صنعت گردشگری ایران از زمستان ۱۳۹۸ خورشیدی به خصوص به واسطه همه گیری کرونا دچار مشکل شد اما با گسترش واکسیناسیون، امید به احیای مجدد آن بالا رفته و این در حالی است که با تداوم بلاتکلیفی در برجام و عدم تحویل مبالغ بلوکه شده کشورمان، ورود گردشگران خارجی می تواند یکی از راه های ارزآوری برای ایران باشد. از طرف دیگر معیشت تعداد زیادی از هموطنان، مستقیم و غیرمستقیم به گردشگری داخلی گره خورده و بعد از رخوت ۲ ساله، نیازمند رونق جدی است. همین اهمیت سبب شد تا گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا وبیناری با عنوان «احیای گردشگری بعد از رخوت ۲ ساله» با حضور دکتر امیر اصلان زاده، فعال هتلداری و استاد دانشگاه، دکتر شایسته مقدس، فعال گردشگری و هتلداری و استاد دانشگاه و دکتر فرهود زعفری، فعال صنعت گردشگری و غذا و استاد دانشگاه برگزار کند.
بهترین فصول گردشگری برای ایران
در این نشست امیر اصلان زاده، فعال هتلداری و مدرس دانشگاه در ابتدا به بهترین فصول گردشگری در ایران اشاره کرد و گفت: در کشور ما دو فصل برای گردشگری وجود دارد: یکی فصل بهار است که سفر خصوصاً در فروردین و اردیبهشت صورت می‌گیرد و مهمترین فصل برای جذب گردشگران بین‌المللی است. فصل دوم جذب گردشگری، پاییز است و به خصوص در ماه های مهر و آبان حضور گردشگرهای بین‌المللی شروع می‌شود اما در زمستان این حضور خیلی کمرنگتر می‌شود.
کرونا در دو سال گذشته گردشگری ایران را زمین گیر کرد
این فعال هتلداری در مورد تاثیر کرونا بر گردشگری در ایران اظهار داشت: ما طی ۲ سال گذشته در ۲ فصل بهار و تابستان سال ۱۳۹۹و ۱۴۰۰ به دلیل وجود بیماری همه گیر حضور گردشگران بین‌المللی را از دست دادیم. هر چند اثرات منفی بیماری کووید ۱۹ فقط متوجه گردشگری ایران نبود، بلکه گردشگری دیگر کشورهای جهان را هم درگیر کرد. چه بسا کشورهایی که منبع اصلی درآمد آنها فقط از طریق مقوله گردشگری بوده و در این میان دچار آسیب جدیتری شده‌اند. با لحاظ کردن امر قرنطینه در دوران بیماری، این آسیب دوچندان شد و در این میان نه تنها ایران آسیب دید بلکه دیگر کشورها اقتصادشان دچار آسیب جدی شد.
در حوزه مدیریت منابع انسانی باید از روش های نوینی استفاده کنیم
این مدرس دانشگاه در خصوص چگونگی مدیریت بحران کرونا و رونق گردشگری توضیح داد: متاسفانه به دلیل عدم آمادگی در زمینه برخورد با بحران کرونا، ما هنوز درگیر مدیریت این بحران هستیم و نتوانسته ایم از آن گذر کنیم. بزرگترین آسیب بیماری کووید ۱۹ به بخش گردشگری، متوجه بخش نیروی انسانی این صنعت شد که بزرگترین سرمایه گردشگری به حساب می‌آید. بنابراین ما باید در حوزه مدیریت منابع انسانی به روش های نوینی دست پیدا کنیم که بتواند بحرانهای پیش آمده را بهتر پشت سربگذارد. ما کشورهایی را دیدیم که با پیش بینی چنین بحران هایی و پیدا کردن روش برخورد با آن، سوپاپ اطمینانی به وجود آوردند، اما کشورهایی مانند کشور ما، متاسفانه آنگونه که باید نتوانستند توجه ویژه خود را معطوف به بخش منابع انسانی داشته باشند.
میزان خسارت واردشده در حوزه گردشگری
اصلان زاده در مورد میزان خسارت وارده شده در حوزه گردشگری خاطرنشان کرد: منبع میزان خسارت وارد شده و فاکتورهایی که مبنای جمع‌آوری داده‌هایی بوده، وزارت گردشگری و میراث فرهنگی است. با توجه به آماری که از طرف معاونت گردشگری این وزارتخانه اعلام شده، خسارات وارد شده از ناحیه کرونا به صنعت گردشگری کشور ما از حدود ۲.۴ میلیارد دلار خسارت جهانی، چیزی حدود ۳۲ هزار میلیارد تومان است. در این مدت حدود ۴۴ هزار نفر در کشور شغل خود را از دست دادند و از این میان بیشترین سهم مربوط به حوزه مراکز اقامتی است. این عددها بسیار بزرگ است و برای جبرانش باید برنامه ریزی هدفمندی صورت بگیرد. بنابراین ما باید برنامه ریزی های کوتاه مدت و بلندمدت داشته باشیم. در دولت جدید می‌توان برنامه ریزی‌های گردشگری هدفمندی داشت تا در فصول گردشگری بتوان آن را جبران کرد.
برای خروج از بحران گردشگری باید از تجربیات کشورهای دیگر استفاده کرد
این فعال هتلداری با اشاره به اینکه صنعت گردشگری یک صنعت فرابخشی است و در کشور دچار بحران شده، گفت: بنابراین برای خروج از این بحران باید از تجربیات دیگر کشورها که فرصتهای آزمون و خطا را پشت سر گذارده اند استفاده کرد. در سطح داخلی هم ادارات و وزارتخانه ها باید با همفکری و در اختیار گذاشتن تجربیات خود کمک کنند تا این صنعت رونق خود را بازیابد و بتواند این بحران را پشت سر بگذراند و چاره ای هم جز همفکری و استفاده از تجربیات کشورهای دیگر وجود ندارد.
این مدرس دانشگاه در ادامه افزود: یکی از موضوعاتی که متاسفانه امروزه وجود دارد و ما باید از آن عبور کنیم، این است که همچنان موضوع ایران هراسی وجود دارد و وجود مسایلی در کشورهای همسایه؛ افغانستان در شرق و آذربایجان در شمال غرب هم مشکل را افزایش داده است. فارغ از اینکه ما به زیرساختهای داخلی خود همچون جاده و فرودگاه و مسایل محیطی و امنیتی توجه می کنیم، یک بخش دیگر انگیزه سفر، بحث امنیت منطقه ای و تصویر کشور است که باید به آن توجه کرد و در این زمینه نیاز به نشست ها و همفکری های متعددی داریم.
نقش واکسیناسیون در رونق دوباره گردشگری
اصلان زاده در خصوص نقش واکسیناسیون و گسترش آن در رونق گردشگری اظهار کرد: واکسن یکی از مهمترین عوامل کمک کننده به فعال شدن گردشگری است، اما نه اولویت اول است، نه تمام موضوع. از نظر من مهمتر از واکسیناسیون که یک سوپاپ اطمینان است، شرایط اقتصادی و معیشتی مهمانان است و تا وقتی وضعیت اقتصادی مردم به عنوان گردشگر به این شکل باشد نمی توان انتظار رونق پایدار گردشگری داشت و مهمترین عامل رشد گردشگری، کنترل قیمت ها و بهبود وضع معیشت مردم است. همچنین با برقراری ارتباط بین المللی و دعوت از گردشگران خارجی می توان امیدوار به رونق گردشگری داشت.
وی تاکید کرد: واکسیناسیون نقش و تاثیر خود را دارد اما همه موضوع نیست. برگشت مسافران به دوران قبل از کرونا زمان می برد و نمی توان انتظار داشت این سمباده اعصاب و روان با خاطرات تلخ و از دست دادن عزیزانشان به سرعت از ذهن ها محو شود. با این حال باید با صبر و تدبیر تلاش کرد این صنعت را بهبود بخشید.
راهکارهای رونق گردشگری در دوره پساکرونا
اصلان زاده یادآور شد: با توجه به تجربیاتی که در دوره گذشته به دست آمد و آسیب‌شناسی هایی که انجام شد، برای اینکه ما دوباره بتوانیم خودمان را به دوره پسا کرونا بکشانیم، راهکارهای زیادی وجود دارد که می‌تواند از طریق گروه های پژوهشی استخراج شود تا جامعه بتواند به گونه ای از آن نتایج بهره مند شود. به مواردی از این راهکارها می‌توان اشاره کرد. یکی اینکه موضوع ایران هراسی را از طریق رفتارهای حرفه ای و فعالیت موثر در شبکه‌های مجازی از بین برد و آن را کم رنگتر کرد و از این طریق نقاط قوت کشورمان را برجسته کرد تا با تحریک بازار، از این طریق مسافران کشورهای دیگر بتوانند ایران را به عنوان یک مورد سفر برای دوران پس از کرونا انتخاب کنند. مورد دیگر می‌تواند تقویت گردشگری داخلی در این دوران باشد. به عنوان نمونه در ایام تعطیلی رحلت پیامبر (ص) و شهادت امام رضا(ع)، درصد اشغال هتلهای ما به نحو موثری افزایش پیدا کرده است. به طوری که این روزها در مشهد و تبریز و دیگر شهرهای توریستی و زیارتی و نیز جزیره کیش، به سختی هتل پیدا می شود و تقریبا تمام هتلها ظرفیتشان کامل شده است. چون مردم تشنه سفر هستند. سومین راهکار این است که برای ماه های آینده بخصوص ماه های فروردین و اردیبهشت سال آینده که تعداد مسافران افزایش پیدا می‌کند، برنامه های منسجمی در این زمینه تدارک دیده شود. چهارمین راهکار، آموزش مناسب کادرهای خدماتی توریستی برای فعالیت در دوره پساکروناست و باید سلامت مهمان دغدغه مدیران مراکز ارائه خدمات گردشگری باشد. راهکار دیگر راه اندازی صندوقهای حمایتی خصوصی است تا در مواردی که دولت نمی تواند حمایت موثری از آسیب دیدگان صنعت گردشگری کند، وارد عمل شوند و بالاخره راه بعدی بهره گیری بهینه از تجربه های موفق گروه های هتلی و سایر مراکز و کشورها است.
بخشهای بعدی این وبینار به زودی منتشر می شود.