به گزارش روز یکشنبه نهاد کتابخانه های عمومی کشور، نشست ماهانه شاعران پارسی زبان با عنوان «ضیافت همزبانی» با معرفی کتاب نقد بیدل اثر صلاح الدین سلجوقی، با حضور حسین اسرافیلی، عبدالرحیم سعیدی راد، مصطفی محدثی خراسانی، احمد حسینی، حامد محقق، محمد ابراهیم شریعتی و ارتباط تصویری با علیرضا قزوه، محمد کاظم کاظمی، ابوطالب مظفری، امین متولیان، معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد همچنین جمعی از شاعران پارسی زبان ایرانی، افغانستانی و پاکستانی با همکاری محافل ادبی نهاد کتابخانه های عمومی کشور برگزار شد.
رضا اسماعیلی، دبیر این نشست در ابتدای مراسم اظهار داشت: «ضیافت همزبانی» از برنامه‌هایی بود که در گذشته با حضور جمعی از شاعران پارسی زبان ایران، افغانستان، پاکستان، تاجیکستان برگزار می شد که با شروع همه‌گیری کرونا وقفه‌ای در برگزاری این برنامه اتفاق افتاد. اما با اعلام آمادگی از کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور بنا شد این برنامه با رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی به صورت نیمه حضوری برگزار شود.
آشنایی با شخصیت و فعالیت‌های بیدل
در ادامه این برنامه علیرضا قزوه، شاعر ایرانی در ارتباطی تصویری با تبریک روز شعر و ادب فارسی، بیان کرد: استاد صلاح الدین سلجوقی، یک علامه است و بسیاری این شاعر را علامه خطاب می‌کردند. سال تولد او حکایت از هم سن بودن با نیما یوشیج، محمدعلی جمالزاده، علی دشتی و استاد نفیسی دارد اما تفکرات او از جهت کارهای فرهنگی، جهان شمول بودن و جامعیتی که دارد بیشتر به سعید نفیسی نزدیک است.
وی افزود: علامه صلاح الدین سلجوقی فرزند ارشد خانواده‌ای است که پدرش سراج الدین سلجوقی اهل تصوف، فلسفه و یک مفتی بود. آنها ساکن روستای چشت نزدیک به هرات بودند و چشتیان از بزرگ‌ترین سلسله های تصوف محسوب می شوند و بزرگانی مثل امیر خسرو دهلوی و حسن دهلوی، شیخ حسنعلی نخودکی نیز چشتی هستند.
قزوه در تشریح شخصیت و فعالیت‌های صلاح الدین سلجوقی گفت: علامه سلجوقی در آن روزگاران یک انسان رسانه‌ای، دیپلمات، فیلسوف، سخنران، حافظ شناس، مولانا شناس، خاقانی شناس بود و فعالیت هایی در زمین گلشن راز داشت. او همچنین کتاب‌های زیادی در حوزه اخلاق اجتماعی نوشت و از جامعیتی برخوردار است.
این شاعر خاطرنشان کرد: صلاح الدین سلجوقی با چنین پشتوانه‌ای و به عنوان یک حافظ شناس و مولانا شناس، درباره بیدل قلم می‌زند و نگاه منصفانه‌ای درباره بیدل ارایه می‌دهد. البته این بدان معنا نیست که کاستی‌هایی نداشته باشد، اما نقد بیدل، فضل تقدم دارد.
قزوه در ادامه به نکته‌ای از کتاب صلاح الدین سلجوقی اشاره کرد و گفت: با همه احترامی که به نقد بیدل دارم در مورد مطالبی که به قبر بیدل و تعلق او آمده است، نقد دارم؛ چرا که بر اساس سندهای محکم، این نقل نمی‌تواند علمی باشد. یکی از محکم‌ترین سندها در این زمینه بررسی آثار بیدل شناسان امروز و بیدل شناسان دیروز است. ما در بیدل شناسی امروز، بزرگ تر از ارسلان الظفر در هندوستان نداریم.
بیدل متعلق به همه پارسی زبانان جهان است
در ادامه این نشست، محمد کاظم کاظمی، شاعر و نویسنده افغانستانی دریاره کتاب نقد بیدل، اظهار داشت: علامه صلاح‌الدین سلجوقی بیش از آنکه یک ادیب باشد، پژوهشگر و محقق حوزه علوم معرفتی دینی و علوم اسلامی بود. او با حکمت یونان آشنایی دارد و برخی آثار حکمت یونان از جمله اخلاق نیکوماخوس ارسطو را ترجمه کرد.
وی افزود: در مورد کتاب نقد بیدل از سه منظر می‌توان صحبت کرد؛ نخست، موضوع زندگی و آثار او که علامه صلاح الدین سلجوقی به این موضوع نمی پردازد و علاقه‌ای به این موضوع نشان نمی‌دهد که در کجا متولد شد و چگونه زندگی کرد. حوزه دیگر جلوه‌های فنی و ادبی شعر بیدل است که باز هم علامه به این منظور نزدیک نمی شود. در مجموع علاقه اصلی صلاح الدین سلجوقی حوزه فکری بیدل است.
کاظمی ادامه داد: همه کتاب های صلاح الدین سلجوقی که بیشتر در دهه‌های ۲۰، ۳۰ و ۴۰ در افغانستان چاپ شده بود و دیگر فرصت چاپ نیافته بود، در سال‌های اخیر منتشر شد و به تجدید چاپ هم رسید؛ برخی از این آثار در دهه ۸۰ و برخی دیگر در ماه‌های اخیر هم اکنون در مرحله چاپ قرار دارد.
این پژوهشگر درباره صحبت‌های علیرضا قزوه درباره محل دفن بیدل، تاکید کرد: این نظریه در یک دوره در افغانستان به وسیله برخی از ادبا مطرح شد اما نظریه پرطرفداری نیست. یکی از ادبا در کتابی به نام ۳۰ مقاله درباره بیدل که در افغانستان چاپ شد، مقاله ای دارد و در آن توضیح می‌دهد استخوان های بیدل بعد از فوتش به کابل منتقل و در محله‌ای در شمال کابل دفن شد.
آشنایی با جایگاه زبان فارسی در افغانستان
محمد ابراهیم شریعتی، ناشر کتاب نقد بیدل در ادامه این مراسم، گفت: کتاب‌های مهم فارسی را که در ۱۲۰ سال تاریخ چاپ و نشر در افغانستان چاپ شده بود، در ایران چاپ کردم. ولی همیشه فکر می‌کردم باید فصل‌الخطابی برای این کار داشته باشم؛ روزی که تصمیم به چاپ آثار علامه صلاح‌الدین سلجوقی گرفتم، با خود گفتم شاید پایان کار من باشد.
این فعال فرهنگی ادامه داد: از میان کتاب‌های سلجوقی، ابتدا کتاب نقد بیدل را به چاپ رساندم چرا که در ایران مورد توجه و علاقه بود؛ پس از مدتی، کتابی از حوزه اخلاق سلجوقی چاپ کردم. هویت من با زبان فارسی تعریف می‌شود و اگر این زبان، فرهنگ و تمدن نباشد، هیچ چیزی ندارم که در این جهان عرضه کنم.
این ناشر ابراز امیدواری کرد که تصور مردم با خواندن کتاب نقد بیدل نسبت به افغانستان تغییر کند و جایگاه زبان فارسی در افغانستان بیشتر روشن شود.
ابوالمعانی میرزا عبدالقادر بن عبدالخالق ارلاس، (۱۰۵۵–۱۱۳۳) متخلص به بیدل، و نیز مشهور با نام بیدل دهلوی، شاعر پارسی‌سرای سبک هندی در اواخر قرن یازدهم و اوایل قرن دوازدهم هجری است.