اگر تاریخ کوتاه مدت و حدود ۲ ساله شیوع ویروس کرونا و سرایت آن به سایر کشورها از جمله ایران را فقط با رجوع به آرشیو اخبار رسانه ها ورق بزنیم درخواهیم یافت که صدها و بلکه هزاران واکنش، اظهارنظر و رویکرد متفاوت نسبت به این پدیده فراگیر از سوی افراد مسئول و حتی غیرمسئول نشان داده شد به گونه ای که در هفته های نخست برخی معتقد بودند که ویروس صرفا از راه تماس فیزیکی منتقل می شود و چندان به ماسک زدن نیازی نست و کمی بعدتر، نظر غالب این شد که ماسک بسیار هم ضروری است.
هرچه در میان حزن و اندوه از دست دادن عزیزان مان جلوترآمدیم، واژگان جدید همچون پروتکل های بهداشتی و فاصله گذاری در میان دست اندرکاران و آحاد جامعه رواج یافت و کار به بستن مبادی شهرها و رنگ بندی و اعلام وضعیت های متفاوت بر حسب میزان شیوع، مبتلایان و فوتی ها نیز کشیده شد.
بماند که در این آشفته بازار، برخی افراد هم نسخه های غیرعلمی همچون روغن بنفشه، کُندر و مواردی از این دست را به عنوان درمان کرونا مطرح کردند که البته هرگز تایید نشد اما جامعه و کادر علمی، پزشکی و پرستاری کشور با رخدادی و پدیده ای مواجه شد که به سرعت تغییر ماهیت می داد و از نوع عادی به انواع انگلیسی و دلتا رسید و به تناسب آن هم دانشمندان کشورمان و سایر ممالک جهان بیکار ننشستند و با انجام تحقیقات علمی کم کم به نسخه های شفابخش تری در برابر کرونا ضمن رعایت پروتکل های بهداشتی رسیدند و دست آخر خبری خوش از راه رسید مبنی بر اینکه واکسن ضد کرونا ساخته شد و ایران ما هم در میان کشورهای مدعی دانش و توان بالای پزشکی با تولید نوع بومی، درخشید.
در اوایل امسال بود که مسئولان وزارت بهداشت کشور از آغاز فراگیر واکسیناسیون عمومی در اواخر خرداد ماه خبر دادند؛ هرچند این اقدام به دلایلی در زمان یاد شده محقق نشد اما اکنون در نقطه ای هستیم که دیگر نه خبری از کمبود واکسن است و نه مشکل در تامین آن.
شاید مسئولان ما اگر تلاش هایی که برای تامین و تولید واکسن داشتند را در جبهه دیگری هم به صورت موازی اجرا می کردند، اکنون چند گام جلوتر بودیم؛ بله مقابله با اخبار غیررسمی و شایعاتی که از سوی افراد بی مسئولیت و برخی رسانه های زرد در مورد واکسیناسیون در جامعه منتشر می شد و با تاسف مورد اقبال عموم هم قرار می گرفت یکی از موانع بازدارنده در شتاب بخشی به فرایند واکسیناسیون عمومی در چند ماه اخیر بود.
«واکسن هراسی»، «ایجاد استرس در جامعه»، «ابهام زایی در مورد عوارض تزریق واکسن» و مواردی از این قبیل را برخی افراد در شبکه های اجتماعی دامن می زدند و همچنان هم این شایعات وجود دارد و شوربختانه بخش قابل توجهی از جمعیت کشور هم با وجود روشنگری های مسئولان ذیربط و ارائه فکت ها و مصداق هایی از سایر کشورهایی که واکسیناسیون فراگیر را اعمال کردند و اکنون تقریبا به زندگی اجتماعی عادی عاری از کرونا بازگشته اند، این گفته های غیررسمی و دور از واقعیت را پذیرفتند یا بهتر است بگوییم همچنان پذیرفته اند در حالی که نتایج پژوهش ها و تحقیقاتی که از بازخورد انواع واکسن های مورد تایید سازمان جهانی بهداشت انجام شده، نشان از اثربخشی و ایجاد ایمنی بالای واکسینه شدگان در برابر ویروس کرونا دارد.
در علم ارتباطات شایعه را گفتمان‌های غیررسمی و نامعتبر و در نتیجه نهایی اطلاعات وارسی نشده می‌دانند که در چند مرحله در چارچوب نظام ارتباطی پرورانده شده است و از آنجایی که اطلاعات در هر مرحله دست به دست می شود، اغلب تحریفاتی در آنها صورت می‌گیرد و ممکن است بعد از چندین بار تحریف، محصول نهایی به کلی با آنچه در ابتدای کار منتقل شده متفاوت باشد.
«بروس کوئن» در کتاب مبانی جامعه شناسی در مورد شایعه، چنین می گوید: «هنگامی که افراد به شدت مشتاق کسب خبر درباره چیزی هستند اما نمی‌توانند اطلاعات موثقی بدست آورند، مستعد پذیرش شایعات می‌شوند» و شاید به همین دلیل بود که در چند ماه گذشته که روند واکسیناسیون در کشورمان به صورت جدی و فراگیر دنبال شد، برخی از شهروندان تحت تاثیر شایعات بی اساس و ثابت نشده در برابر واکسن مقاومت می کردند.
آنچه به عنوان یک درس می توان از دوران شیوع ویروس کرونا در کشور استنباط کرد این است که دستگاههای مسئول، اندیشمندان علم ارتباطات، رسانه ها و سایر رهبران افکار و گروههای مرجع و موثر باید زیرساخت و پلتفرمی تحت عنوان «سواد رسانه ای» در کشور ایجاد کنند تا افکار عمومی در برابر هجمه شایعات و اخبار زرد و فیک نیوزها آنچنان آگاه شوند که با قوه تشخیص خود دنبال آن دسته از محتواهایی بروند که «واقعی» هستند و در دام شبکه و کانال های با ممبرهای میلیونی فیک نیفتند.
به یقین روشن شدن اذهان عمومی نه در مورد کرونا بلکه در مورد سایر رویدادهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی می تواند بسیاری از هزینه های تحمیل شده بر کشور را کاهش دهد و در نتیجه دستاوردی به نام عنصر «همراهی» مسئولانه از سوی عموم مردم را در پی داشته باشد و فضای غبارآلود و ابهامات را از سطح افکار عمومی بزداید البته پیش شرط تحقق این مهم، شفاف سازی و ارائه اطلاعات روشن از سوی مراجع و دستگاههای مسئول است.
در ساوه که شهری با ماهیت کارگری و مهاجرپذیر است و ساکنان آن افزون بر ۲۴۰ هزار نفر تخمین زده می شود نیز دقیقا موارد فوق مصداق داشت و مشاهدات میدانی خبرنگار ایرنا در مرداد و ماه قبل از آن از مراکز تزریق واکسن در محل مصلی و سالن کوثر محله امیرکبیر نشان می داد که شمار اندکی از مردم به این مراکز مراجعه و دُز نخست را دریافت می کنند و نوعی بی اعتمادی یا هراس از واکسن بر سیمای عمومی شهر مستولی بود.
اما هرچه جلوتر آمدیم و همزمانی این ایام با شیوع پیک پنجم و سویه دلتا که با تاثر باعث جان باختن شمار زیادی از هموطنان در شبانه روز می شد و در ساوه هم رکورد فوت ۱۰ نفر در یک روز شکسته شد، کم کم با فعالیت رسانه ها و روشنگری مراجع پزشکی و بهداشتی در خصوص مزایای واکسیناسیون و تلاش برای استرس و هراس زدایی از شهروندان، رغبت و اقبال عمومی به واکسینه شدن هم بیشتر شد.
بررسی های میدانی روز گذشته خبرنگار ایرنا از مراکز تزریق واکسن در سالن ورزشی دانشگاه آزاد و کوثر ساوه، نشان از شکست شایعه پراکن ها و پیروزی قاطع آگاهی عمومی داشت تا جایی که خانواده ها گروه گروه برای تزریق به این اماکن مراجعه می کردند و با اینکه نوبت دریافتی شان تا نفری که در حال تزریق بود بیش از ۲۰۰ شماره فاصله داشت اما صبورانه و دغدغه مندانه منتظر می ماندند تا نوبت شان برسد و واکسن را دریافت کنند.
پرسنل مستقر در این مراکز هم با فداکاری و روی گشاده علاوه بر تزریق، مشاوره هایی به مراجعین می دهند تا تزریق با بهترین راندمان همراه باشد.
طبق اعلام دانشکده علوم پزشکی ساوه، تاکنون (انتهای روز ۳۱ شهریور) در شهرستان ساوه با جمعیت افزون بر ۳۰۰ هزار نفر در مجموع بیش از ۱۶۰ هزار دُز و در شهرستان زرندیه که حدود ۷۰ هزار نفر جمعیت دارد نیز حدود ۴۴ هزار دُز تزریق شده است و آمارها نشان می دهد که بیش از ۲۳ درصد مردم این مناطق به طور کامل واکسینه شده اند و افزون بر ۵۶ درصد هم دُز نخست را دریافت نموده اند.
در حوزه صنایع هم با راه اندازی واحد سیار از سوی دانشکده علوم پزشکی، شتاب امیدوارکننده ای در واکسناسیون کارگران شاغل در واحدهای صنعتی شهر صنعتی کاوه که بزرگترین ناحیه صنعتی کشور است مشاهده می شود و این مساله حتی تحسین رئیس خانه کارگر شهرستان را به همراه داشت.
روند واکسیناسیون در روستاهای شهرستان ساوه هم شتاب مناسبی دارد و البته استقبال اهالی این مناطق هم نسبت به ۲ ماه گذشته بسیار بهتر شده است و روند کار در شهرهای نوبران، غرق آباد و آوه نیز به طرز موثری در حال پیشرفت است.
در اقدامی جالب، موکب جاماندگان کربلای ساوه که معمولا در ایام منتهی به اربعین با استقرار در آزادراه ساوه به همدان خدماتی به زائران سواره و پیاده ارائه می کرد اکنون با تهیه یکدستگاه اتوبوس، واحد سیار تزریق واکسیناسیون را با تایید دانشکده علوم پزشکی راه اندازی کرده است که عاملی مهم در افزایش کمی و سرعت واکسینه کردن شهروندان ساوجی محسوب می شود.
به نظر می رسد عواملی چون تامین واکسن مورد نیاز از سوی مسئولان عالیرتبه کشور و وزارت بهداشت از طریق واردات یا توان تولید داخلی، شتاب در روند تزریق واکسن و از همه مهمتر استقبال چشمگیر مردم و ایجاد فضای اعتمادبخش در جامعه تا چند ماه آینده شاهد پیروزی بزرگی در کشور باشیم و در سایه لطف پروردگار جشن پیروزی بر کرونا را به صورت ملی برگزار کنیم.