دهه پایانی صفر برای زائران و مجاوران رضوی دوران سوگ و عزا است، ارادتمندان اهل بیت عصمت و طهارت (ع) در این ایام دل به پنجره فولاد آستان مقدس رضوی گره زده و در جوار امام رئوف سکنی می گزینند تا آلام جان خود را درمان کرده و خود را در سالروز مصیبت خاتم رسالت و خاندان نبوت و امامت، شریک غم‌های آنان نمایند.
در سالروز رحلت رسول اکرم (ص) و سبط اکبرش، جدا از مجاوران و دلباختگانی که از بامداد سه شنبه در ساحت مقدس ثامن الائمه (ع) حضور یافته اند، زائرانی نیز از شهرها و روستاهای اطراف پیاده راه مشهد در پیش گرفته اند تا خود را در این روزها به پایبوس حضرت مهربانی رساند و غم دل خود را با آن بزرگوار واگویه کنند.
در چنین روزی بحق زیارت برای مومنین تجدید عهد زائر با امام معصوم (ع) است، زائر در زیارت خوبی ها و رنج های متحمل شده امام معصوم (ع) را حس می کند و روحش تطهیر می‌شود، به همین خاطر ناخودآگاه از بدی‌ها و ناپاکی‌ها متنفر می‌شود و سعی می‌کند وجودش را از گناه پاک کند.
خاصیت زیارت حرم معصومین در مناسبتهایی مانند سالروز رحلت نبی مکرم اسلام (ص) و امام حسن مجتبی (ع)، همین حس آرامشی است که زائر بعد از زیارت در درون خود حس می‌کند، چرا که روحش با امام معصوم (ع) پیوند می‌خورد و مهر امام در دلش جای می‌گیرد.
آنچه دل زائران رضوی را در کنار سوگواری برای رحلت نبی مکرم اسلام و امام حسن مجتبی (ع) جلا می بخشد، مراسم عزاداری و مدیحه سرایی ذاکران اهل بیت عصمت و طهارت (ع) و فضای حزن و اندوهی است که به واسطه سیاهپوش شدن حرم مطهر رضوی، دل زائران را می شکند و آنان را آماده سوگواری برای مصیبت های وارده به اهل بیت (ع) می کند.
برگزاری مراسم سوگواری و عزا و ذکر مصیبت به مناسبت های مختلف در حرم مطهر امام رضا(ع) از گذشته های دور تاکنون مرسوم بوده است و در ایام وفات ائمه اطهار به خصوص در ماههای محرم، صفر، رمضان و ایام فاطمیه این مجالس برگزار می شده است و روضه خوانان، نوحه خوانان و خطبای آستان قدس در دارالضیافه، دارالذکر، دارالحفاظ یا ایوان طلا به ذکر مصیبت می پرداخته اند.
در این بین، اجرای مراسم سوگواری در دهه آخر صفر همچون دهه اول محرم با وسعت و شکوه خاصی برپا می شده است. این مراسم از اربعین حسینی آغاز می شده و تا سالروز شهادت امام رضا(ع) ادامه داشته است. این مراسم در سالروز رحلت نبی مکرم اسلام و امام حسن مجتبی (ع) نیز برقرار بوده است که اسناد ارزشمند به جای مانده از تشکیلات اداری آستان قدس رضوی در مجموعه اسناد مدیریت امور اسناد آستان قدس، اطلاعات بسیاری در خصوص برپایی مراسم عزاداری دهه آخر صفر، در گذشته های دور را آشکار کرده است.
این اسناد نحوه پذیرایی، زمان، مکان و هزینه های برپایی مراسم سوگواری را در حرم مطهر رضوی نشان می دهد، مشاغل مرتبط با برگزاری این مراسم و پرداخت انعام و مواجب به روضه خوانان از دیگر اطلاعات اسناد در این خصوص بوده و قدیمی ترین سند موجود در بایگانی مدیریت امور اسناد در مورد دهه آخر صفر، مربوط به سال ۱۲۸۲ قمری است که در آن به هزینه های برگزاری مراسم سوگواری از محل مصارف موقوفه وزیر نظام اشاره شده است.
امسال نیز در دهه پایانی ماه صفر و در سالروز رحلت نبی مکرم اسلام (ص) و امام حسن مجتبی (ع) بساط سوگ و عزا در حرم مطهر رضوی چون سالهای گذشته گسترده شده و از روز گذشته تاکنون برنامه های ویژه ای با عنوان "سوگ عرشیان" یا "پدر امت" با سخنرانی کارشناسان و خطبای برجسته کشور در حرم مطهر رضوی برگزار شده است.
از بامداد امروز نیز مراسم عزا در حرم مطهر رضوی برپا است و زائران و مجاوران از هر سو به این آستانه مقدسه شتافته اند تا در مراسم شرکت نمایند، هرچند به دلیل شرایط کرونایی جمعیت حاضر در صحن و سرای حضرت رضا به میزان سالهای گذشته نیست اما عاشقان و دلدادگان خود را به مضجع شریف ثامن الحجج علی بن موسی الرضا(ع) رسانیده اند تا ضمن عرض ارادات، تکلیف شرعی خود را نسبت به عزای اهل بیت (ع) ادا کنند.
تولیت آستان قدس رضوی در بیاناتی در باب دهه پایانی ماه صفر و عرض ارادت نسبت به خاندان پیامبر (ص) گفته بود که اهل بیت (ع) نقطه مشترک تمام فرق و مذاهب اسلامی هستند، آنان بهترین پناهگاه برای بشریت و محور وحدت امت اسلام تحت نام «الله» هستند که مسلمانان با تأسی به سیره و سخن آن حضرات می‌توانند ید واحده باشند.
حجت الاسلام احمد مروی افزود: محبت نسبت به اهل بیت (ع) تنها جنبه احساسی ندارد، این محبت سفارش و سخن خداوند حکیم است؛ همه دستورها و اوامر الهی حکمتی دارد و هیچگاه خداوند انسان‌ها را به امری احساسی و عاطفی که تأثیری در زندگی و سعادت او نداشته باشد، دعوت نمی‌کند.
در مراسم امروز سوگواری برای رحلت نبی مکرم اسلام و حضرت امام حسن مجتبی (ع) علاوه بر مداحی ذاکران اهل بیت عصمت و طهارت (ع)، آیت الله علم الهدی، نماینده ولی فقیه در خراسان رضوی و امام جمعه مشهد در باب تبیین منش رفتاری و اخلاقی آن بزرگواران در حرم مطهر رضوی سخنرانی کرد.