رب خانگی چاشنی که عطر و بوی گذشته ها را وارد سفره های مردم کرده این روزها نه تنها کشاورزان و گوجه کاران را به سمت خود کشانده است بلکه حتی ساکنان شهرهای استان هم در تکاپوی خرید گوجه فرنگی و پخت رب خانگی هستند.
رب جایگاه ویژه ای در آشپزی دارد و تقریبا در بیشتر غذاها استفاده می شود و به گفته کارشناسان سرانه مصرف این چاشنی خوش رنگ و مزه در استان ۳۰ کیلوگرم است اما در سال های اخیر که بهای هر قوطی رب ۸۰۰ گرمی روز به روز در حال افزایش است مردم آستین های خود را بالا زده اند و تقریبا بیشتر مردم استان رب سالانه خود را خود تهیه می کنند.
چاشنی که به آسانی تهیه نمی شود
به گفته گوجه کاران ۲ سه سالی است که مردم بیشتر از همیشه برای خرید مستقیم گوجه فرنگی اقدام می کنند و از دیگر سو براساس اعلام مسوولان میدان تره بار خرید بجنورد عرضه گوجه فرنگی این روزها در این مکان نیز افزایش یافته است که بخشی از آن برای تهیه رب خانگی است.
روشی که در گذشته برای آب گیری گوجه فرنگی استفاده می شد سخت و طولانی بود و در این مورد یکی از بانوانی که سابقه طولانی در این مورد دارد به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: در گذشته هر خانواده شاید سالانه ۵۰۰ کیلوگرم گوجه فرنگی را تبدیل به رب می کرد و از همان ابتدا کار سختی آغاز می شد که تقریبا تمام افراد خانواده درگیر بودند.
مریم صانعی افزود: خانم های خانه پس از شستن گوجه فرنگی آن را قاچ و در دیگ های بزرگ می جوشاندند و سپس از صافی عبور می دادند تا پوست و و تخم گوجه فرنگی جدا شود و اگر مقدار گوجه ها خیلی زیاد بود در کیسه های بزرگ ریخته و با لگد کردن آب آن گرفته می شد در این حالت جوانان با چکمه های پلاستیکی و در محلی مخصوص آنقدر گوجه فرنگی ها را لگد می کردند که تقریبا جز پوست و تخم آن باقی نمی ماند.
وی خاطرنشان کرد: مرحله بعد جوشاندن آب گوجه فرنگی و مهیا کردن کردن آتش، اجاق و هیزم بود و در آن سالها اجاق های گازی بزرگ هنوز متداول نبود اما با توجه به در دسترس بودن هیزم رب خانگی با هیزم و روی اجاق هایی که در حیاط های بزرگ آن زمان و باغ ها مهیا می شد در فرآیندی که معمولا تا ۱۵ ساعت هم طول می کشید آماده می شد و در طول سال مورد استفاده قرار می گرفت.
وی در ادامه افزود: روشهای مختلفی برای نگهداری رب در طول یکسال به کار گرفته می شد که یکی افزودن نمک و دیگری پوشاندن سطح رب با روغن جامد پس از قرار دادن آن در داخل ظروف نگهداری بود و البته رب باید در محیطی تاریک و سرد نیز نگهداری می شد.
وی گفت: امروزه این مراحل آسانتر شده است و گاز کشی منازل و استفاده از اجاق های برگ گازی و هم چنین آبگیری آسان کار را کمی ساده کرده است اما با این حال باز هم مدت زمان پخت وساندن آن به مرحله آخر همان مدت ۱۲ تا ۱۴ ساعت کار مستمر را می طلبد و در آخرین ساعات نیز باید از کنار اجاق تکان نخورد زیرا رب به آسانی ته می گیرد و می سوزد.
یکی دیگر از بجنوردی ها نیز گفت: با توجه به افزایش قیمت رب خانگی چند سال است که پخت رب خانگی در استان عمومیت یافته است.
فاطمه اکبری افزود: امسال قیمت گوجه فرنگی نسبت به سال قبل سه برابر شده است و هم اکنون در میدان بار نیز قیمت ها بین چهار هزار تا پنج هزار و ۵۰۰ تومان در هر کیلوگرم است با این حال باز هم تهیه رب در خانه مقرون به صرفه تر است.
وی با بیان این که قیمت یک قوطی رب کارخانه ای به ۳۰ تا ۳۴ هزار تومان رسیده است افزود: یک کیلو رب خانگی برای مردم ارزان تر از یک قوطی ۸۰۰ گرمی ۳۴ هزار تومانی است زیرا از هر هشت کیلوگرم گوجه فرنگی تقریبا یک کیلو رب به دست می آید و البته باز هم بستگی به نوع گوجه فرنگی و آبدار و یا گوشتی بودن آن دارد که تقریبا قیمت آن در هر کیلو ۲۸ تا ۳۰ هزار تومان با احتساب همه هزینه ها می شود.
افزایش تقاضا و قیمت
مدیر اتحادیه میوه و تره بار بجنورد نیز با بیان این که قیمت گوجه فرنگی روزانه تعیین می شود افزود: البته این روزها تقاضا برای گوجه فرنگی قیمت این صیفی را افزایش داده و با توجه به افزایش قیمت گوجه فرنگی تقاضای خرید به نصف سال قبل تقلیل یافته ولی باز هم تقاضا نسبت به بقیه سال زیاد است.
وی با بیان این که سال قبل قیمت گوجه فرنگی در فصل برداشت به یکهزار و ۵۰۰ تومان هم رسید افزود: امسال این رقم به پنج هزار و ۵۰۰ تومان رسیده است.
مدیر اتحادیه میوه و تره بار بجنورد افزود: به طور میانگین امسال روزانه ۵۰ تن گوجه فرنگی از میدان بار خارج می شود که حدود ۱۵ تا ۲۰ تن مربوط به افرادی است که رب پخت می کنند.
فیروزه خاطرنشان کرد: امسال کارخانه های رب استان نیز گوجه فرنگی را گرانتر و تقریبا ۲ هزار و ۷۰۰ تومان در هر کیلو می خرند.
کاهش برداشت گوجه فرنگی
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی نیز گفت: این روزها برداشت گوجه فرنگی از سطح ۲ هزار و ۱۴۰ هکتار اراضی استان آغاز شده است و تا پایان فصل برداشت بیش از ۹۶ هزار تن محصول جمع‌آوری خواهد شد.
پژمان شهابی اظهار داشت: سطح ابلاغی گوجه فرنگی برای سال زراعی جاری سه هزار و ۲۷۰ هکتار بود که با توجه به خشکسالی و کاهش بارندگی این محصول امسال کمتر کشت شد.
وی سطح زیر کشت گوجه فرنگی در سال زراعی گذشته را سه هزار و ۴۳۰ هکتار عنوان کرد و افزود: از این سطح حدود ۱۵۰ هزار تن محصول برداشت شد که امسال کاهش دارد.
شهابی با بیان اینکه بیشترین سطح زیر کشت گوجه فرنگی مربوط به شهرستان مانه و سملقان است افزود: گوجه فرنگی در کشتزارهای بجنورد، شیروان و سایر شهرستا های این استان نیز کشت می شود.
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: بیشتر گوجه فرنگی کشت شده این استان به کارخانجات رب استان گلستان حمل می شود، بخشی نیز در کارخانه های این استان و همچنین به صورت تازه خوری به مصرف می رسد.
شهابی افزود: میانگین عملکرد گوجه فرنگی در خراسان شمالی ۴۵ تن در هکتار است که این استان رتبه ۱۳ کشوری را در کشت و تولید این محصول در اختیار دارد.
وی گفت: در استان سه کارخانه رب در شهرستان های فاروج با ظرفیت پنج هزار تن، مانه وسملقان چهار هزار تن و اسفراین ۲ هزار تن فعالیت دارد..
به هر حال در یکی دو سال اخیر قیمت رب کارخانه‌ای حتی به ۳۵ هزار تومان هم رسید، اما با یک حساب سرانگشتی می توان گفت تهیه رب خانگی خوش رنگ و سالم در خانه ها ارزان تر تمام می شود و علاوه بر آن اعضای خانواده در یک فعالیت سالم شرکت و همکاری آن ها افزایش پیدا می کند و روزهای خاطره انگیز قدیم نیز زنده می‌شود.
خراسان شمالی ۸۶۳ هزار نفر جمعیت دارد که ۴۴درصد از این جمعیت در روستاها زندگی می کنند.
این استان ۳۴۴ هزار هکتار عرصه کشاورزی دارد و ۸۲ هزار بهره بردار در این بخش فعالیت دارند.