاره به شکننده بودن اکوسیستم‌های تالابی کشور گفت: اثرات زیانبار بی توجهی دستگاه‌های اجرایی، مردم و تقدیر الهی باعث شرایط به وجود آمده در تالاب بختگان شده است. الگوی مشارکتی ارایه شده در دریاچه ارومیه نشان می‌دهد دستاوردهای به دست آمده برای مردم مفید واقع شده و در استان فارس نیز بسترهای اجرایی شدن این اقدامات وجود دارد. معیشت مردم نیاز به اصلاح و تغییر دارد و این انتقال تجربه مفید خواهد بود.
رضایی افزود: در یکی دو سال گذشته میزان بارندگی در این منطقه مناسب ارزیابی شده است. از سوی دیگر، حقابه کشاورزی بر اساس دستورالعمل‌های موجود جایگاه بالاتری دارد این در حالی است که، ۳۰۰ تا ۴۰۰ تن از محصولات کشاورزی استان فارس در بالا دست تالاب بختگان کشت می‌شود و می‌بایست بین نیاز تالاب و معیشت مردم رابطه متناسبی برقرار شود. دولت با محوریت استانداری آمادگی خود را برای بسیج همه دستگاه‌های اجرایی در عملیاتی کردن این طرح و کمک به تالاب بختگان اعلام می‌کند اگرچه در اجرای این برنامه، مدیریت یکپارچه، زمان بندی، اثربخشی‌های مداوم و ارایه دستاوردها به مردم محلی به عنوان اصلی ترین ذی نفعان این بخش بسیار مهم تلقی می‌شود.
در این جلسه همچنین نمایندگانی از سازمان جهاد کشاورزی، شرکت آب منطقه‌ای و نمایندگانی از دانشگاه شیراز حضور داشتند.
تالاب بختگان
تالاب یا دریاچه بختگان، از دریاچه‌های ایران در شهرستان نی ریز و شهرستان بختگان استان فارس بود که اکنون کم آبی و خشکسالی حیات آنرا تهدید می کند، این دریاچه زیستگاه زمستانه پرندگانی است که از روسیه و دشتهای سیبری به ایران مهاجرت می کنند.
منشاء آب این دریاچه رود کر و رودخانه کوچک " سیوند" است، سیلاب این رود در انتهای مسیر خود در محلی به نام پل خان به رود کُر پیوسته و از آن جا به دریاچه بختگان می‌ریزد، ساختن سد درودزن سبب کاهش ورودی آب رودخانه کُر به دریاچه بختگان شد در نتیجه، ورودی آب به این دریاچه به سیلاب‌های منطقه (آباده طشک، خیر، نیریز، خرامه و ارسنجان) محدود شده بود.
سپس با احداث سد سیوند بر روی رود سیوند در تنگه بلاغی، سیلاب‌های رودخانه «سیوند» هم به رود کُر نرسید و در نتیجه به این دریاچه نیز آبی وارد نشد که بر این اساس به نظر کارشناسان، وجود سه سد درودزن، سیوند و ملاصدرا در بالادست دریاچه بختگان بر روی رودخانه‌های کُر و سیوند که منبع اصلی تأمین آب این دریاچه است، موجب خشک شدن این حوضه آبی شد که اثرات زیست محیطی زیادی را به همراه داشت.
1352