روزنامه ایران چهارشنبه ۱۴ مهر از بحران انرژی جهان در نتیجه افزایش قیمت نفت، گاز و برق گزارش می‌دهد: به این ترتیب که اوپک و کشورهای تولیدکننده نفت متحد با آن موافقت کردند که تنها ۴۰۰ هزار بشکه در روز در ماه نوامبر توافق کاهش تولید دوران همه‌گیری کرونا را تسهیل کنند و این تصمیم در شرایطی گرفته شده که تقاضا برای انرژی در جهان با سرعت قابل قبولی در حال افزایش است، به طوری که این روزها، تقاضای بیشتری برای محصولات نفتی مانند بنزین و سوخت جت وجود دارد.
سطح تردد از رانندگی جاده‌ای تا پروازها در سراسر جهان به دلیل کاهش محدودیت‌های کرونایی افزایش یافته و حالا بازار به همین دلیل نسبت به شرایط تسهیل توافق کاهش تولید اوپک پلاس که از مه ۲۰۲۰ آغاز شده، واکنش نشان داده است. براساس این تصمیم اوپک پلاس که در نشست سریع و کوتاه (۲۵ دقیقه‌ای) روز دوشنبه گرفته شد، قیمت نفت در همان روز به ۸۱.۲۶ دلار در بشکه و روز سه‌شنبه –تا زمان تنظیم این گزارش- به ۸۱.۷۳ دلار در بشکه رسید. این ارقام از دهمین ماه سال ۲۰۱۸ تاکنون بی‌سابقه بود و از پیش‌بینی نفت ۱۰۰ دلاری در سال ۲۰۲۲ حمایت می‌کند.
اوپک پلاس و نفت ۸۱ دلاری
بیست‌ویکمین نشست سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و متحدانش (ائتلاف اوپک پلاس) با توافق بر سر افزایش ۴۰۰ هزار بشکه‌ای تولید برای ماه نوامبر (آبان - آذر) به پایان رسید. به این ترتیب محدودیت عرضه این گروه به ۵.۸ میلیون بشکه در روز می‌رسد. اوپک پلاس در بیانیه پایانی خود اعلام کرده که تصمیم افزایش تدریجی تولید با توجه به بنیان‌های کنونی بازار نفت و اجماع درباره چشم‌انداز آن گرفته شده است، اما این درحالی است که مصرف‌کنندگان نفت معتقدند قیمت‌ها بالاست و این مسأله تهدیدی برای احیای اقتصاد ضربه خورده جهان از بحران کروناست.
حتی برخی از خبرگزاری‌ها از جمله رویترز، از رایزنی مقامات امریکا با مقامات عربستان درخصوص اثرات افزایش قیمت نفت می‌نویسند و گزارش‌ها حاکی از آن است که در روزهای اخیر، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی بایدن، در عربستان با محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی دیدار داشته و در میان مذاکرات خود به موضوع نفت نیز اشاره کرده است. سالیوان با نگران‌کننده بودن شرایط قیمت نفت، بر ضرورت ایجاد شرایطی برای حمایت از بهبود اقتصاد جهانی تأکید کرده که البته در نهایت عربستان در اجلاس این هفته اوپک پلاس با دیگر اعضا همسو شده و تسهیل بیشتر توافق کاهش تولید رقم نخورده است.
فضای این روزهای فضای مجازی از جمله توئیتر نیز نشان می‌دهد که چرا امریکا به دنبال افزایش عرضه نفت در بازار است. روز گذشته و در زمان تنظیم این گزارش هر بشکه نفت خام شاخص (WTI) امریکا ۷۷.۷۹ دلار در بشکه معامله می‌شد. یکی از کاربران امریکایی در حساب توئیتر خود در واکنش به افزایش قیمت سوخت در این کشور نوشته است: «جو بایدن مسئول کاهش تولید انرژی در امریکا و افزایش قیمت‌هاست. قیمت نفت (شاخص WTI) به بالاترین رقم ۷ سال اخیر رسیده و سوخت گران شده است. صد درصد مقصر وضع موجود اوست.»
اوپک پلاس در واکنش به فروپاشی تقاضا در اوج بحران شیوع ویروس کووید۱۹، تولید خود را از ماه مه سال ۲۰۲۰، ۹ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه در روز معادل حدود ۱۰ درصد از تقاضای جهانی محدود کرد و با افزایش پلکانی اقدام به تسهیل توافق کرده است. اگرچه تولیدکنندگان اغلب ناتوانی خود در تولید را به عنوان خویشتنداری در این طرح عنوان کرده‌اند اما همین کاهش تولید مانع از سقوط بیشتر قیمت‌ها شد. ایران، ونزوئلا و لیبی از اعضای اوپک اما معاف از توافق کاهش تولید هستند چراکه تحریم و جنگ داخلی در این کشورها مانع از تولید به اندازه ظرفیت تولید آنها شده است.
امسال سوخت در جهان گران است
عامل دیگری که این روزها نفت را به سمت قیمت‌های بالا هدایت می‌کند، کمبود گاز در جهان است. کمبود گاز باعث شده که تقاضا برای نفت به عنوان سوخت جایگزین در صنعت و نیروگاه بیشتر شود. گرانی گاز، برق، نفت و سوخت‌های دیگر از جمله بنزین و سوخت جت موجب شده که مصرف‌کنندگان نگران رشد قیمت‌ها تا ۱۰۰ دلار در بشکه باشند.
در حال حاضر، قیمت گاز به دلیل کمبود عرضه و تولید اندک سوخت‌های دیگر، ۳۰۰ درصد افزایش پیدا کرده و معادل قیمت ۲۰۰ دلار هر بشکه نفت معامله می‌شود. رویترز در این رابطه می‌نویسد: «افزایش قیمت نفت، گاز و برق باعث تشدید فشارهای تورمی در سراسر جهان و کندی روند احیا شده است.» اما در همین حال، احسان عبدالجبار، وزیر نفت عراق چندی پیش گفته بود: «صعود قیمت نفت به ۱۰۰ دلار در هر بشکه پایدار نخواهد بود و اوپک خواهان بازارهای باثبات است.»
آیا ۱۹۷۴ تکرار می‌شود؟
تشکیل گروه کشورهای مصرف‌کننده در مقابل سازمان کشورهای تولیدکننده، نتیجه جنگ قیمت نفت سال‌های ۱۹۷۳ و ۱۹۷۴ میلادی بود. «آژانس بین‌المللی انرژی» در نهایت شکل گرفت تا با تصمیمات اوپک مقابله کند و اتحادی برای افزایش ذخایر نفت در کشورهای عضو، عرضه ذخایر، کاهش تقاضا و صرفه‌جویی در مصرف انرژی، ایجاد سامانه اطلاعات انرژی و تلفیق سیاست‌های مربوط به انرژی با مسائل زیست‌محیطی شکل دهد. اکنون با افزایش قیمت نفت، گاز و برق، برخی از تحلیلگران می‌گویند که این شرایط در صورت تشدید احتمالاً وضعیتی مشابه ۱۹۷۴ را شکل خواهد داد.
به این ترتیب که این بار به جای اهداف قبلی، تسریع در مرحله‌گذار انرژی و پایان عصر نفت هدف کشورهای مصرف‌کننده قرار خواهد گرفت. این درحالی است که برخی از بزرگترین دارندگان ذخایر هیدروکربوری جهان در تحریم امریکا هستند و امریکا به دنبال افزایش عرضه نفت و کاهش قیمت‌ها از سایر تولیدکنندگان است. ایران یکی از دومین دارندگان ذخایر هیدروکربوری و ونزوئلا دارنده نخستین ذخایر نفتی جهان دو کشور تحت تحریم هستند که حضور آزادانه آنها در بازار نفت می‌توانست به تعادل قیمت‌ها به نفع مصرف‌کنندگان نیز کمک کند.
تحریم ایران را لغو کنید تا بحران انرژی جهان فروکش کند
در همین رابطه، وزیر نفت ایران پس از پایان بیست‌ویکمین نشست وزیران نفت و انرژی اوپک پلاس با بیان اینکه ایران آماده است در کوتاه‌ترین زمان ممکن به رفع بحران انرژی در جهان کمک کند، گفت: «توصیه من به تصمیم‌گیرندگان امریکایی و اروپایی این است که از شرایط کنونی به‌وجودآمده درس عبرت بگیرند و برای کمک به فروکش کردن این بحران تحریم‌های ایران را لغو کنند.»
به گزارش شانا، جواد اوجی اظهار کرد: «در بسیاری از کشورهای اروپایی و حتی امریکا مردم دغدغه تأمین سوخت دارند. افزایش چندباره قیمت گاز در اروپا که در پی پایین آمدن سطح ذخیره‌سازی‌های این سوخت پاک بوقوع پیوست، بی‌سابقه بوده است. مردم اروپا و امریکا امروز در شرایطی با این مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند که دولت‌های متبوع آنها سال‌هاست صادرات نفت خام ما را به‌عنوان یکی از کشورهای بزرگ صادرکننده نفت به‌طور غیرقانونی و ظالمانه تحریم کرده‌اند.»
اوجی ادامه داد: «شواهد موجود بخوبی اثبات می‌کند که هزینه‌های این سیاست یکجانبه و فرامنطقه‌ای تنها مختص ایران نیست و شهروندان دیگر کشورهای جهان هم باید هزینه‌های گزاف این بی‌خردی را پرداخت کنند؛ هزینه‌هایی که باور داریم در آینده در صورت پافشاری غیرمنطقی بر تحریم صادرات نفت ایران می‌تواند ابعاد بسیار گسترده‌ای در پی داشته باشد.»
او جهش چندبرابری قیمت سوخت در اروپا و امریکا و کمبود سوخت در جایگاه‌های عرضه انگلستان را تنها بخشی از نگرانی‌های جهان برای تأمین انرژی دانست و گفت: «افزایش نرخ تورم و کاهش قدرت خرید خانوارها در این کشورها به وضوح بر معیشت آنها تأثیر منفی داشته و سبب نارضایتی‌ها و اعتراض‌های بحقی در این کشورها شده است.» اوجی در پایان نیز گفت: «درست است که ما را تحریم کردند، اما این تحریم‌ها دامن کشور خودشان را هم گرفته است، بارها جمهوری اسلامی اعلام کرده است ما حاضریم با افزایش تولید و صادرات نفت خام این مشکلات را برطرف کنیم.»