مرکز بررسی و پژوهش های الناطور [۱] اردن در گزارشی به قلم «سنیة الحسینی» استاد دانشگاه «القدس» فلسطین با عنوان «آیا آمریکا منتظر شکست دیگری در آسیا است؟» نوشت: پیمان امنیتی جدید آمریکا، انگلیس و استرالیا بیانگر آغاز گام جدیدی است که مرحله تعریف اهداف و برنامه ریزی را پشت سرگذاشته است. با وجود اینکه این پیمان امنیتی جدید در آسیا که به پیمان «اوکوس» موسوم است نخستین پیمان نیست، اما پیمانی خطرناک به شمار می رود. زیرا برخلاف پیمان های گذشته بیانگر احتمال درگیری نظامی است. نخستین پیمان در منطقه آسیا هنگام جنگ سرد در سال ۱۹۵۱ میلادی با هدف همکاری نظامی دریایی در اقیانوس آرام صورت گرفت که افزون بر آمریکا، استرالیا و نیوزلند هم به آن الحاق شدند. اما دومین پیمان که جنبه اطلاعاتی داشت افزون بر سه کشور یاد شده شامل کانادا و انگلیس هم می شد. پیمان سوم در سال ۲۰۱۶ و در دوره «باراک اوباما» رییس جمهوری اسبق آمریکا صورت گرفت که این پیمان به پیمان «کواد» موسوم است که افزون بر آمریکا، ژاپن، هند و استرالیا هم با هدف ایجاد موازنه در منطقه برای مقابله با خطر چین، تقویت آزادی دریانوردی و صلح منطقه ای به آن ملحق شدند. در دوره «ترامپ» رییس جمهوری پیشین آمریکا او به بهانه حمایت از همپیمانان در مقابل چین پیشنهاد تبدیل این پیمان به سازمانی شبیه ناتو در آسیا را داد. اما این پیشنهاد از سوی همیپمانان آمریکا با استقبال روبرو نشد.
به نوشته این اندیشکده اردنی، اکنون هم در شرایطی پیمان اوکوس مطرح شده است که فقط از کشورهای منطقه، استرالیا به آن محلق شده و آمریکا و انگلیس دیگر اعضای آن جزو کشور های منطقه نیستند. هدف آن است که مسوولیت عمده این پیمان بر روی استرالیا گذاشته شود. اما در موفقیت آمیز بودن این پیمان و همچنین پیوستن کشورهایی مانند هند و ژاپن به آن تردید هایی وجود دارد. به راحتی می توان پیش بینی کرد که هدف از پیمان اوکوس مقابله نظامی با چین است. اما این هدف جنبه اجرایی به خود نخواهد گرفت. زیرا چین تمایلی برای تقابل نظامی ندارد و به جای تمرکز بر رقابت نظامی بر روی رقابت اقتصادی و فناوری تمرکز کرده است.
در بخشی از گزارش این اندیشکده اردنی آمده است: آشکار است که آمریکا به استرالیا فشار وارد کرده است تا گرانیگاه و مرکز ثقل این پیمان باشد. با وجود اینکه، روابط استرالیا و چین با تنش هایی همراه بوده است. اما این روابط همواره تحت کنترل بوده و استرالیا همواره در تعامل با چین با احتیاط برخورد کرده است و با توجه به روابط تجاری ممتاز دو کشور نخست وزیر استرالیا هنگامی که به این سمت انتخاب شد گفت چین نخستین شریک تجاری استرالیا است.
به نوشته اندیشکده الناطور، با وجود اینکه قرار داد فروش زیر دریایی های آمریکا به استرالیا محدود به انتقال تکنوژی هسته ای است. این موضوع به تدریج زمینه را برای دسترسی استرالیا به فناوری هسته ای و توسعه زیردریایی ها فراهم می کند. با وجود اینکه استرالیا مخالف اندیشه گسترش انرژی هسته ای است این اقدام آمریکا سبب انتقال فناوری های بسیار حساس به همپیمانان این کشور می شود و اگر این موضوع در گسترس فناوری هسته ای در آسیا نقش داشته باشد سبب رقم خوردن رقابت های هسته ای در این منطقه می شود و چین و همپیمانان آن را به سوی گسترش زرداخانه های هسته ای خود سوق می دهند و منطقه را در باتلاقی از خشونت وارد می کند؛ آنگونه که سیاست های آمریکا سبب خشونت هایی در منطقه خاورمیانه شد.
این مرکز افزود: پیمان اوکوس سبب تنش در روابط آمریکا و فرانسه به عنوان همپیمان این کشور و شریک آن در چارچوب ائتلاف ناتو شده است. این موضوع سبب شد که استرالیا از اجرایی شدن توافق خود با فرانسه برای خرید زیردریایی از این کشور منصرف شود. با چشم پوشی از زیان های مادی این توافق برای فرانسه، این اقدام سبب از بین رفتن اعتماد میان فرانسه وآمریکا شده است و می تواند سبب تضعیف ناتو شود. این بحران یکی از سخت ترین بحران ها در روابط دو کشور از زمان خروج «شارل دو گل» رییس جمهوری فرانسه از ناتو در سال ۱۹۶۶ میلادی و مخالفت «جاک شیراک» رییس جمهوری اسبق فرانسه با جنگ عراق است. رویکرد آمریکا در این زمینه تنها کنار گذاشتن فرانسه از توافق تسلیحاتی نیست، بلکه آمریکا به دنبال است که در چارچوب راهبرد خود در آسیا به طور کلی فرانسه را از سیستم امنیتی این راهبرد کنار زند. به نظر می رسد قربانی کردن همپیمانان به ویژگی اصلی رفتار آمریکا تبدیل شده است. این موضوع برای آمریکا در چارچوب مقابله با چین هزینه های سنگینی به دنبال خواهد داشت.
مرکز پژوهش ها و بررسی های الناطور در بخش دیگری از گزارش خود آورده است: از سوی دیگر چین به مدت دو دهه یک ائتلاف تاکتیکی را در آسیا و منطقه نفوذ خود مدیریت می کند که با وجود اینکه ماهیت نظامی ندارد از ائتلاف های آمریکا سرسخت تر و پایدار است. چین یک فضای ژئواستراتژیک را در منطقه اسیا با هدف حمایت از منافع خود ترسیم کرده است. چین فضای نفوذ خود را به طوری ترسیم کرده که با هزاره جدید و سیاست خارجی مسالمت آمیز و عملگرای آن متناسب باشد. چین به جای بعد جغرافیایی بر بعد فناوری و به جای بعد امنیتی به بعد اقتصادی تکیه کرده است تا عملکرد آن با تحولات قرن جدید متناسب باشد. این کشور با وجود افزایش توان نظامی خود تمایلی به خشونت ندارد.
سنیة الحسینی استاد دانشگاه قدس فلسطین در بخشی از گزارش خود آورده است: از سوی دیگر، پیوستن ایران به سازمان همکاری های شانگهای یک تحول مهم در ائتلاف های آسیایی است. سازمان شانگهای دو دهه پیش با ابتکار عمل روسیه و چین برای مدیریت فضای امنیتی پیرامونی و مقابله با تهدیدهای امنیت ملی مشترک شکل گرفت. این سازمان دارای هشت عضو دائمی است که نیمی از جمعیت جهان را در خود جای داده اند. با پیوستن ایران به آن، این سازمان اکنون ۴۶ درصد از ذخایر گاز جهان و ۲۱ درصد از ذخایر نفت جهانی را در اختیار دارد. پیوستن ایران به سازمان شانگهای معادلات گذشته را تغییر داده است. پس از پیوستن ایران به سازمان شانگهای و به دنبال امضای توافق همکاری اقتصادی میان ایران و چین و آمادگی ایران برای امضای چنین قراردادی با روسیه و همچنین اعلام آمادگی سه کشور برای برگزاری مانورهای مشترک در منطقه خلیج فارس در پایان سال جاری با هدف تضمین دریانوردی و مبارزه با دزدی دریایی و حمایت از امنیت اقتصادی به نظر می رسد خطوط معادلات سیاسی و امنیتی آشکارتر شده است. توافق ایران و چین و همکاری فراگیر چین و روسیه شرایط بهتری را برای همکاری سه کشور فراهم می کند و این همکاری ساختار امنیتی آینده منطقه را برای مقابله با ائتلافی که از سوی آمریکا مدیریت می شود، تعریف خواهد کرد.
[۱]. اندیشکده الناطور برپایه ادعای خود یک مرکز مستقل است که در سال ۲۰۰۸ در امان پایتخت اردن تاسیس شد. این مرکز در زمینه مطالعات راهبردی در منطقه خاورمیانه تلاش می کند تا در پیش بینی چشم انداز آینده برای تصمیم گیرندگان و متخصصان سهمی داشته باشد و در راستای منافع کشور ها و مردم منطقه عمل کرده باشد. این اندیشکده درباره مسایل سیاسی، نظامی، امنیتی و اقتصادی و اجتماعی پژوهش هایی را انجام می دهد. شورای مرکزی این مرکز دارای شماری از پژوهشگران متخصص در زمینه مسایل سیاسی و تاریخی است که در پژوهش های خود مسایل کشورهای عربی را دنبال می کنند.
https://natourcenters.com/%d9%87%d9%84-%d8%aa%d9%86%d8%aa%d8%b8%d8%b1-%d8%a7%d9%84%d9%88%d9%84%d8%a7%d9%8a%d8%a7%d8%aa-%d8%a7%d9%84%d9%85%d8%aa%d8%ad%d8%af%d8%a9-%d9%87%d8%b2%d9%8a%d9%85%d8%a9-%d8%ac%d8%af%d9%8a%d8%af%d8%a9/