به گزارش ایرنا، شنا کردن در دریاچه پشت سدها، کانال‌ها و تاسیسات آبی به دلیل شرایط خاص و خطرناک آن به طور کامل ممنوع است و تابلوهای هشداردهنده مبنی بر ممنوعیت شنا نیز در در حاشیه سدها و تاسیسات آبی به خوبی مشهود است، اما در فصل گرما و با توجه به تعطیلی استخرها، شاهد اقدام غیرمنطقی و خلاف برخی از شهروندان برای شنا کردن در این اماکن بودیم، اقدامی که در تابستان امسال منجر به بروز حوادث تلخ و غرق شدن چندین نفر در دریاچه پشت سدهای استان همدان شد.
شنا از تفریحات سالم و مفرحی است که در میان عموم مردم و اقشار مختلف به ویژه جوانان و نوجوانان طرفداران چشمگیری دارد به نحوی که حضور در استخرها برای شنا و آب تنی یکی از برنامه های ثابت و مستمر بسیاری از مردم در فصول مختلف سال به خصوص فصل تابستان است و البته که علاقه مندی و گرایش قابل توجه افراد به این ورزش مفرح به واسطه نشاط، شادابی و اثرات مثبتی که دارد نیز بسیار منطقی و طبیعی است.
همه گیری ویروس کرونا و ضرورت اقدام برای قطع زنجیره انتقال این ویروس منجر به اتخاذ تصمیماتی برای ایجاد و اعمال محدودیت در بخش های مختلف به عنوان یک حرکت جهانی و کلی شد که تعطیلی اماکن از جمله استخرها نیز یکی از این تدابیر بود که با تصمیم ستاد ملی مقابله با کرونا اجرا شد، اما این اقدام موجب فروکش کردن عطش شنا بین علاقه مندان به خصوص در فصل گرم سال نشد تا این افراد به سمت آبگیرها و دریاچه پشت سدها روی بیاورند.
نداشتن مهارت کافی برای شنا در این مناطق و بی توجهی به اصول اولیه شنا موجب افزایش آمار غرق شدگی در دریاچه سدها شد به نحوی که در فصل تابستان مردم استان همدان بارها خبر غرق شدن فرد در دریاچه پشت سدها را در کنار اخبار مرگ ناشی از ابتلا به کرونا شنیدند.
از دیگر علل افزایش آمار غرق شدگی در استان همدان، دسترسی آسان افراد به دریاچه سدها به واسطه نبود حفاظ یا حصار مناسب است که چندی پیش دادستانی همدان به عنوان مدعی العموم با ورود به این موضوع، خواستار رفع این مشکل به ویژه در سد کلان ملایر شد.
هرچند که شنا در دریاچه پشت سدها و تاسیسات آبی به طور کلی ممنوع است و تابلوهای هشدار دهنده مبنی بر «شنا ممنوع» در اطراف این اماکن هرچند به تعداد کم وجود دارد.
البته در برخی موارد حضور و اسکان موقت خانواده ها به ویژه در ایام تعطیل در حاشیه سدها و آب تنی جمعی از افراد خانواده در دریاچه پشت سد نیز منجر به وقوع حوادث مرگبار و تلخی با مرگ چند عضو یک خانواده شده است.
براساس آمار و اخبار منتشره، در نیمه نخست امسال ۱۴ نفر در استان همدان بر اثر غرق شدگی جان خود را از دست داده اند، درحالی که به گفته مدیرکل پزشکی قانونی استان مجموع متوفیان ناشی از غرق شدگی استان در طول سال گذشته(۹۹) ۱۲ نفر بوده که مقایسه کلی این آمارها نشان از افزایش چشمگیر مرگ و میر ناشی از غرق شدگی دارد.
نخستین مورد غرق شدگی استان همدان در سال جاری مربوط به اوایل اردیبهشت ماه بود که خواهر و برادری در حال بازی داخل یک خانه باغ واقع در روستای «سید شهاب» تویسرکان، داخل استخر سقوط کردند که به رغم تلاش اعضای خانواده، دختر بچه نجات یافت اما فرزند پسر خانواده غرق شد و جان خود را از دست داد.
آغازین روزهای خرداد ۱۴۰۰ هم شاهد سقوط و غرق شدن ۲ پسر ۶ و هفت ساله داخل گودالی در یکی از روستاهای حوالی تویسرکان بودیم که این ۲ کودک نیز متاسفانه جان خود را از دست دادند.
در آخرین روزهای بهار امسال نیز جوانی که به همراه دوستانش برای تفریح به تفرجگاه باقریه تویسرکان رفته بود، به دلیل بی احتیاطی و نداشتن مهارت کافی در فن شنا غرق و جسد او توسط دوستانش از آب به بیرون کشیده شد.
پس از بروز چهار مورد غرق شدگی در تویسرکان طی سه ماهه نخست سال، اولین مورد غرق شدگی استان در فصل تابستان نیز اواسط تیرماه بر اثر شنای جوانی در سد «منگاوی» ملایر روی داد که جسم نیمه جان او بلافاصله با کمک اعضای خانواده از آب خارج و به بیمارستان بعثت شهر همدان منتقل شد، هرچند که به رغم تلاش پزشکان، جوان ۲۸ ساله جان خود را از دست داد.
در روزهای آغازین مرداد نیز سه مورد فوت ناشی از غرق شدگی شامل مرد ۴۵ ساله ای در تویسرکان، جوان ۲۴ ساله ای در سد «سنگر» واقع در قروه درگزین و جوان ۱۸ ساله در گاماسیاب نهاوند در استان همدان ثبت شد و در ادامه همین ماه خبر فوت ۲ نفر در شهرستان ملایر براثر سقوط در گودالی واقع در حاشیه یک معدن و مرگ یک نوجوان در سد کلان منتشر شد.
غرق شدن مرد ۳۵ ساله در سد کلان ملایر نیز یکی از رویدادهای تلخ مردادماه امسال بود به نحوی که جسد بیجان این مرد پس از ۱۲ روز تلاش شبانه‌روزی گروه غواصان از عمق ۲۷ متری دریاچه پشت سد خارج شد، این روند ادامه داشت و شهریور ماه نیز سه نفر در دریاچه پشت سد اکباتان همدان غرق شدند.
تنوع اوقات فراغت اندک است
یک استاد جامعه شناسی در زمینه علل و عوامل استقبال جوانان از تفریحات خطرآفرین را پایین بودن تنوع اوقات فراغت در کشور ذکر کرد و گفت: آمار اندک سالن ها و مکان های ورزشی برای غنی سازی اوقات فراغت و بالا بودن هزینه استفاده از این سالن ها از جمله علل گرایش جوانان و نوجوانان به سمت تفریحات ناسالم و خطرآفرین است.
«صفی الله صفایی» با اشاره به بالا بودن آمار غرق شدگی در استان همدان نیز افزود: باید تولید برنامه های آموزشی و هشداری با موضوع آثار نامطلوب گرایش به سمت تفریحات خطر آفرین افزایش یابد و خانواده ها را نسبت به تبعات بی توجهی به این موضوع مطلع کرد.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: اولین اصل در هر موضوعی جامعه پذیری است همچنین انعکاس اجتماعی برخی از حوادث و آسیب های اجتماعی با لحاظ کردن پاره ای از ملاحظات می تواند جامعه را نسبت به مرگ حساس کند.
این جامعه شناس تاکید کرد: بی سوادی، کم اطلاعی و جدی نگرفتن خطر از علل پذیرش و رفتن به سمت تفریحات خطرآفرین است چراکه فردی که به بالا بودن احتمال غرق شدگی به علت ناتوانی در شنا، عمیق بودن آب و وجود باتلاق اطمینان داشته باشد در مکان های ممنوعه شنا نمی کند.
به گفته صفایی، البته تعداد استخرها تناسبی با جمعیت ۸۰۰ هزار نفری شهرستان همدان ندارد و هم اینک چهار استخر در این شهرستان وجود دارد که با توجه به ایپدمی ویروس کرونا این استخرها نیز تعطیل است.
وی با تاکید بر ضرورت توجه به اصل جامعه پذیری یعنی آموزش صحیح زندگی، افزود: از دیگر علل بالا بودن غرق شدگی در همدان آمار پایین آموزش شنا در مدارس است که این رویه با شیوع کرونا و مجازی شدن آموزش ها و بسته شدن استخرها هم به طور کامل تعطیل شده است.
ورود دادستانی به موضوع غرق شدگی
افزایش شمار غرق شدگی در سدهای استان همدان به ویژه سد کلان ملایر موجب ورود دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان به این موضوع شد و این مقام قضایی از مسئولان شرکت آب منطقه ای خواست نسبت به ایجاد حصار در حوالی دریاچه سد کلان ملایر با هدف حفظ جان مردم و پیشگیری از حوادث متعدد غرق شدگی اقدام کند.
«حسن خانجانی موقر» با ابراز ناراحتی از حوادث روی داده و غرق شدن چند نفر در سد کلان ملایر، گفت: پیش از وقوع این حوادث در نامه ای به شرکت آب منطقه ای، بر ضرورت ایجاد حصار مناسب در حاشیه سد کلان تاکید شده است.
وی اظهار داشت: این موضوع پیشتر هم از سوی مراجع قضایی پیگیری شده بود، اما اقدام لازم به دلیل وسعت زیاد مخزن سد و همچنین مشکلات مالی و اعتباری انجام نشده است.
دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان همدان با تاکید بر اینکه حفاظت از جان مردم باید در اولویت قرار گیرد، از مسئولان شرکت آب منطقه‌ای استان همدان خواست اقدام لازم برای تأمین اعتبار مورد نیاز ایجاد حصار در محدوده مخزن سد را در اولویت کاری خود قرار دهد تا دیگر شاهد وقوع چنین حوادثی نباشیم.
غرق شدگی بیشتر حین بازگشت به ساحل اتفاق می افتد
مسئول گروه غواصی و نجات در سیلاب جمعیت هلال احمر استان همدان نیز در گفت وگویی با خبرنگار ایرنا ضمن تشریح دلایل خطرناک بودن شنا در دریاچه پشت سدها و تاسیسات آبی، گفت: بیشتر سدها و دریاچه های ایران به ویژه غرب کشور در ارتفاع واقع شده و آب آنها بسیار سرد و دارای لایه دمایی «آمولین» است که این ویژگی ها موجب فاصله کم از حاشیه آب تا قسمت های عمیق می شود.
«داوود شهدوستی» افزود: با توجه به قرار داشتن دریاچه ها در مناطق کوهستانی، کف آنها شیب تُندی به سمت قسمت عمیق دارد یعنی با فاصله کمتر از پنج متری از ساحل به یکباره عمق پنج متری آب به ۱۵ تا ۲۰ متر افزایش می یابد که افراد به علت مطلع نبودن از این موضوع پیش از شنا تصور عمیق بودن این محل را نمی کنند.
وی اضافه کرد: بسیاری از شناگران هنگام بازگشت به سمت ساحل دچار مشکل شده و غرق می شوند در حالیکه در آب های آزاد به علت وجود جریان مخالف و ممانعت از بازگشت آسان به سمت ساحل و خستگی عضلانی بدن به ازای هر متر شنا به سمت درون آب سه برابر انرژی برای خارج شدن و حرکت به سمت ساحل نیاز است.
مسئول گروه غواصی و نجات در سیلاب جمعیت هلال احمر استان همدان ادامه داد: استنشاق آب و ورود آب به ریه ها موجب خفگی و فرو رفتن شناگر به عمق آب می شود اما اخبار منتشره مبنی بر خفگی ناشی از گیر کردن شناگر در داخل باتلاق و مرداب کف و بستر آب صحت ندارد.
به گفته شهدوستی، یک فرد پس از سه تا هشت دقیقه فرو رفتن در داخل آب جان خود را از دست می دهد بنابراین زمان طلایی برای نجات او بسیار اندک است و تا رسیدن تیم های امدادی فرد غرق می شود.
وی افزود: در بسیاری از موارد شناگر بدون اینکه فردی متوجه شود دچار غرق شدگی می شود بنابراین از غرق شدن به عنوان مرگ خاموش و مرگ در سکوت نیز یاد می شود.
مسئول گروه غواصی و نجات در سیلاب جمعیت هلال احمر استان همدان ادامه داد: نمی توان آمار دقیقی از غرق شدگی ارائه کرد چرا که برخی مواقع به علت عمق کم آب پیش از رسیدن نیروهای امدادی فرد حادثه دیده توسط بستگان و دوستان از داخل آب خارج می شود.
سدها برای شنا استاندارد نیستند
رییس هیات نجات غریق و غواصی استان همدان نیز با بیان اینکه شنا در سدها و آب بندها ایمن نیست، گفت: سدها و آب‌های آزاد استانداردهای لازم را برای شناکردن ندارند و بسیاری از افرادی که در این مناطق غرق می‌شوند، اصول و فنون شنا را نمی‌دانند.
«سیروس سوریان» افزود: مکش جریان آب و شرایط رسوبی کف سدها و آب بندها خطر مرگ را برای فرد به دنبال دارد ضمن اینکه حاشیه این مناطق هم ایمن نیست.
وی گفت: برخی تصور می‌کنند شنا در سدها و آب بندها همانند استخر است و عمق چندانی ندارد در حالیکه آب در این مناطق سنگین بوده و از عمق بسیار بیشتری برخوردار است که با کوچکترین بی‌احتیاطی فرد به عمق کشیده می‌شود.
سوریان افزود: تغییرات دما در آب سدها و بندها می تواند موجب گرفتگی عضلات، از دست رفتن تعادل و سکته فرد شناگر و در نهایت غرق شدن و مرگ فرد شود.
هشدار چند باره در خصوص ممنویعیت شنا در تاسیسات آبی و خطرات آن
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان همدان نیز چندی پیش از عموم مردم و گردشگران خواست به صورت جدی از شنا در رودخانه ها و آب پشت سدهای استان پرهیز کنند و اظهار داشت: آب های سطحی استان همدان، با توجه به سردی آب سبب اختلال در شریان خونی و انقباض رگ های بدن شده که پس از ورود به داخل آب فرد تعادل خود را از دست می دهد و غرق می شود.
«منصور ستوده» با تاکید بر ممنوعیت شنا در حاشیه سدها و بندهای انحرافی، افزود: لغزندگی حاشیه مخازن سدها و بندهای انحرافی، مکش جریان آب و شرایط رسوبی کف این مخازن خطر مرگ را برای شناگران به همراه دارد.
وی با بیان اینکه وضعیت آب پشت سد کاملا با شرایط استخر و دریا برای شنا متفاوت است، افزود: در دریا هر چه پیش می‌روی، سطح آن گودتر می‌شود اما در سد اینگونه نیست و کف آن ممکن است گل و لای و برآمدگی و فرورفتگی باشد و همین عامل خطری جدی برای شناگر محسوب می شود.
استان همدان در مجموع حدود ۳۰ آبگیر و سد دارد که سدهای آبشینه، اکباتان، سرابی تویسرکان، شنجور رزن، شیرین سو، کلان ملایر و نعمت آباد اسدآباد از جمله مهم ترین آنها بحساب می آید.