سید احمد خادم روز پنجشنبه در گفت و گو با خبر نگار ایرنا افزود: بر اساس سند سالمندی کشور ما، در آخرین سرشماری در سال ۱۳۹۵ حدود هفت و نیم میلیون نفر از جمعیت ایران را سالمندان بالای ۶۰ سال شامل می‌شوند و طبق آمارهای جهانی، کشوری که ۱۲ درصد جمعیت آن بالای ۶۰ سال باشد کشوری است که پدیده سالمندی در آن استقرار یافته و بدین ترتیب سالمندی در ایران در حال استقرار است و این مساله الزامات قانونی در زمینه های فرهنگ، سلامت، آموزش واقتصاد را به دنبال دارد.
وی ادامه داد: دوران سالمندی همچون دوره‌های دیگر زندگی هر فرد چالش‌هایی را برای وی ایجاد می‌کند که جامعه سالم باید در تلاش باشد با رفع این چالش‌ها زندگی بهتری را برای شهروندان خود به ارمغان آورد و با تسهیل این مشکلات بتواند از بار مشکلاتی که ممکن است به وجود بیاید تا جای ممکن بکاهد.
خادم اظهار داشت: سازمان بهداشت جهانی طبقه‌بندی جدیدی در باره مراحل عمر انسان ارائه کرده است؛ ۵۵ سالگی جزء مراحل جوانی برشمرده و ۲۵ تا ۶۵ سالگی را جوانی، ۶۶ تا ۷۹ سالگی را میانسالی و۸۰ تا ۹۰ سالگی را بزرگسالی و ۱۰۰ سال به بالاتر را پیری طبقه‌بندی کرده است.
وی با بیان اینکه در اغلب جوامع مرز قرار دادی ۶۰ سال سن آغاز سالمندی را نشان می‌دهد و بیش از این سن و بالاتر به عنوان سالمندان یک کشور شناخته می‌شوند، خاطرنشان کرد: اگر در هر کشور تعداد سالمندان بالاتر از ۶۰ سال افزایش یابد، سطح توانمندی اقتصادی، رفاهی و اجتماعی را کاهش می‌دهد.
معاون امور توانبخشی مدیرکل بهزیستی استان تهران گفت: بدن انسان با افزایش سن به شکل غیر قابل پیشگیری دچار دگرگونی می‌شود، این تغییرات طبیعی وابسته به سن عبارتند از کاهش تراکم استخوان، کاهش قدرت عضلات، افزایش چربی بدن، هماهنگی ضعیف‌تر وسفت‌تر شدن مفاصل، که این اثرات پیری می‌تواند برتحرک و تعادل سالمندان تاثیر بگذارد و منجر به زمین خوردن سالمند و شکستن استخوان‌ها شود.
این مسئول ادامه داد: افراد سالمند استعداد بیشتری برای ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت، آرتریت، فشار خون بالا، سکته مغزی، وبیماری‌های ریه دارند و همه این عوامل می‌تواند تاثیر زیادی بر زندگی روزمره سالمندان داشته باشد و استقلال آنها را کاهش دهد.
خادم افزود: سالمندان اغلب احساس می‌کنند که مانند گذشته پاهای سریع و پایدار ندارند و بالا و پایین رفتن از پله برای آنها مشکل‌تر است، این احساسات می‌تواند بر توانایی سالمندان در بیرون رفتن از منزل اثر بگذارد و آنها را دچار افسردگی و سردرگمی کند.
معاون امور توانبخشی بهزیستی استان تهران اضافه کرد: سالمندی باید زندگی طولانی‌تر همراه با سلامت و امنیت و مشارکت باشد که سازمان بهداشت جهانی این فرآیند را سالمندی فعال معنی کرده است؛ سالمندان با درآمد نا کافی و یا افرادی که در خانه سالمندان زندگی یا به تنهایی زندگی می‌کنند، از جمله سالمندان آسیب‌پذیر هستند.
وی گفت: توانبخشی در سالمندان باعث می‌شود که آنها در وضعیت ایده آل قرار گیرند تا هر چه بیشتر فعال باشند و بسیاری از عوامل مرتبط با پیری از جمله قدرت، تعادل، هماهنگی، انعطاف پذیری و درد را بهبود می‌بخشد؛ افراد مسنی که فعالیت جسمی منظمی دارند تعادل، قدرت، کنترل حرکتی، انعطاف پذیری، استقامت و حتی از حافظه بهتری نسبت به سالمندان کم تحرک برخوردارند.
خادم با بیان اینکه بحث مشکلات جسمی و حرکتی تمامی فعالیت‌های فرد را می‌تواند در این دوران تحت شعاع قرار دهد و شرایط زندگی سالمند را به چالش بکشاند و کیفیت زندگی او را متحول کند، خاطرنشان کرد: کم‌تحرکی و بی‌تحرکی در افراد سالمند موجب ایجاد مشکلات فراوانی برای شخص می‌شود و می‌تواند موجب دور شدن و فاصله گرفتن فرد از جامعه و ایجاد مشکلات روحی -روانی مانند افسردگی برای وی شود.
این مسئول ادامه داد: انجام ورزش و فعالیت منظم مهمترین راه جلوگیری از معایب و مضرات بی حرکتی در این دوران است؛ هر فعالیت و تحرکی با شدت متوسط می‌تواند مفید باشد ولی میزان آن باید به حدود ۱۵۰ دقیقه در هفته برسد.
خادم اظهار داشت: با توجه به سیر صعودی جمعیت سالمندی کشور، باید بر ضرورت ارتقای کیفیت زندگی سالمندان تاکید و برای رسیدن به این امر باید با تدوین سیاست‌ها وبرنامه‌های مرتبط با ارتقا و تکامل همه‌جانبه سلامت جسمی، روانی، اجتماعی، توانبخشی، بهداشت و درمان سالمندان به اهداف مورد نظر رسید.
معاون امور توانبخشی بهزیستی استان تهران افزود: افزایش جمعیت سالمندان بار مالی فراوانی را از نظر ایجاد تمهیدات درمانی- بهداشتی در جوامع مختلف ایجاد می‌کند و رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت در سالمندان، تاثیر با لقوه‌ای در پیشبرد سلامت آنان داشته و به همان نسبت موجب کاهش هزینه‌های مربوط به مراقبت‌های بهداشتی خواهد شد.
وی ادامه داد: جمعیت سالمندان مشکلات خاص خود را دارند و می‌طلبد توجه ویژه‌ای به آنها شود، باید بر ضرورت ارتقای خدمات دوران سالمندی با هدف ارتقای کیفیت زندگی و توسعه کمی و کیفی اقدامات پیشگیرانه و خدمات درمانی و توانبخشی سالمندان تاکید کرد.
خادم اضافه کرد: پیش‌بینی می‌شود درصد سالمندان در ایران در سال ۱۴۱۰ به ۱۵ و در سال ۱۴۲۰ به ۲۰ درصد برسد، یعنی در ۲۰ سال آینده از هر پنج ایرانی، یک نفر سالمند خواهد بود؛ تعداد سالمندان کشور هشت میلیون و ۲۳۱ هزار نفر و تعداد سالمندان شهر تهران کمی بیش از یک میلیون نفر معادل ۱۰/۳ درصد جمعیت شهر تهران است.
ایران از کشورهایی است که به شدت به سمت سالمندی می‌رود
خادم گفت: با توجه به نرخ رشد جمعیت کشور که ۱.۶ درصد است، نرخ رشد جمعیت سالمندی کشور به ۲.۵ درصد رسیده است که البته همچنان رو به افزایش می‌رود؛ ما یکی از کشورهایی هستیم که بشدت در حال سالمند شدن است.
وی ادامه داد: از بیماری و عارضه‌های دوران سالمندی می‌توان به ساییدگی مفاصل به خصوص اندام تحتانی، پوکی استخوان به‌ویژه در زنان بعد از یائسگی و البته در آقایان هم پوکی استخوان دیده می‌شود و همچنین برخی بیماری‌های اسکلتی عضلانی که باعث می‌شود سالمند حس تعادل خود را از دست دهد و زمین بخورد.
معاون امور توانبخشی بهزیستی استان تهران افزود: باید فعالیت فیزیکی و تغذیه مناسبی برای سالمندان تعریف شود؛ پیاده روی در ارتقای سلامت افراد، مهم است و روزانه ۴۰ تا ۴۵ دقیقه پیاده‌روی که مرتب و منظم تکرار شود بهترین روش برای پیشگیری از پوکی استخوان است.
راهکار طلایی برای جلوگیری از بیمار شدن سالمندان
خادم اظهار داشت: کم‌تحرکی در سالمندان می‌تواند منجر به اختلال در سیستم ایمنی بدن شده و ریسک ابتلا به بیماری‌های عفونی، قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد؛ دیابت، فشار خون بالا و مشکلات حرکتی مهمترین عوامل خطر برای ابتلا به سکته مغزی در سالمندان هستند و داشتن فعالیت بدنی مستمر می‌تواند در پیشگیری و درمان این عوامل و به دنبال آن پیشگیری از سکته مغزی موثر باشد.
وی با بیان اینکه طبق گزارش سازمان جهانی سکته مغزی، سالانه از هر چهار نفر یک نفر (صرفه نظر از سن، جنس و نژاد) در معرض خطر ابتلا به سکته مغزی هستند، افزود: براساس برخی مطالعات به طور متوسط سالانه ۱۵۰ هزار مورد ابتلا به سکته مغزی وجود دارد و در حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد در افراد با میانگین سنی ۵۵ سال به وقوع می‌پیوندد.
معاون امور توانبخشی مدیرکل بهزیستی استان تهران بیان کرد: شیوع کرونا و ماندگار شدن بسیاری از سالمندان در منزل و بی‌تحرکی زیاد آنها به منظور کنترل پاندمی سندرم حاد تنفسی کرونا ویروس، فاصله گذاری اجتماعی، سیاستی است که در سراسر جهان اتخاذ شده است.
وی ادامه داد: بیش از ۱۸ ماه هست که ویروس کووید ۱۹ با جهش‌های گوناگون زندگی سخت و گاه طاقت فرسا را به انسان‌ها تحمیل کرده است؛ قرنطینه و در خانه ماندن طولانی عوارض نا خواسته‌ای را برای برخی اقشار جامعه به همراه دارد، سالمندان نمونه‌ای از این گروه هستند که در پی در خانه ماندن با مشکلاتی نظیر بی تحرکی و دردهای اسکلتی- عضلانی مواجهه شده‌اند.
خادم گفت: امروزه سلامت جسمی و روانی سالمندان تحت تاثیر قرنطینه و فاصله گذاری‌های اجتماعی ناشی از پاندمی کرونا قرار گرفته است؛ افزایش میزان افسردگی و اضطراب، کاهش کیفیت خواب و کم شدن میزان تحرک از جمله این مشکلات است.
معاون امور توانبخشی بهزیستی استان تهران افزود: نداشتن فعالیت فیزیکی در سالمندان می‌تواند زمینه را برای بروز بسیاری از بیماری‌ها فراهم کند؛ عوارض کوتاه مدت و بلند مدت این بی‌تحرکی کاملا شناخته شده است و در شرایط فعلی از یک طرف با وجود واکسیناسیون به دلیل ریسک بالای مرگ و میر در صورت ابتلا به کرونا تا زمان رسیدن به ایمنی در اکثریت جامعه همچنان رعایت پروتکل‌های بهداشتی و ماندن در خانه مهمترین اقدام است و از طرف دیگر باید مراقب میزان و سطح فعالیت سالمندان بود.
وی با بیان اینکه بسیاری از سالمندان روزانه بیش از ۱۰ ساعت در حالت نشسته و دراز کشیده هستند و بابت بی‌تحرکی هزینه‌های زیادی را می پردازند، اظهار داشت: سالمندان کم‌تحرک دردهای اسکلتی و عضلانی بیشتری را تجربه می‌کنند و اگر بخواهند زندگی بدون درد داشته باشند، باید خودشان را فعال نگه دارند؛ نکته مهم دیگر این است که در کنار واکسیناسیون، ورزش و فعالیت‌های فیزیکی منظم می‌تواند از شدت علائم ابتلا به کرونا و بروز عوارض و حتی مرگ ناشی آن بکاهد.
این مسئول تاکید کرد: در سالمندان به دلیل شیوع بالای دردهای ناحیه زانو، کمر، شانه و دردهای عضلانی نیاز به اقدامات توانبخشی در دوران سالمندی بسیار بیشتر از سنین پایین است؛ جدا از مشکلاتی نظیر شکستگی، سکته مغزی، مشکلات تنفسی ناشی از ابتلا به کرونا، اقدامات توانبخشی در جهت کاهش این عوارض را بیش از بیش نمایان می‌کند که در صورت درمان نکردن این مشکلات، علاوه بر کاهش مضاعف تحرک سالمندان، کیفیت زندگی آنان بشدت کاهش می یابد.
وی خاطرنشان کرد: برای پیشگیری از آسیب‌های استخوانی در دوران کرونا و جلوگیری از پوکی و ضعف استخوان، تا جایی که مقدور است سالمندان باید در منزل پیاده روی و فعالیت‌های فیزیکی انجام دهند که این کار باعث تقویت عضلات، قلب، دستگاه تنفسی و جلوگیری از پوکی استخوان می‌شود.
معاون امور توانبخشی بهزیستی استان تهران گفت: طبق بررسی‌های انجام شده قرنطینه منجر به کاهش فعالیت بدنی شده است؛ پیش از بروز پاندمی نیز تعداد سالانه مرگ و میر ناشی از عدم تحرک بدنی در سراسر جهان بیش از ۵ میلیون نفر تخمین زده شده بود.
خادم افزود: با اجبار رعایت قرنطینه بودن باید بدانیم که کم کاری و ضعف عضلات ناشی از دوره‌های بی تحرکی ممکن است منجر به تشدید اتلاف عضلات وابسته به سن، تسریع در پیشرفت سارکوپنی و پیشرفت بیماری های همراه شود.
فردا جمعه ۹ مهرماه ۱۴۰۰ و یکم اکتبر ۲۰۲۱ روز جهانی سالمند نام دارد؛ سازمان ملل در سال ۱۹۸۲ شورای جهانی سالمندی را تشکیل داد و در همان سال طرحی را برای تعیین یک روز جهانی برای سالمندان ارائه داد تا اینکه در سال ۱۹۹۰ این شورا اول اکتبر را روز جهانی سالمندان تعیین کرد.