الکساندر شاتیلوف در گفت‌وگوی اختصاصی با ایرنا با تاکید بر اهمیت نقش همکاری‌های منطقه‌ای ایران و روسیه در بازگشت صلح و امنیت به افغانستان، از پیش‌بینی مشترک تهران و مسکو در خصوص احتمال خروج نیروهای آمریکایی از این کشور، بازگشت طالبان به قدرت و تهدیدات پیش روی منطقه در سایه تغییر حکومت در افغانستان سخن گفت.
نقش ایران و روسیه در شکل‌گیری تعاملات آینده با طالبان
شاتیلوف با اشاره به اینکه ایران و روسیه از مدت‌ها پیش احتمال خروج نیروهای آمریکا از افغانستان و بازگشت طالبان را پیش‌بینی کرده بودند، گفت: «روسیه از همان ابتدا شروع به رایزنی و گفت‌وگو با طالبان کرد تا از سیاست آینده، جاه‌طلبی‌های ژئوپلتیک و برنامه سیاست خارجی آن‌ها مطلع شود. به نظر من طالبان در شرایط فعلی مشغول سامان‌دهی به امور داخلی کشور می‌شود اما در آینده قطعا تهدیداتی از سوی آن‌ها از جمله دخالت احتمالی در کشورهای آسیای مرکزی وجود دارد».
به عقیده این استاد دانشگاه روس وجود اکثریت قوم پشتون در ساختار فرماندهی طالبان و افزایش فشار آن‌ها بر اقلیت شیعه در این کشور، تهدید دیگری است که به نظر می‌رسد اقدامات هماهنگ ایران و روسیه می‌تواند در قبال آن موثر باشد.
وی تصریح کرد: «ایران و روسیه در مناسبات رسمی یا غیررسمی خود با طالبان می‌توانند آن‌ها را به کاهش حوزه‌ی تاثیرگذاری خود وادار کنند تا این گروه تعرض به مناطق خارج از افغانستان را متوقف کند. در این زمینه باید به این نکته هم توجه کرد که طالبان اکنون کشوری را به دست آورده که سرشار از منابع غنی و استراتژیک است. ایران و روسیه به عنوان مثال باید تلاش کنند که علاوه بر همکاری‌های سیاسی و نظامی، طالبان را به برقراری روابط اقتصادی نیز علاقه‌مند کنند تا حکومت افغانستان مشغول درگیری با کشورهای همسایه و بی‌ثبات‌سازی منطقه نشود».
فرصت طلایی برای تقویت روابط ایران و روسیه
رییس دانشکده علوم‌سیاسی و جامعه‌شناسی دانشگاه دارایی مسکو در خصوص چشم‌انداز روابط آینده ایران و روسیه در سایه روی کار آمدن دولت جدید در تهران گفت: «ما در شرایط بسیار خوبی برای تقویت روابط قرار داریم، چرا که اراده‌ی هر دو کشور بر همکاری متقابل استوار شده است. ایران و روسیه هر دو تحت تحریم‌های غرب قرار گرفته و با هم در منطقه خاورمیانه همکاری می‌کنند. به عقیده‌ی من مسکو و تهران به عنوان دو قدرت، فرهنگ و تمدن بزرگ علاوه بر همکاری در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی باید به سوی تحکیم روابط در حیطه‌ی فرهنگ و گردشگری نیز گام بردارند. من به عنوان یک نماینده از جامعه‌ی علمی روسیه این روزها مشغول همکاری با دانشگاه تهران برای برگزاری یک برنامه هستم و امیدوارم چنین حرکت‌هایی بیش از پیش ادامه پیدا کنند».
به عقیده این کارشناس مسائل سیاسی در شرایطی که آمریکا و اروپا مشغول بحران‌های داخلی خودشان هستند، ایران و روسیه می‌توانند از فرصت طلایی پیش آمده استفاده کرده و در جهت تقویت بیش از پیش روابط خود گام بردارند.
منطقه قفقاز جنوبی؛ آرامش پیش از طوفان
شاتیلوف در خصوص چشم‌انداز توافق آتش‌بس میان ایروان و باکو در قفقاز جنوبی گفت: «در حال حاضر اوضاع در منطقه ناگورنی قره‌باغ تا حدی به ثبات رسیده است اما هم‌چنان این منطقه ملتهب است، چرا که جمهوری آذربایجان و ارمنستان هیچ‌کدام با اصول شرایط فعلی موافق نیستند. هر دوی این کشورها به دنبال سیطره مطلق خود بر قره‌باغ هستند و در موقعیت حاضر طرفین میانجی توافق یعنی روسیه و ترکیه شاهد برقراری آتش‌بس نیستند. ترکیه نیز از سوی دیگر باکو را نسبت به ادامه‌ی فشار بر ایروان تحریک می‌کند تا بتواند قره‌باغ را با به طور کامل به قلمروی خود بازگرداند. در این میان اوضاع تا حد زیادی به این بستگی دارد که ترکیه تا چه اندازه‌ای می‌خواهد آذربایجان را به سمت ادامه‌ی تحرکات نظامی سوق بدهد. چرا که روسیه از همان ابتدا به عنوان یک میانجی‌گر وارد این مناقشه شد. مسکو دارای روابط خوبی با ایروان است و ما یک توافق‌نامه در زمینه‌ی حمایت متقابل در مواقع جنگی داریم. از طرفی روسیه روابط نزدیک و تاریخی با آذربایجان و دیاسپورای آذری دارد. صدها هزار آذربایجانی در روسیه زندگی می‌کنند. به همین خاطر روسیه به دنبال حل مسالمت‌آمیز این مساله است».
وی با اشاره به اهمیت نقش ترکیه و واشنگتن در حل مناقشه قره‌باغ گفت: «واشنگتن به دنبال تحریک ترکیه و اردوغان به تشدید فعالیت‌های نظامی در قفقاز جنوبی است. به همین خاطر با اینکه در حال حاضر ما شاهد آرامش در منطقه‌ی قفقاز هستیم اما به عقیده من این آرامش قبل از طوفان است».
موضع روسیه در خصوص نقش ترکیه در منطقه
کارشناس مسائل سیاسی روس موضع مسکو در قبال آنکارا را منعطف دانست و از همکاری‌های گسترده دو کشور با وجود اختلاف‌نظرها دفاع کرد: «روسیه در حوزه‌ی پروژه‌های نفت، گاز، انرژی، صنعت، توریسم و اقتصاد با ترکیه همکاری می‌کند. دیالوگ اصلی ما با ترکیه بر سر مساله‌ی سوریه است، هرچند در آنجا روسیه به عنوان دشمن ترکیه فعالیت می‌کند و با سوریه همکاری زیادی دارد. با این همه روسیه تلاش بر همکاری با ترکیه دارد و نمی‌خواهد وارد هیچ‌گونه رویارویی مستقیم با آنکارا به عنوان یک عضو پیمان آتلانتیک شمالی شود. چرا که هر گونه تحرک خشونت‌آمیز می‌تواند منجر به درگیری شدید با حضور دیگر کشورها در منطقه شود».
وی همچنین اظهار امیدواری کرد که روسیه بتواند با قدرت دیپلماسی خود تاثیرگذاری ترکیه در منطقه قفقاز جنوبی را در چهارچوب مشخصی تعریف کند.