به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، پذیرش عضویت دائم ایران در سازمان همکاریهای شانگهای یکی از مهمترین اتفاقات در عرصه روابط خارجی ایران در آغاز به کار دولت سیزدهم محسوب می‌شود. ایران سال‌ها عضو ناظر این سازمان منطقه‌ای بود و با پذیرش عضویت دائم ایران از سوی اعضای آن سیاست خارجی از ظرفیت‌ها و امکانات جدیدی بهره مند می‌شود.
سازمان همکاری شانگهای به لحاظ جغرافیایی متشکل از قدرت‌های مهم منطقه آسیاست که ظرفیتهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی گسترده‌ای برای همکاریهای منطقه ای دارد و حضور در این سازمان نقش غیر قابل انکاری در پیشبرد سیاست خارجی‌آسیا محور دولت سیزدهم خواهد داشت. از این جهت عضویت ایران در این سازمان یک پیروزی دیپلماتیک است چرا که سازمان همکاری شانگهای تاثیر جدی در موازنه قدرت بین‌المللی در آینده نه چندان دور دارد.
آیت الله سید ابراهیم رییسی رییس جمهوری کشورمان در اجلاس سران این سازمان با بیان اینکه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران همواره مبتنی بر مشارکت فعال در سازمانهای بین‌المللی، چندجانبه گرایی و مخالفت با یکجانبه گرایی بر پایه عدالت، همکاری، احترام متقابل و ضرورت ایفای نقش سازنده در مواجهه با چالش‌های بین‌المللی و منطقه‌ای بوده است، گفت: تقویت همکاریهای دوجانبه به ویژه در عرصه اقتصادی، عامل مهمی در ارتقای نقش راهبردی سازمان همکاری شانگهای در اقتصاد جهانی به شمار می‌رود.
رییس جمهوری با بیان اینکه امروز جهان وارد دوران جدیدی شده است گفت: نظام بین‌الملل به سوی چند قطبی شدن و بازتوزیع قدرت به سود کشورهای مستقل، در حال تغییر است. در شرایط کنونی صلح و امنیت جهانی از ناحیه سلطه طلبی و چالش‌هایی همچون تروریسم، افراط گرایی و جدایی طلبی در معرض تهدید قرار دارد؛ تهدیدهایی که طیف وسیعی از کشورهای جهان و بویژه اعضا و شرکای سازمان همکاری شانگهای را هدف قرار داده است.
به گفته رییس دولت سیزدهم حفظ و تقویت صلح در این پهنه گسترده، نه یک انتخاب بلکه یک ضرورت است.
رییس جمهوری سازمان همکاریهای شانگهای را ابزار کلیدی در راستای صلح سازی ارزیابی می‌کند. وی با بیان اینکه سازمان همکاری شانگهای و روح حاکم بر آن یعنی اعتماد متقابل، منافع مشترک، برابری، رایزنی مشترک، احترام به تنوع فرهنگی و توسعه مشترک، ابزاری کلیدی در راستای حفظ صلح در قرن ۲۱ است، ابراز امیدواری کرد که سازمان شانگهای مسیر بالنده خود را تداوم بخشد.
هرچند سازمان همکاری شانگهای عمدتا ماهیت امنیتی و سیاسی دارد با این حال عضویت در این سازمان نتایج و دستاوردهای اقتصادی هم دارد. عضویت در این سازمان در توسعه روابط تجاری و مالی انحصاری با شرق حائز اهمیت است. سیاست نگاه به شرق و یا توسعه مناسبات اقتصادی با کشورهای عضو سازمان همکاریهای شانگهای می‌تواند ضمن توازن بخشی به سیاست خارجی ایران، در اصلاح محاسبات رفتاری قدرت‌های غربی در تعامل با تهران هم موثر باشد.
وزارت امور خارجه بعد از اعلام پذیرش عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای در بیانیه‌ای اعلام کرد که عضویت در این سازمان نتیجه پیگیری‌های مستمر وزارت امور خارجه بوده که این اقدامات از آغاز دولت سیزدهم روند مضاعف به خود گرفته و نهایتا همزمان با مشارکت جناب آقای رئیسی، رئیس‌جمهور محترم، تمام هشت کشور عضو با اجماع موافقت خود را با درخواست عضویت دائمی ایران اعلام کردند.
دستگاه دیپلماسی کشورمان پذیرش درخواست جمهوری اسلامی را گام مهم ارزیابی کرد که نقش مثبتی در توسعه همکاری‌ها و مناسبات ایران با اعضای این سازمان در همه ابعاد دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی خواهد داشت.
سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه هم در توییتی با استقبال از از تصمیم سازمان همکاری شانگهای برای پذیرش عضویت کامل ایران، این اقدام را گامی بزرگ به سوی روابط توسعه‌یافته با همسایگان و پیشرانی مهم برای سیاست خارجی آسیامحور ایران ارزیابی و تاکید کرد که به تلاش‌های خود برای بهره‌گیری از ابتکارات بومی در جهت پیشبرد منافع منطقه ادامه خواهد داد.
مهمترین مانع حقوقی بر سر راه ایران برای پیوستن با سازمان شانگهای قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد بود. اما در سال ۱۳۹۴ و پس از اجرایی شدن توافق هسته‌ای و صدور قطعنامه‌ی ۲۲۳۱ که به معنای لغو قطعنامه‌های تحریمی گذشته بود امکان حقوقی پذیرش عضویت دائمی ایران در سازمان شانگهای فراهم شد.
سازمان همکاری شانگهای سازمانی میان‌دولتی است که با هدف مبارزه با تهدیدهای امنیتی جدید و با گردهمایی سران کشورهای روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان در سال ۱۹۹۶ در شهر شانگهای تحت عنوان گروه «شانگهای ۵» پا به عرصه ظهور گذاشت. در سال ۲۰۰۱ با پذیرش عضویت ازبکستان و رسیدن تعداد اعضا به ۶ کشور ارتقاء و نام آن نیز به سازمان همکاری شانگهای تغییر کرد. یکی از اهداف این سازمان برقرار کردن موازنه در برابر نفوذ آمریکا و ناتو در منطقه است. هند و پاکستان نیز از تابستان ۲۰۱۶ به عضویت کامل این سازمان درآمدند. مغولستان، افغانستان و بلاروس عضو ناظر این سازمان هستند. ایران حدود ۱۵ سال بود که به عنوان ناظر در این سازمان حضور داشت، اما عضویت دائم آن تا به حال به رغم درخواست رسمی میسر نشده بود.
عضویت در سازمانهای منطقه‌ای در شرایطی که آمریکا پیگیر سیاست‌های یکجانبه گرایانه خود است، به ایران این فرصت را می‌دهد که با صدای بلندتری سیاست چندجانبه گرایی را دنبال کند و با مشارکت کشورهایی مانند روسیه و چین سیاست مقتدرتری برای مقابله با یکجانبه گرایی در پیش بگیرد. این موفقیت دیپلماتیک در زمان ویژه‌ای به دست آمده است زمانی که آمریکا سعی دارد با تحریم‌های خود ایران را منزوی کند اما با عضویت در این سازمان ایران اعلام کرده که از انزوای بیشتر خبری نیست.