به گزارش ایرنا، کتاب جغرافیای تاریخی کوهستان شرقی تبرستان اثری پژوهشی بر اساس منابع کتابخانه‌ای و مشاهدات میدانی سه پژوهشگر مازندرانی است که طی روزهای اخیر به بازار نشر عرضه شد.
حسین امینی سودکلایی، دکتر علی رمضانی پاجی و سید مقداد طاهرپور مؤلفان این کتاب هستند که در یک فصل مقدماتی و سه فصل اصلی به تشریح جغرافیای تاریخی منطقه مورد مطالعه پرداخته‌اند و تلاش کردند که کهن‌ترین روایات موجود درباره جغرافیای تاریخی کوهستان شرقی تبرستان را مورد بازخوانی قرار دهند.
یکی از اعضای گروه مؤلف این کتاب به خبرنگار ایرنا گفت: تبرستان را می‌توان به چهار بخش شمالی، جنوبی، غربی و شرقی تقسیم کرد که هر کدام گستره‌ای قابل توجه از فرهنگ‌ها با پیشینه تاریخی و جغرافیای خاص خود را دارند و رخدادهای تاریخی متعددی نیز در آن‌ها ثبت شده است.
دکتر علی رمضانی پاجی اظهار کرد: بخش شمالی شامل نواحی جلگه‌ای مانند ساری و آمل و نور است و بخش جنوبی نیز مناطقی مانند لاریجان، دماوند، فیروزکوه و سنگسر را در بر می‌گیرد. بخش غربی تبرستان هم گستره کوهستان رویان و دیلمان را شامل می‌شود ، اما مورد مطالعه این کتاب بخش کوهستان شرقی است که حوزه قلمرو باوندان و قارن‌وندان یعنی از لیتکوه آمل تا دیباج در دامغان را شامل می‌شود.
وی خاطرنشان کرد : در این کتاب تلاش شده تا با مطالعه دقیق گزاره‌های تاریخی و جغرافیایی کهن، گزارش تازه‌ای از موقعیت برخی مکان‌ها که عموما برداشت‌های نادرستی درباره آن‌ها صورت گرفته ارائه شود. برای نوشتن این اثر پژوهشی از دو روش بازخوانی موشکافانه متون برجامانده و پژوهش میدانی استفاده شد.
این پژوهشگر افزود : اماکنی مانند ناحیه و تنگه کولا، تنگه کِلیس، کوهستان پادوسبان، شهر کهن آرِم، ناحیه شوزیلداشت و شورماداشت، دژ سلطان‌شکن و مسیر برخی لشکرکشی‌های تاریخی در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته‌اند و موقعیت تقریبی آن‌ها گزارش شده است.
عضو گروه مؤلفان کتاب جغرافیای تاریخی کوهستان شرقی تبرستان درباره بازه زمانی مطالعه شده در این کتاب نیز اظهار کرد: در این کتاب قلمرو باوندان و قارن‌وندان مورد مطالعه قرار گرفته است. باوندان به معنای خاندان باو و قارن‌وندان نیز خاندان قارن هستند. باوندان سه دوره در تبرستان حکومت کردند که از آن میان باوندان دوره یکم معروف به کیوسیه و باوندان دوره دوم معروف به اسپهبدیه موضوع مطالعه این پژوهش هستند. در مقابل باوندان کیوسیه، قارن‌وندان قرار داشتند که در این تحقیق کوشیده شده با شناسایی مناطق مورد نظر، قلمرو هر دو گروه مشخص شود.
رمضانی پاجی افزود: این کتاب علاوه بر یک فصل مقدماتی که به معرفی و نقد برخی منابع استفاده شده در این پژوهش پرداخته، سه فصل دارد. فصل نخست محدوده قلمرو باوندان و قارن‌وندان و وجه تسمیه نام‌های این دو قلمرو را می‌جوید. در فصل دوم به یافتن مکان‌های گمشده آرِم، تنگه کولا، شوزیلداشت و برخی مناطق دیگر از راه تجزیه و تحلیل متون و بررسی‌های میدانی پرداخته شد. فصل سوم نیز روایات مربوط به مکان دژِ طاق اسپهبد خورشید یا عایشه گرگیلی‌دز را بررسی کرده و درست‌ترین موقعیت معرفی شده است.
در این کتاب علاوه بر یافته‌های پژوهش، تصویر تعدادی از اسناد تاریخی و نسخ خطی مرتبط با گستره مورد پژوهش، نقشه‌های جدید و قدیم و همچنین برخی مکان‌های تاریخی منطقه نیز گنجانده شده است.
کتاب جغرافیای تاریخی کوهستان شرقی تبرستان ۱۶۸ صفحه دارد و با قیمت ۵۰ هزار تومان به بازار نشر عرضه شده است.