واکسیناسیون کرونا یک ماه اخیر در کشور سرعت مناسبی گرفته و به طور متوسط نزدیک به یک میلیون دُز واکسن کرونا روزانه تزریق می‌شود، اما در همین وضعیت مناسب واردات واکسن، برخی افراد در برابر تزریق واکسن کرونا مقاومت کرده و در سایه ضعف در اطلاع رسانی، صفحه های مجازی فرمان ذهن جامعه را در دست گرفته و بر آتش کرونا می‌دمند. نظر به اهمیت این موضوع پژوهشگر ایرنا گفت و گویی با "اباذر اشتری"، جامعه شناس و عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات اجتماعی و فرهنگی انجام داده است که مشروح آن در ادامه آمده است.
مخالفان، اقلیت جامعه هستند
اباذر اشتری جامعه شناس اظهار داشت: مساله اساسی این است که به لحاظ اجتماعی همواره گروه معترض یا مخالف وجود دارند که در کشور ما این افراد معمولا بین ۲۰ تا ۳۰ درصد جامعه هستند. این افراد با هر اتفاقی در جامعه مخالف هستند و دلایل خاص خود را دارند. افراد از لحاظ روان شناسی اجتماعی در سه موقعیت، قبل و حین و بعد از یک اقدام، رفتار خود را توجیه می‌کنند. بنابراین به صورت مداوم به دنبال دلایلی می‌گردند که مخالفت خود را اثبات کنند. پس در جامعه ما نیز با اقلیت مخالف مواجه هستیم. گاهی این افراد از طبقه وندال هستند که از کلمه وندالیسم منشا می‌گیرد. وندال ها کسانی هستند که وقتی به آنچه دست پیدا نمی‌کنند، منابع و وسایل عمومی را تخریب می‌کنند که این موضوع در هواداران فوتبال مشاهده می‌شود.
برخی با نوآوری مشکل دارند
عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات اجتماعی و فرهنگی گفت: واکسیناسیون کرونا از دیدگاه نوآوری و پذیرش آن نیز قابل بررسی است. گروه اقلیت کمتر از ۱۰ درصد در همه نوآوری‌ها پیش رو محسوب می‌شوند. واکسن کرونا به نوعی نوآوری محسوب می‌شود. همچنین ۳۰ درصد افراد دنباله روی پیشروان هستند. از طرفی بین ۳۰ تا ۳۵ درصد افراد نیز دنباله روی عموم مردم محسوب می‌شوند و منتظر هستند که بقیه پیش بروند و اگر اتفاقی نیفتاد و همه چیز خوب بود، آنها نیز حرکت و اقدام کنند.
این استاد دانشگاه افزود: در حال حاضر حدود ۶۰ درصد جامعه تقریبا واکسینه شده یا حداقل دُز اول واکسن را تزریق کرده‌اند و مشکل جامعه ما در زمینه تزریق واکسن کرونا، همان ۲۰ درصد آخر هستند که معمولا تا اتفاقاتی رخ ندهد، وارد عرصه نمی‌شوند.
اشتری همچنین گفت: بعد از جنگ جهانی دوم که نوآوری‌ها مطرح شد، بین ۸۵ تا ۹۰ درصد افراد نوآوری را می‌پذیرند و کمتر از ۱۰ درصد حتی تا آخر عمر هم نوآوری را نمی‌پذیرند.
مخالفان واکسن منتظر چه اتفاقی هستند؟
این جامعه شناس بیان کرد: افراد مخالف، در واقع دیر پذیر هستند. در واقع این افراد مخالف در انتظار دو اتفاق هستند که اول این است که بیش از ۷۰ درصد جامعه یک نوآوری را انجام داده و آثار مثبت آن مثل بیماری یا مرگ و میر کمتر، منعکس شود و اتفاق دوم این است که اثر معکوس آن که بیماری یا مرگ و میر بیشتر است توسط این افراد مخالف حتی در اطرافیان آنها قابل لمس و مشاهده باشد.
وی ادامه داد: این رفتار از لحاظ اجتماعی کاملا طبیعی است و حاکمیت می‌تواند در این زمینه دو اقدام انجام بدهد. اقدام اول، زمان است. زیرا با گذشت زمان به هر حال این افراد مخالف هم حرکت کرده و همراه می‌شوند. اقدام دوم نیز اطلاع رسانی مناسب در زمینه تزریق واکسن کرونا است تا افراد موارد مثبت تزریق واکسن را مشاهده کرده و همراهی کنند.
اشتری تاکید کرد: بنابراین باید برنامه‌های آموزشی در زمینه اهمیت تزریق واکسن کرونا داشته باشیم تا موافقان و مخالفان واکسیناسیون در رسانه‌ها بحث کرده و افراد مخالف واکسن به اشباع پذیرشی برسند.
خدمات عمومی برای واکسن نزده‌ها ممنوع شود
هرچند ممنوع شدن استفاده از خدمات عمومی برای واکسن نزده‌ها به نوعی در دستور کار قرار گرفته، اما این اقدام تقریبا باید آخرین مسیر برای متقاعد کردن افراد به تزریق واکسن باشد و بهتر است در ابتدا اقدامات تشویقی و اطلاع رسانی مناسب و در دسترس قرار گرفتن انواع واکسن‌های تایید شده در دستور کار باشد.
اشتری در این زمینه نیز گفت: همچنین می‌توان این اقدام را انجام داد که ارائه برخی خدمات عمومی و اجتماعی منوط به کارت واکسن کرونا باشد و به طور مثال افراد بدون کارت واکسن نتوانند بلیط قطار یا هواپیما یا اتوبوس بخرند. در این زمینه باید سامانه‌های خرید بلیط به سامانه واکسیناسیون متصل باشد تا به صورت آنلاین استعلام کرده و به افرادی که واکسن تزریق نکردند، بلیط فروخته نشده یا خدمات عمومی ارائه نشود.
افراد باید برای تزریق واکسن متقاعد شوند
نازنین آهنگری دکترای روان شناسی نیز پیش از این درباره اهمیت اطلاع رسانی و آموزش مناسب جهت متقاعد کردن افراد مخالف با تزریق واکسن کرونا به خبرنگار ایرنا گفته بود: اطلاعات ضد و نقیض در فضای مجازی نقش بسیار موثری در امتناع مردم از تزریق واکسن دارد و این در حالی است که اکثر مردم از قوه تجزیه و تحلیل این اطلاعات برخوردار نیستند و در نتیجه سو گیری منفی خواهند داشت تا خود را از خطر بیشتر محافظت کنند. آنچه مانع استقبال مردم از تزریق واکسن می‌شود، اطلاعات غیرعلمی است که تزریق واکسن کرونا را بد جلوه می‌دهند.
واکسن مهم‌ترین راه پیشگیری از کرونا
محمد رضا فلاحیان، پزشک و متخصص میکروب شناسی نیز درباره اهمیت تزریق واکسن کرونا پیشتر به خبرنگار ایرنا گفته بود: در زمینه کرونا مهم‌ترین عامل پیشگیری، تزریق واکسن‌های ایمنی با کارآیی بالا است. با تزریق واکسن کرونا، سیستم ایمنی بدن تقویت شده و در برابر عامل عفونی مقاوم خواهد شد. همه ما از دوران نوزادی واکسن‌های متعددی را دریافت کردیم که از جمله آن می‌توان به واکسن فلج اطفال، سل، سه گانه اشاره کرد. جدا از واکسن های اجباری، برخی افراد برای جلوگیری از ابتلا به بیماری ها، واکسن های دیگری مانند هپاتیت بی، مننژیت، تب زرد را هم تزریق کرده‌اند. همه واکسن های کرونا قبل از تزریق عمومی باید مجوزهای لازم را جهت ایمن بودن و کارآیی لازم اخذ کنند. خوشبختانه در یک ماه اخیر، روند واکسیناسیون کرونا سرعت گرفته و کمبود ها تا حد زیادی برطرف شده، اما برخی افراد از تزریق واکسن خودداری کرده و حتی تجمعاتی علیه واکسیناسیون برگزار می‌شود.
بنابراین به نظر می‌رسد این نوع از مخالفت‌ها که درصد کمتری از جامعه را شامل می‌شود، با ارائه آموزش‌های مداوم و متناسب با سطح سواد سلامت افراد، قابل برطرف شدن است. نکته‌ای که تقریبا تمام متخصصان و کارشناسان در حوزه سلامت در مورد آن اتفاق نظر دارند، اما مورد غفلت نظام سلامت واقع شده است.