هم اینک و در سفر دولتمردان سیزدهم که با درکی عمیق استان ها و مناطق محروم و کمتر توسعه یافته را نیز اولویت سفرهای استانی قرار داده،مسئولان و مدیریت اجرایی کهگیلویه وبویراحمد می توانند با بهره گیری مناسب از این فرصت طلایی و با کارکرد و رویکردی امیدبخش و کارشناسانه هم راستا با خط مشی و اصول راهبردی این دولت اقدام به تدوین برنامه ها و تلاش مضاعف برای خروج از محرومیت تاریخی و رفع مشکلات انباشت شده از گذشته در این خطه کنند.
کهگیلویه وبویراحمد با توجه به موقعیت اکولوژیکی و توپوگرافی خاص خود دارای پوشش گیاهی، جانوری و منابع حیاتی متنوعی است به گونه ای که افزون بر۴۰درصد گونه های گیاهی و دارویی کشور را هم اینک در خود جای داده است.
این خطه با یک درصد خاک و جمعیت کشور بیش از ۱۰درصد روان آبهای ایران را دارد، حتی یک مترمربع خاک شور ندارد، پوشیده از انبوه جنگل های بلوط ، به اندازه ۶۰ کشور دنیا در آن گیاه دارویی می روید، کریدور شامل به جنوب کشور است و طبیعت بکر و سحرانگیزش شکوه و شوکت آفرینش می سراید.
کهگیلویه وبویراحمد با وجود همه ظرفیت ها و قابلیت های منحصر بفرد بویژه در حوزه های نفت و انرژی، منابع طبیعی، کشارزی، گردشگری ، آبزِی پروری ، گیاهان دارویی و محط زیست اما همواره کمبود زیرساخت ها، منابع و امکانات مانع از شکوفایی این استعدادها و پیوند آنها با اقتصاد، معیشت و رفاه مردم این خطه شده است.
این خطه پرظرفیت اگرچه در طول دولت های مختلف و به برکت انقلاب و نظام پیشرفت های چشمگیری داشته و خدمات و طرح های زیربنایی و زیرساختی فراوانی در حوزه های مختلف داشته اما راه های نرفته زیادی نیز دارد.
کهگیلویه وبویراحمد گرچه قدمتی به وسعت تاریخ دارد اما محرومیت های عمیق و مشکلات زیرساختی تا حد قابل ملاحظه ای بر سایر ظرفیت ها و استعدادهای این منطقه سایه افکنده است.
محرومیت ها و مشکلات انباشت شده از گذشته های دور در جای جای این سرزمین آنچنان عمیق است که شاید مجال اندیشیدن و تامل درباره بکارگیری سایر واژگان را برای بیان ویژگی این منطقه به ذهن ندهد و پردختن به انبوه چالش ها و دغدغه ها در این نوشتار نگنجد.
اما گویی داشتن چند ویژگی شاخص و توانمندی های بالقوه سبب نشده که استان کهگیلویه وبویراحمد پا به پای قافله پرشتاب توسعه و همگام با استان ها و مناطق توسعه یافته کشور پیش رود و هم اینک با انبوهی از مشکلات، دغدغه ها و نارسایی ها در ابعاد مختلف مواجه است.
مردم و مقامات اجرایی کهگیلویه و بویراحمد معتقدند حضور مسئولان و اعضای هیات دولت مردمی سیزدهم به این خطه به عنوان یکی از استانهای کوچک و محروم اما در عین حال غنی از مواهب طبیعی و قابلیت های متعدد می تواند امید بخش برای رفع تنگناها و جبران محرومیت های تاریخی این منطقه باشد.
کهگیلویه وبویراحمد در بسیاری از شاخص های توسعه در ردیف آخر قرار دارد و هم اینک دارای بیش از ۲ هزار طرح نیمه تمام است؛ طرحهایی که برای زدودن غبار محرومیت از چهره ی این استان برخوردار اما توسعه نیافته نیازمند شتاب بخشی و تامین اعتبار است.
گردشگری ظرفیتی مغفول مانده
مسئولان کهگیلویه وبویراحمد درحالی سرمایه گذاری بر روی گردشگری را باتوجه به شرایط خاص اقلیمی و ظرفیت های متنوع طبیعی و تاریخی محور توسعه این استان دانسته اند که وجود برخی چالش های نهفته تا حدود زیادی بر رونق و شکوفایی این صنعت مهم سایه افکنده است.
طبیعت بکر و زیبای دامنه‌های سترگ دنا، اماکن تاریخی، چشمه ها و تفرجگاه‌های بکر، آبشارهای مفرح و رودخانه های مست و خروشان در کنار پوشش انبوه جنگل های سرسبز بلوط و رایحه خوش بوته های کوهساران از جلوه های بدیع و زیبایی های خداوندی است که در این دیار رویایی به نمایش گذاشته شده است.
این استان که با حدود ۱۶هزار کیلومتر مترمربع بین استانهای فارس، بوشهر، چهارمحال و بختیاری، اصفهان، خورستان واقع شده بیش از ۲ هزار اثر تاریخی دارد که افزون بر ۷۰۰ اثر آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
کهگیلویه و بویراحمد همچنین دارای ۱۴منطقه نمونه و ۱۱روستای هدف گردشگری، ۱۷ اردوگاه رفاهی، یک شهر هدف منطقه ویژه گردشگری و چهار کمپینگ اقامتی است.
دشتک دیل، قلات گناوه، پادوک و سد کوثر در گچساران، برم الوان شهرستان بهمئی، موگرمون لنده، طسوج در شهرستان چرام، قلعه دیشموک، کمر دوغ درکهگیلویه، شلال دان باشت، ماه پرویز، کاکان و سقاوه بویراحمد از جمله مناطق نمونه گردشگری تعریف شده در کهگیلویه وبویراحمد هستند.
این مناطق نمونه گردشگری با وجود آنکه بیش از یک دهه از تصویب آنها از دولت های نهم و دهم می گذرد اما همچنان در ایستگاه کمبود اعتبار و برخی بروکراسی های اضافی اداری و معارضات اجتماعی ایستاده اند.
حوزه گردشگری با برخی مشکلات زیرساختی و البته سوءتدبیرها در طول سالیان متمادی نیز موجه بوده است.
مشکلاتی که شاید در نگاه نخست کوچک و یا کم اهمیت جلوه کند و به صورت ریسمان های نازک به نظر برسند اما وقتی آنها را کنار هم گذاشت تبدیل به چالش های بزرگ تر و در عین حال ریسمان های محکم و در هم تنیده و با گره های کوری خواهند شد که بازکردن آن نیازمند تحمل هزینه های بیشتری خواهد بود.
بخش گردشگری به عنوان یکی از ظرفیت های بالقوه و محور اصلی توسعه این استان باید از حالت انفعالی خارج و به یک کانون فعال، پویا، موثر و امیدآفرین در راستای ایجاد اشتغال، کسب درآمد و شکوفایی همه جانبه استان تبدیل شود.
کارشناسان حوزه صنعت گردشگری معتقدند که یکی از راهکارهای اساسی در تحقق این مهم تهیه و تدوین سند جامع گردشگری است.
آنها می گویند باید با یک برنامه ریزی اصولی و منسجم این خواسته و دستور مدبرانه رئیس جمهوری را که در سفر پربرکت هیات دولت به استان نیز بر روی آن تاکید داشتند، به نحو شایسته اجرا کرد.
آنها معتقدند آنچه که تاکنون در زمینه گردشگری این استان انجام شده یک موضع منفعلانه و نه فعالانه و با افق روشن و آینده نگری بوده است.
۴۷۰ گونه گیاه دارویی گنجینه ای فراموش شده
حدود ۲ هزار گونه گیاهی و ۴۷۰ گونه دارویی در کهگیلویه و بویراحمد شناسایی شده که افزون بر یکهزار گونه گیاهی آن در منطقه حفاظت شده دناست و از این تعداد ۴۵ گونه بومی و منحصر به این منطقه است.
دامنه های وسیع و سترگ در جای جای کهگیلویه وبویراحمد همراه با ظرفیت های بالقوه گردشگری و منابع زیست محیطی، پوشش جنگلی و رویشگاه بسیاری از گیاهان خوراکی و دارویی از جمله درخت و درختچه های نادر در حالی که یکی از راهبردی ترین محورهای توسعه ای استان بشمار می آید اما تاکنون بهره وری چندانی از این سرمایه های ارزشمند نشده است.
این گنجینه گرانبها و گیاهان شفابخش نه تنها مورد بهره وری مناسب قرار نگرفته بلکه در سالیان متمادی با تخریب های روز افزون و دخالت های فجیع انسانی یکی پس از دیگری به تاراج می روند و شاید که در سالهای نه چندان دور جز تکه های سنگی از آن همه طبیعت بکر و چشم نوازاین استان باقی نماند.
سرزمین زیبای کهگیلویه وبویراحمد با داشتن ۲۸۰ تفرجگاه طبیعی، ۲هزار و ۶۰۰ اثر تاریخی، ۷۵۰ اثر ثبت شده در فهرست آثار ملی و مواهب و ظرفیت های بکر به عنوان یکی از مناطق هدف گردشگری در ایران زمین تبدیل شده و سالانه به ویژه در ایام بهار میزبان خیل عظیمی از مسافران و گردشگران است.
اما با وجود این ظرفیت منحصربفرد و طبیعت رویایی در کنار آثار ارزشمند معنوی و تاریخی سهم صنعت گردشگری در اقتصاد مردم و اینکه می توان با سرمایه گذاری بیش از پیش بر روی این صنعت شکاف عمیق توسعه ای این استان را بهبود بخشید؛ فاصله زیاد وجود دارد.
مدیرکل گردشگری کهگیلویه وبویراحمد می گوید: حوزه گردشگری در این استان همواره با برخی کمبودهای فاحش و زیرساختی مواجه بوده است و زیرساخت های موجود متناسب با موقعیت منحصر بفرد این صنعت و محور توسعه استان نیست.
مجید صفایی ، تعداد هتل ها و اماکن اقامتی در استان بسیار کم است و این میزان جوابگوی خیل عظیم گردشگران در فصول بهار و تابستان نیست.
او می گوید: این استان از توانمندی های بالایی در زمینه گردشگری در تمام فصول سال برخوردار است که با یک برنامه ریزی منسجم و توسعه زیرساختها شاهد نقش پر رنگ گردشگری در اقتصاد آن خواهیم بود.
وی گردشگری را یکی از مهمترین محورهای توسعه این استان می داند و بیان می کند: تحقق این امر مستلزم رشد سرمایه گذاری در این بخش است.
کمترین میزان آزاد راهی و محروم از خطوط ریلی
کهگیلویه وبویراحمد اما یکی از استان های با کمترین میزن آزادراه و خطوط ریلی در کشور است که طول آزادراهی این استان کمتر از ۴۰۰ کیلومتر است.
این استان حدود ۶ هزار کیلومتر راه اعم از بزرگراه، راه اصلی، فرعی و روستایی دارد که از این میزان ۱۴۲ کیلومتر بزرگراه، ۵۰۵ کیلومتر راه اصلی، یکهزار و ۲۳۸ کیلومتر راه فرعی و مابقی نیز روستایی است.
مدیرکل راه و شهرسازی این استان همچنین با بیان اینکه بیش از۴۰۰ طرح مهم راهسازی اعم از بزرگراه ، راه اصلی و روستایی در مناطق مختلف این استان در حال اجراست اما تکمیل و بهره از انها هزینه های هنگفت نیاز دارد.
پژمان نیک اقبالی چهارخطه یاسوج- سمیرم - بابامیدان، یاسوج - شیراز، گچساران- بهبهان، ۳۰ کیلومتری ورودی شهرهای استان در حوزه بزرگراهی و جاده ملی پاتاوه - دهدشت، باشت- چرام، یاسوج - سی سخت و همچنین توسعه جاده باغچه سادات- سرفاریاب را از مهمترین طرح‌های در حال اجرا در حوزه راه‌های اصلی ذکر کرد.
نیک اقبالی با بیان اینکه طرح‌های راهسازی و بزرگراهی در این استان از نظر وزارت راه و شهرسازی نقش شاهراه حیاتی در کشور را دارند، گفت: جاده‌های ارتباطی در این استان از شمال، جنوب، غرب و شرق به راه‌ها و شریان‌های حیاتی کشور متصل شده است.
وی طرح چهار خطه یاسوج - سپیدان و قطعه دوم آن با اعتباری افزون بر ۲ هزار و ۱۹۱ میلیارد ریال، تکمیل پل سوم بشار یاسوج که یک لاین آن به بهره ربرداری رسیده، پل چهارم بشار ، مطالعه مرحله دوم پل تلگاه و تنگ سریز در محور سمیرم نیز از دیگر طرح های مهم در حال اجرا در حوزه راهسازی است.
وی گفت: برخی از طرح های مهم راهسازی در حوزه کهگیلویه بزرگ شامل اتصال راه فرعی لنده به پاتاوه -دهدشت و مطالعه محور قلعه دختر -قلعه رئیسی و دیشموک، اتصال لنده به تشان - پاتاوه به دهدشت و راه فرعی چرام -باغچه سادات به سرفاریاب و اتصال آن به پاتاوه - دهدشت است.
نیک اقبالی یادآور شد: همچنین طرح احداث پل محله لبنان به سادات در شهر دوگنبدان احداث گذرگاه دوگنبدان - چهاربیشه به امام زاده جعفر ، اتصال کمربندی گچساران، اتصال گچساران - چرام از طریق احداث تونل و از همه مهمتر نیز محور گچساران به سمت پل خیرآباد از طرح های مهم حوزه راهسازی در شهرستان گچساران است.
این در حالی است که استان کهگیلویه و بویراحمد در حوزه اعتبارات راهسازی در سطح کشور در ردیف ۱۵ استان اول کشور است.
تکمیل جاده ملی پاتاوه – دهدشت آرزویی دست نیافته
عملیات اجرایی جاده ملی پاتاوه – دهدشت که در سال ۷۴ عملیات اجرایی آن آغاز شده و از مصوبات سفر مقم معظم ررهبری به این استان بوده همچنان طی این سال ها به دلایل متعدد از جمله سخت گذر بودن و کوهستانی بودن مسیر و کمبود اعتبار به بهره برداری نرسیده و برای مردم کهگیلویه و بویراحمد تا حدودی به /ارزویی دست نیافتنی تبدیل شده است.
و برای سهولت کار به چهار قطعه تقسیم شد که طول قطعه های اول و سوم آن به ترتیب ۲۶ و ۲۰ کیلومتر و قطعه های دوم و چهارم نیز به ترتیب ۲۸ و ۶۳ کیلومتر است.
۱۳ تونل به طول هشت هزار و ۲۰۰ متر و تعداد ۱۸ دستگاه پل بزرگ بالای دهانه ۱۶ متری در این جاده طراحی شده است.
قطعه نخست این جاده از روستای گندی خوری تا منطقه سرچنار در سال ۸۷ نیز به بهره برداری اولیه رسید.
قطعه دوم جاده از سرچنار تا لوداب، قطعه سوم از لوداب تا دهدشت مرکز شهرستان کهگیلویه و قطعه چهارم نیز از کمربندی شهر دهدشت تا دهدشت غربی است.
قطعه سوم جاده ملی پاتاوه - دهدشت ۶۳ کیلومتر طول دارد و دارای ۱۱ دهنه پل به طول سه هزار و ۱۶۰ متر است و قطعه دوم این جاده به طول ۲۸ کیلومتر اردیبهشت سال ۹۷ به بهره برداری رسید.
نیک اقبالی جاده ملی پاتاوه - دهدشت را یکی از مسیرهای اصلی و طرح‌های ملی راهسازی برای اتصال جنوب به مرکز کشور دانست و گفت: با بهره برداری این جاده به طول ۱۳۷ کیلومتر بیش از ۴۰۰ روستای محروم در ۲ شهرستان بویراحمد و کهگیلویه با جمعیتی افزون بر ۱۰۰ هزار نفر از نعمت جاده مناسب برخوردار خواهند شد.
وی با بیان اینکه بیش از یک هزار میلیارد ریال از محل‌های مختلف برای شتاب بخشی در اجرای این طرح ملی اختصاص یافته است، گفت: سال گذشته نیز افزون بر ۹۵۰ میلیارد ریال به این طرح ملی تخصیص یافته بود.
نیک اقبالی طرح ملی جاده پاتاوه به دهدشت با توجه به وضعیت طبیعی منطقه جزو خاص‌ترین طرح های راهسازی در کشور است که پارسال ۲۷۰ میلیارد تومان یعنی ۳۰۰ درصد افزایش بودجه نقدی برای ساخت این پروژه ترزیق شد.
وی افزود: طرح ملی جاده پاتاوه به دهدشت علاوه بر بازدیدهای میدانی هر ۲ هفته یکبار در ستاد مرکزی پایش و گزارش ان به وزیر ارائه می‌شود.
مدیرکل راه و شهرسازی کهگیلویه وبویراحمد بیان کرد: این طرح در نوع خود در کشور نادر بوده و به خاطر شرایط خاص طبیعی ساخت تونل های ان با مشکلات زیادی مواجه بوده است.
نیک اقبالی عنوان کرد: بر اساس وعده های پیمانکار این طرح تا پایان تیرماه امسال به بهره برداری می رسد.
نیک اقبالی همچنین یکی از طرح های بزرگ راهسازی در کنار محور ملی پاتاوه - دهدشت را مربوط به جاده لنده- تشان، بهبهان دانست و گفت: با بهره برداری از این طرح ملی، مسافت ۱۰۰ کیلومتری جاده تشان- بهبهان به لنده با ۷۰ کیلومتر کاهش به ۳۴ کیلومتر می رسد.
وی تصریح کرد: ۶۰۰ میلیارد ریال اعتبار برای ساخت فاز نخست جاده لنده به تشان بهبهان در سال جاری اختصاص یافت.
وی یادآور شد: همچنین با بهره‌برداری از این طرح ، مسیر خوزستان به شهرستان کهگیلویه و مرکز استان با سهولت بهتر و مسافت کمتری صورت می گیرد.
مدیرکل راه و شهرسازی کهگیلویه وبویراحمد گفت: جاده لنده به تراب، جایزان به لیکک، لیکک به رامهرمز و دیشموک به باغملک از دیگر طرح های مهم راهسازی برای خروج مناطق گرمسیری از بن بست و توسعه و تقویت زیرساخت ها و طرح های زیربنایی در یان مناطق است.
اما کهگیلویه و بویراحمد با داشتن همه این ثروت ها، شاخص های توسعه یافتگی اش نسبت به سایر استانها بسیار کم است و حتی در برخی شاخصه ها فاصله زیادی با استان ماقبل خود دارد.
۶۰۰ هزار میلیارد ریال طرح های کلان اقتصادی نیازمند حمایت دولت
معاون اقتصادی استاندار کهگیلویه وبویریراحمد همچنین گفت: حدود ۶۰۰ هزار میلیارد ریال طرح های کلان اقتصادی در بخش های مختلف از جمله چهار پتروشیمی در شهرستان های کهگیلویه، گچساران و بویراحمد در حال اجرست که به عنوان یکی از مهمترین محورهای توسعه ای استان در سفر هیات دولت به استان مورد بحث و بررسی قرار خواهند گرفت.
سید حشمت الله صمیمی دوست افزود: میزان حجم سرمایه گذاری چهار طرح پتروشیمی رقمی افزون بر ۳۷۰ هزار میلیارد ریال است.
وی با اشاره به در دست اجرا بودن ۱۳ طرح مهم و کلان اقتصادی در استان نیز گفت: میزان ارزش ریاالی این طرح ها رقمی افزون بر ۲۳۰ هزار میلیارد ریال است.
صمیمی دوست میزان اشتغالزایی این طرح ها را نیز ۱۴ هزار نفر عنوان کرد و گفت: افزون بر سه هزار و ۹۹۰ نفر از یان تعداد در طرح های پتروشیمی مشغول هستند.
وی گفت: میزان سرمایه گذاری طرح پتروشیمی دهدشت ۱۲۰ هزر میلیارد ریال است که با بهره برداری از آن زمینه اشتغال بیش از ۵۰۰ نفر به صورت مستقیم فراهم می شود.
صمیمی دوست اظهارداشت: طرح پتروشیمی «دی متیل اتر» دهدشت یکی از عظیم ترین پروژه هایی است که برای نخستین بار در کشور و خاورمیانه اجرا می شود.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد: با راه اندازی این پتروشیمی بخش مهمی از مواد اولیه کارخانه جات کشور تامین می شود.
وی ادامه داد: این پتروشیمی بر اساس برنامه آمایش سرزمین شهرستان کهگیلویه در شهرک صنعتی «دشت مازه» دهدشت اجرایی شده است.
این استان در بحث درآمد سرانه با احتساب درآمد نفت و گاز در رتبه اول کشور قرار دارد اما بدون احتساب درآمد نفت و گاز در رتبه آخر کشور است
اگرچه روند توسعه در این استان محروم نگه داشته شده توسط رژیم پهلوی، از پس از انقلاب آغاز شد و هرچه در این استان وجود دارد به برکت انقلاب اسلامی است اما به دلیل عمق محرومیتهای بجا مانده از گذشته هنوز زخمهای محرومیت بر تن زیبای این استان هویداست.
نیروگاه سیکل ترکیبی ۵۰۰ مگاواتی کهگیلویه
معاون اقتصادی کهگیلویه و بویراحمد همچنین نیروگاه سیکل ترکیبی ۵۰۰ مگاواتی در منطقه پادوک کهگیلویه با سرمایه گذاری افزون بر ۳۲۵ میلیون یورو معادل ۱۵ هزار میلیارد ریال یکی دیگر از طرح های مهم زیربنای در حوزه انرژی در این استان دانست.
صمیمی دوست گفت: ۳۰ هکتار زمین برای اجرای این طرح بزرگ اقتصادی از سوی منابع طبیعی و راه شهرسازی در نظر گرفته شده است.
وی مدت اجرای این طرح را سه سال عنوان کرد و گفت: با بهره برداری از این طرح برق طرح‌های صنعتی کهگیلویه از جمله پتروشیمی، سیمان سپو و کارخانه آجر به‌صورت پایدار تأمین خواهد شد.
صمیمی اظهار داشت: ساخت این نیروگاه گام مهمی از سوی دولت در راستای تأمین برق پایدار مورد نیاز شهرستان کهگیلویه است.
کهگیلویه وبویراحمد با بیان اینکه هم اینک ۵۳ طرح مطالعاتی تامین آب آشامیدنی و کشاورزی در مناطق مختلف این استان در دست اجراست، گفت: با تکمیل این طرح‌ها آب آشامیدنی مردم کهگیلویه و بویراحمد تا افق ۱۴۰۵ و ۱۲ هزار هکتار زمین کشاورزی تأمین آب می‌شود.
منابع آبی
کهگیلویه و بویراحمد هم اینک حدود 60 طرح مطالعاتی تامین آب آشامیدنی و کشاورزی در مناطق مختلف این استان در دست اجرا دارد که با تکمیل این طرح‌ها آب آشامیدنی مردم شهرستان های مختلف آن تا افق ۱۴۰۵ و ۱۲ هزار هکتار زمین کشاورزی تأمین آب می‌شود.
این استان را می توان سرزمین چشمه ها و آبهای جاری نام نهاد؛ استانی با مساحتی یک درصدی که به واسطه قرار گرفتن در میان کوهستانهای زاگرس مرکزی بیش از هشت درصد آب کشور را در اختیار دارد.
بارش متوسط سالیانه حدود ۶۰۰میلیمتر باران در کهگیلویه و بویراحمد به همراه آب برف قله های دنا، تامر، نور، خامی، خائیز، ساورز و حجال موجب ایجاد بیش از هزار چشمه فصلی و دائمی در کوهپایه های زاگرس جنوبی شده است.
در این میان ۱۸ چشمه دائمی و پرآب با تخلیه سالانه ۴۹۵ میلیون متر مکعب آب می جوشند و صدها نهر و رودخانه می زایند و این رودخانه ها در مسیر پر پیچ و خم خود به هم می پیوندند و چهار رود پر آب بشار، مارون، زهره و خیر آباد را بوجود می آورند.
اما با وجود این ظرفیت منحصر بفرد و رودهایی که مادران کارون، مارون، جراحی و هندیجان هستند و دشت های تشنه خوزستان را آب می دهند و در آغوش نیلگون خلیج فارس می آرامند.
با این حال هنوز صاحب خانه خود از این منبع عظیم محروم است و گاه در تابستان های داغ مردم این استان باید روزها و سوزان را در کم آبی بگذرانند و تشنه لب بمانند و زمین های کشاورزی آنها هم از بی آبی خشک شود و یا آنقدر از آبهای زیر زمینی برداشت کنند تا دیگر چیزی در زمین باقی نماند.
کهگیلویه و بویراحمد را سرزمین چهارفصل و رودخانه های خروشان می‌نامند، استانی با ۲ اقلیم سردسیری و گرمسیری که اکنون مانند بیشتر استانهای کشور به سوی بحران کم آبی پیش می‌رود.
براساس آمارهای موجود کهگیلویه و بویراحمد ۱۰ درصد آبهای کشور را در اختیار دارد اما با این وجود بحران آب در این استان کم‌کم خودنمایی می‌کند.
استان کهگیلویه و بویراحمد با افزون بر ۱۶ هزار کیلومتر مربع، یک درصد از مساحت ایران را در اختیار دارد.
برخی آمارها در استان نشان می‌دهد که آبهای زیرزمینی در برخی مناطق مانند دشت امام زاده جعفر در شهرستان گچساران افزون بر ۲۰ متر و دشت کلاچو در کهگیلویه تا ۱۰ متر پایین رفته است.
دشت ۶ هزار هکتاری امامزاده جعفر و دشت پنج هزار هکتاری کلاچو دهدشت از مناطق مهم کشاورزی مناطق گرمسیری کهگیلویه و بویراحمد به شمار می‌روند که از ۱۵ دشت کهگیلویه و بویراحمد ۱۴ دشت دارای آبخوان است.
مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد می‌گوید: به دلیل خشکسالی و افزایش بهره برداری در این تعداد دشت استان ۶۰ میلیون متر مکعب کسری آب وجود دارد.
روح الله اسدپور افزود: این میزان کسری آب به دلیل نبود ابزار کنترل مناسب بصورت غیرقانونی برداشت می‌شود. در این استان ۱۵ دشت وجود دارد که سطح آب در بیشتر آنها افت کرده است.
به گفته او سطح آب در دشت کلاچو در کهگیلویه ۱۲ متر، دشت باشت هشت متر، بردیان در شهرستان چرام ۶ متر، در دشت ممبی در شهرستان بهمئی پنج متر و در دشت امام زاده جعفر ۱۸ متر افت کرده است.
به دلیل انتقال آب از سد کوثر به زمین‌های کشاورزی لیشتر سطح آب در این دشت چهار متر بالاتر آمده است.
اسدپور یکی از مهمترین راه حل‌های جلوگیری از این روند منفی را تغذیه مصنوعی سفره‌های آب زیرزمینی و ساخت سد در حوزه‌های آبریز استان دانست؛ حوزه‌های آبریز مهم استان کارون، بشار، مارون و زهره است.
در حوزه آبریز زهره سد چم شیر به ظرفیت بیش از یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون متر مکعب در شهرستان گچساران در دست ساخت است.
کهگیلویه و بویراحمد هم اینک دارای ۲ سد شاه قاسم به ظرفیت ۹ میلیون متر مکعب در حومه یاسوج و سد کوثر به ظرفیت کمتر از ۵۰۰ میلیون متر مکعب در غرب گچساران است.
افت سطح آب در استان کهگیلویه و بویراحمد از سال ۱۳۸۷ شروع شده و همچنان رو به افزایش است.
اسدپور گفت که برای استفاده بهینه از منابع آبی استان باید مصرف آب در بخش‌های مختلف مدیریت شود.
اطلاعات شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد حکایت از کاهش میزان نزولات جوی در ۸ سال گذشته در این استان می‌کند بطوری که میانگین بارش‌ها در این مدت نسبت به بلند مدت و از سال زراعی ۵۱ تا ۹۴ حدود ۵۰ درصد کاهش یافته است.
میانگین بلند مدت بارندگی در استان از ۴۳ سال قبل تاکنون افزون بر ۶۷۵ میلی متر معادل حدود ۱۰ هزار و ۴۷۴ میلیون مترمکعب اعلام شده است.
براساس این اطلاعات ۴۴.۳ درصد این میزان تبخیز می‌شود و جزء بارندگی‌های مفید محسوب نمی‌شود، و از مجموع ۵۷.۳ درصد بارشهای مفید نیز حدود ۵۵/۲ درصد از این میزان نیز تبدیل به روان آب و تشکیل سیلاب می‌شود.
۴۴.۸ درصد بارشهای مفید معادل ۲ هزار و ۶۱۳ میلیون متر مکعب نیز سهم حوزه‌های آبریز و سفره‌های زیرزمینی می‌شود.
بیش از ۳۰۰ میلیون مترمکعب از این میزان از طریق چشمه‌ها برداشت می شود و مورد بهره برداری قرار می‌گیرد و مابقی آن یعنی حدود ۲ هزار و ۳۱۳ میلیون مترمکعب دیگر از طریق چشمه‌ها و قنات‌ها تخلیه می‌شود.
مجموع آب تجدید شونده در این استان افزون بر هشت هزار و ۱۸۶ میلیون مترمکعب است و بر اساس آمار سالهای ۸۶ تا ۸۸ از منابع هفت گانه و بررسی‌های انجام شده تنها حدود ۷۷۰ میلیون مترمکعب از آبهای سطحی این استان بهره برداری می‌شود.
برخی آمارها در استان نشان می‌دهد که آبهای زیرزمینی در برخی مناطق مانند دشت امام زاده جعفر در شهرستان گچساران افزون بر ۲۰ متر و دشت کلاچو در کهگیلویه تا ۱۰ متر پایین رفته است.
دشت ۶ هزار هکتاری امامزاده جعفر و دشت پنج هزار هکتاری کلاچو دهدشت از مناطق مهم کشاورزی مناطق گرمسیری کهگیلویه و بویراحمد به شمار می‌روند؛ از ۱۵ دشت کهگیلویه و بویراحمد ۱۴ دشت دارای آبخوان است.
مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد می‌گوید: به دلیل خشکسالی و افزایش بهره برداری در این تعداد دشت استان ۶۰ میلیون متر مکعب کسری آب وجود دارد.
روح الله اسدپور افزود: این میزان کسری آب به دلیل نبود ابزار کنترل مناسب بصورت غیرقانونی برداشت می‌شود؛ در این استان ۱۵ دشت وجود دارد که سطح آب در بیشتر آنها افت کرده است.
به گفته او سطح آب در دشت کلاچو در کهگیلویه ۱۲ متر، دشت باشت هشت متر، بردیان در شهرستان چرام ۶ متر، در دشت ممبی در شهرستان بهمئی پنج متر و در دشت امام زاده جعفر ۱۸ متر افت کرده است این افت فشار به دلیل انتقال آب از سد کوثر به زمین‌های کشاورزی لیشتر سطح آب در این دشت چهار متر بالاتر آمده است.
اسدپور یکی از مهمترین راه حل‌های جلوگیری از این روند منفی را تغذیه مصنوعی سفره‌های آب زیرزمینی و ساخت سد در حوزه‌های آبریز استان دانست.؛حوزه‌های آبریز مهم استان کارون، بشار، مارون و زهره است.
در حوزه آبریز زهره سد چم شیر به ظرفیت بیش از یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون متر مکعب در شهرستان گچساران در دست ساخت است.
کهگیلویه و بویراحمد هم اینک دارای ۲ سد شاه قاسم به ظرفیت ۹ میلیون متر مکعب در حومه یاسوج و سد کوثر به ظرفیت کمتر از ۵۰۰ میلیون متر مکعب در غرب گچساران است.
افت سطح آب در استان کهگیلویه و بویراحمد از سال ۱۳۸۷ شروع شده و همچنان رو به افزایش است.
اسدپور گفت که برای استفاده بهینه از منابع آبی استان باید مصرف آب در بخش‌های مختلف مدیریت شود.
اطلاعات شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد حکایت از کاهش میزان نزولات جوی در ۸ سال گذشته در این استان می‌کند بطوری که میانگین بارش‌ها در این مدت نسبت به بلند مدت و از سال زراعی ۵۱ تا ۹۴ حدود ۵۰ درصد کاهش یافته است.
میانگین بلند مدت بارندگی در استان از ۴۳ سال قبل تاکنون افزون بر ۶۷۵ میلی متر معادل حدود ۱۰ هزار و ۴۷۴ میلیون مترمکعب اعلام شده است.
براساس این اطلاعات ۴۴.۳ درصد این میزان تبخیز می‌شود و جزء بارندگی‌های مفید محسوب نمی‌شود، و از مجموع ۵۷.۳ درصد بارشهای مفید نیز حدود ۵۵/۲ درصد از این میزان نیز تبدیل به روان آب و تشکیل سیلاب می‌شود.
۴۴.۸ درصد بارشهای مفید معادل ۲ هزار و ۶۱۳ میلیون متر مکعب نیز سهم حوزه‌های آبریز و سفره‌های زیرزمینی می‌شود.
بیش از ۳۰۰ میلیون مترمکعب از این میزان از طریق چشمه‌ها برداشت می شود و مورد بهره برداری قرار می‌گیرد و مابقی آن یعنی حدود ۲ هزار و ۳۱۳ میلیون مترمکعب دیگر از طریق چشمه‌ها و قنات‌ها تخلیه می‌شود.
مجموع آب تجدید شونده در این استان افزون بر هشت هزار و ۱۸۶ میلیون مترمکعب است و بر اساس آمار سالهای ۸۶ تا ۸۸ از منابع هفت گانه و بررسی‌های انجام شده تنها حدود ۷۷۰ میلیون مترمکعب از آبهای سطحی این استان بهره برداری می‌شود.
سدهایی که مانع شده اند
سدهایی که در این استان احداث شده همه پشت به استان کرده اند و اگر چه به نام کهگیلویه و بویراحمد اند اما به کام دیگر استانها هستند. سدهای کوثر، مارون و چم شیر اگرچه زمین های کهگیلویه و بویراحمد را به زیر آب می برند اما بخش زیادی از آبهایشان نصیب پایین دست می شود.
مصداق بارز آن سد در دست ساخت خرسان ۳ است که نه تنها مرهمی بر زخم های محرومیت مردم این استان نیست بلکه نمکی بر زخمهایشان بوده و با به زیر آب بردن ۱۷ روستا تنها آوارگی و بی خانمانی را برای آنها به ارمغان می آورد.
صدای مسئولان کهگیلویه و بویراحمد بارها از سهم کم استان از سدهای خودش درآمده و استاندار نیز با انتقاد از تخصیص ناچیز استان از آب سدهایش می گوید: حق این استان در میزان استفاده از آب سدها و رودخانه ها تضییع شده است.
آغاز عملیات اجرایی ساخت سد آبریز کهگیلویه در سال ۱۴۰۰ و انتقال آب آن به دشت های حاصلخیز این شهرستان می تواند جان دوباره ای به کشاورزی این منطقه ببخشد و توسعه مناطق گرمسیری استان کهگیلویه و بویراحمد را نیز فراهم کند.
به گزارش خبرنگار ایرنا،مارون از رودخانه‌های جنوب غربی ایران از ظرفیت های مهم استان کهگیلویه و بویراحمد و بخصوص شهرستان کهگیلویه است.
این رودخانه از رشته کوه زاگرس در استان کهگیلویه و بویراحمد سرچشمه می‌گیرد و با عبور از بهبهان و آغاجاری در استان خوزستان جریان می‌یابد و به نامرود جراحی، تالاب شادگان و در فصل‌های پرآب به خلیج فارس می‌ریزد.
رودخانه مارون بیشترین آب را از استان خارج می‌کند. حوزه آبریز آن، مناطق غربی بویراحمد سفلی و قسمت اعظم طیبی و دشمن زیاری را در بر می‌گیرد.
رودخانه پرآب مارون با ظرفیت سالانه یک میلیارد متر مکعب در اطراف دشت های پهناور شهرستان کهگیلویه قرار دارد و استفاده چندانی از این ظرفیت برای توسعه کشاورزی منطقه نمی شود.
از ۷۰هزار هکتار زمین زراعی شهرستان کهگیلویه کمتر از یک دهم آن آبی است و در سایر اراضی کشت دیم همراه با هزینه های گزاف و درآمد حداقلی انجام می شود.
شهرستان های کهگیلویه و چرام اکنون با وجود دشت های وسیع و اراضی مستعد کشاورزی و ظرفیت های بالقوه در بخش های مختلف صنعتی و گردشگری ولی به دلیل نبود برخی زیرساخت ها توسعه چندانی نیافته اند.
شغل اغلب ساکنان این شهرستانها کشاورزی آن هم بصورت سنتی و فصلی است. آبیاری زمین های کشاورزی علاوه بر افزایش درآمد پایدار به شکوفایی بخش کشاورزی این مناطق نیز کمک می کند.
سد کنونی مارون برروی رودخانه مارون که در بخش مرکزی شهرستان کهگیلویه سرچشمه می گیرد با حجم یک میلیارد متر مکعب تنها دشت های تشنه خوزستان را آبیاری می کند.
از آب این سد نه تنها به کشاورزی شهرستان کهگیلویه اختصاص داده نشده است بلکه مخزن این سد بخشی از زمین های بالادست این سد را در کهگیلویه نیز بلعیده است.
در حقیقت مشکلات و آسیب ها و چالش های نهفته در این استان آنقدر زیاد بوده که هم اینک تبدیل به گودال های عمیق شدهاد و پرکردن این گودال ها نیز عزم راسخ، نگاه ویژه و اهتمام جدی می طلبد.
صنعت، معدن و تجارت
کهگیلویه و بویراحمد براساس پروانه های بهره برداری صادر شده هم اکنون ۷۴۰ کارخانه و ۱۲ شهرک صنعتی دارد.
مسوولان استان شمار کارگران مشغول در این واحدهای صنعتی را هشت هزار نفر اعلام می کنند.
شمارپروانه های بهره برداری صادر شده ۹ دهم درصد پروانه های ایران است، شمار اشتغال ایجاد شده نیز ۴ دهم درصد اشتغال صنعتی ایران و میزان سرمایه گذاری صورت گرفته تنها ۳ دهم درصد سرمایه گذاری صورت گرفته در کشور است.
براساس گزارش های رسمی، در سال ۱۳۷۵ میزان صادرات استان ۸۷ هزار دلار بود در سال ۱۳۸۳ به دو میلیون و ۷۸۰ هزار دلار رسید و این رقم ۱۰ سال بعد به ۱۳ میلیون دلار رسید.
در سال ۱۳۹۴ نیز حدود ۹۴۱ تن کالا و محصولات این استان به ارزش چهارمیلیون و ۳۹۸هزار و ۹۸۴ دلار از گمرک استان به خارج از کشور صادر شده بود.
این عدد نسبت به سال گذشته کاهش یافته بود اما براساس یک برنامه جامع توسعه صادرات، مسئولان امیدوارند این عدد تا ۱۳۹۹ به رقمی حدود ۱۰۰ میلیون دلار برسد.
آب و کشاورزی
حجم سالانه نزولات جوی کهگیلویه و بویراحمد ۱۰ میلیارد و ۴۷۴ میلیون مترمکعب است که براساس گزارش های مسئولان حدود ۹۰ درصد آن از استان خارج می شود که بر اساس گزارش ها حدود ۱۰ درصد آب های ایران در این استان است.
برای مهار آبهای سطحی و تأمین آب شرب مورد نیاز شهرها و اراضی کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد، دو سد کوثر در سال ۸۱ و شاه قاسم در سال ۷۶ به بهره‌برداری رسیده است اما سد شاه قاسم در شهرستان بویراحمد سد کوچکی به حساب می آید و سد کوثر نیز بخش ناچیزی از زمین های دشت لیشتر شهرستان گچساران را آبیاری می کند. بخش اصلی آب این سد برای استان های جنوبی ایران فرستاده می شود.
سدهای در دست ساخت خرسان و تنگ سرخ نیز چنین مشکلاتی دارند و کشاورزان و برخی مسوولان و کارشناسان استان انتقاد مشابهی را بر ساخت این گونه سدها وارد می کنند و باور عمومی برآن است که در حالی که این سدها کار مهار آب های روان این استان را انجام می دهند اما کشاورزان این استان کمترین بهره را از ساخت آنها می برند.
از حوزه آبریز سدها و رودخانه های پرآب کهگیلویه و بویراحمد تخصیص مناسبی به استان داده نشده و بهره برداری ها و تخصیص ها بسیار ناچیز است.
نگاه توسعه ای در زمینه توسعه پایدار در روستاها، محرومیت زدایی ، اشتغالزایی ، تنوع آب و هوایی ، استعدادهای انسانی ، کیفیت بالای تولیدات کشاورزی و از همه مهمتر نگاه عدالت محورانه دولت برای تحقق عدالت اجتماعی و اقتصادی از جمله مزیت هایی بوده که شتاب بخشی و رونق بخش کشاورزی را به عنوان اصلی ترین محور توسعه در استان موجب شده است.
اولویت قرار دادن بخش کشاورزی به عنوان محور توسعه و یکی از مهمترین حلقه های مفقوده در شکوفایی کهگیلویه و بویراحمد، مسوولان و مقامات دولتی و متولیان امور اقتصادی و اجرایی دراستان را بر آن داشت تا به گونه ای ملموس تر و محسوس تر به این حوزه مهم اقتصادی و اجتماعی توجه کنند.
اگر چه هنوز هم بخش قابل توجهی از جمعیت استان در روستاها و مناطق کشاورزی هستند که به دلیل عدم توجه جدی به این بخش اقتصادی و کمبود امکانات و تجهیزات با مشکلات عدیده ای دست و پنجه نرم می کنند اما همین نگاه توسعه ای و عدالت محور دولت نسبت به این بخش طی سالهای اخیر امید کشاورزان را برای فعالیت بیشتر در سطح روستاها و مناطق مختلف استان به وجود آورده است.
مساحت زمین های کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد ۲۳۰ هزار هکتار است. سال ۱۳۹۳ مساحت زمین های دارای سامانه آبیاری تحت فشار این استان به ۲۳ هزار هکتار رسید.
مساحت مزرعه های آبی استان ۸۰ هزار هکتار است که به این ترتیب بالای ۲۰ درصد زمین های آبی استان به سامانه آبیاری تحت فشار مجهز شده که این میزان هرساله افزایش می یابد. ۳۰ درصد از سهم عمده زمین‌های آبی در شهرستان بویراحمد متمرکز شده است.
از کل اراضی کشاورزی استان ۸۹ درصد، اختصاص به کشت محصولات زراعت‌های سالانه دارد و حجم زمین‌های زیرکشت محصولات دائمی (باغ و قلمستان) محدود و در حد ۱۱ درصد کل اراضی است.
نفت و گاز
میدان نفتی گچساران در کهگیلویه و بویراحمد دومین میدان بزرگ نفتی ایران است، که در محدوده شهرستان گچساران قرار دارد.
این میدان با ذخیره درجای ۶۶٫۷ میلیارد بشکه و ذخیره نهایی ۲۳٫۷ میلیارد بشکه نفت خام، دومین میدان نفتی ایران بشمار می رود.
شرکت بهره‌برداری نفت و گاز گچساران روزانه بطور متوسط ۷۵۰ هزار بشکه نفت از ۱۲ میدان استخراج می کند، که عمده تولید این شرکت از میدان نفتی گچساران صورت می‌گیرد که روزانه به حدود ۴۸۰ هزار بشکه نفت خام می رسد؛ بین ۲۰ تا ۲۵ درصد نفت ایران در این استان تولید می شود.
در حقیقت مشکلات و آسیب ها و چالش های نهفته در این استان آنقدر زیاد بوده که هم اینک تبدیل به گودال های عمیق شده اند و پرکردن این گودال ها نیز عزم راسخ، نگاه ویژه و اهتمام جدی می طلبد.
کهگیلویه بویراحمد استانی بوده که همواره از بالابودن نرخ بیکاری رنج برده و طی یک دهه گذشته میزان نرخ بیکاری در این استان به طورمیاگین از ۱۴ تا ۱۷ درصد در نوسان بوده است.
کهگیلویه و بویراحمد براساس تقسیمات کشوری سال ۱۳۹۵ با حدود ۱۶هزار و ۲۴۹ کیلومتر مربع وسعت، سرزمینی مرتفع و کوهستانی یکی از استانهای جنوب غربی ایران است؛ مرکز آن شهر یاسوج و بین استان های خوزستان، اصفهان، فارس، چهارمحال و بختیاری و بوشهر قرار دارد.
این استان به ۹ شهرستان تقسیم شده و بیش از ۱۷۰۰ روستا دارد.
کهگیلویه و بویراحمد در سال ۱۳۵۵ خورشیدی از دو استان فارس و خوزستان جدا و یک استان مستقل شد. محدوده جغرافیایی آن از آن زمان تاکنون تغییری نکرده است.
کهگیلویه و بویراحمد با حدود ۱۶هزار و ۲۴۹ کیلومتر مربع وسعت، یک درصد ازمساحت ایران و٩ / درصد از جمعیت کشوررا دارد وبه طورمیانگین در هر کیلومترمربع آن ٤٢نفرزندگی می کند.
جمعیت استان کهگیلویه و بویراحمد بر اساس سرشماری عمـومی نفـوس و مـسکن آبانمـاه ۱۳۹۰، بـه تعـداد ۶۵۸ هزار و ۶۲۹ نفر بود. ۴۹.۹۷ درصد از این جمعیت را مردان و ۵۰.۰۳ درصد را زنان تشکیل می دهند.
این آمار در پنج سال گذشته افزایش یافته و براساس برخی گزارش ها به بیش از ۷۰۰ هزار نفر رسیده است؛ ۵۲ درصد در نقاط شهری و ۴۸ درصد در نقاط روستایی (ساکن و غیر ساکن ) زندگی می کنند.
همه این آمارها نشان دهنده لزوم گرفتن تصمیم های راهبردی برای توسعه کهگیلویه و بویراحمد است تا بتواند بخشی از شکاف ایجاد شده با سایر استان های کشور را پر کند.
ضعف سرمایه گذاری بخش خصوصی
حضور کمرنگ ضعیف بخش خصوصی به دلایل متعدد از جمله ضعف بنیه مالی و اقتصادی مردم و نبود طرح های مهم و کلان سرمایه گذاری از گذشته و برخی بروکراسی ها و کاغذبازی های اداری را می توان از دیگر مشکلات مهم و از مانوع اساسی توسعه این خطه برشمرد.
برخی کارشناسان نیز کاهش میزان سرمایه گذاری بخش خصوصی در این استان را ناشی از ضعف بنیه مالی و اقتصادی مردم و کمبود فاحش زیرساخت ها و امور زیربنایی برای این مهم می دانند.
کهگیلویه وبویراحمد با وجود ظرفیت های متعدد برای انجام سرمایه گذاری اما از یک محرومیت تاریخی و عمیق رنج می برد.