روزنامه ایران سه شنبه ۲۰ مهر در گزارشی طرح‌های جدید برای کاهش هزینه دسترسی به مسکن را بررسی کرد و نوشت: با توجه به افزایش قیمت مسکن و پرداخت بیشترین هزینه خانوار برای خرید یا اجاره مسکن، تأمین مسکن برای دهک‌های پایین و متوسط در اولویت اقدام‌های دولت قرار گرفته است. برنامه‌هایی که دولت برای بخش مسکن تدارک دیده است شامل ساخت و ساز، با هدف عرضه مسکن به اقشار ضعیف و همچنین افزایش تسهیلات خرید برای اقشار متوسط است.
مهم‌ترین طرح مسکنی که در بیش از یک دهه اخیر در کشور اجرا شده، ساخت و ساز مسکن مهر است. در این طرح ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار واحد ساخته شده که بیشتر واحدها آماده و تحویل داده شده است. دولت جدید برنامه اصلی خود در بخش مسکن را ساخت یک میلیون مسکن در سال و ساخت ۴ میلیون مسکن در طول ۴ سال اعلام کرده است. جزئیاتی از این برنامه اعلام شده است اما قرار است در هفته آینده از این برنامه رونمایی شود. در کنار آن افزایش تسهیلات خرید مسکن نیز از سوی بانک مسکن ابلاغ شده است.
۴۸۰میلیون تومان بیشترین مبلغ وام
اخیراً سقف تسهیلات خرید مسکن فردی و زوجین در تهران به ۲۰۰ و ۴۰۰ میلیون تومان، در کلانشهرها به ۱۶۰ و ۳۲۰ میلیون تومان و سایر شهرها به ۱۲۰ و ۲۴۰ میلیون تومان و همچنین تسهیلات جعاله مسکن به ۸۰ میلیون تومان افزایش یافته است. دریافت این وام از طریق خرید اوراق است. برای دریافت سقف تسهیلات خرید مسکن زوجین در تهران از محل اوراق حق تقدم (۴۸۰ میلیون تومان) شامل ۴۰۰ میلیون وام خرید و ۸۰ میلیون تومان وام جعاله باید ۹۶۰ برگه خریداری شود.
با توجه به اینکه قیمت هر برگه اوراق روز گذشته ۸۰ هزار تومان بود، متقاضی وام ۴۸۰ میلیون تومانی مسکن باید ۷۶ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان اوراق خریداری کند. متقاضیان وام خرید مسکن، معمولاً اقشار متوسط جامعه هستند که خودشان توان تأمین بخشی از هزینه خرید مسکن را دارند و از وام برای تکمیل آورده خود استفاده می‌کنند. اما برنامه دولت برای تأمین مسکن اقشار ضعیف، ساخت مسکن برای آنان در قالب قانون جهش تولید و ساخت سالانه یک میلیون مسکن است.
وام مسکن روستایی
همچنین مبلغ وام ساخت مسکن روستایی از ۵۰ میلیون به ۱۰۰ میلیون تومان افزایش یافت. البته رئیس بنیاد مسکن از ارائه پیشنهاد این بنیاد به شورای عالی مسکن برای افزایش سقف تسهیلات ساخت مسکن روستایی تا ۲۰۰ میلیون تومان خبر داده است.
جزئیات برنامه جهش تولید مسکن
برنامه ساخت یک میلیون مسکن در سال و ادامه آن تا ۴ سال، در قالب قانون جهش تولید مسکن است. در این برنامه دولت زمین رایگان را برای ساخت مسکن به سازندگان ارائه می‌کند همچنین تسهیلات ارزان قیمت ساخت را به سازندگان می‌پردازد تا هزینه نهایی ساخت این مسکن هزینه‌ای متناسب با شرایط اقتصادی دهک‌های پایین داشته باشد. هفته گذشته شورای عالی مسکن به ریاست رئیس‌جمهوری تشکیل شد تا در خصوص برنامه جهش تولید مسکن تصمیمات نهایی گرفته و اعلام شود. با اینکه هنوز دولت به‌صورت رسمی از این برنامه رونمایی نکرده است اما متولیان بخش مسکن، جزئیاتی از آن را اعلام کرده‌اند.
شروع ثبت‌نام
ثبت‌نام از متقاضیان واحدهای طرح جهش تولید و تأمین مسکن هنوز آغاز نشده و طبق وعده باید تا یک هفته دیگر شرع شود. شروط ثبت‌نام از متقاضیان در قانون جهش تولید مسکن مانند برنامه‌های دیگر انبوه‌سازی مسکن در سال‌های گذشته است. بر این اساس متقاضیان برای ثبت‌نام مسکن باید دارای ۴ شرط باشند: متأهل بودن متقاضی یا سرپرست بودن خانوار (بانوان مجرد بالای ۳۵ سال سن نیز امکان ثبت‌نام دارند) سابقه حداقل ۵ سال سکونت در شهر مورد تقاضا، متقاضی از سال ۸۴ تا کنون نباید مالک واحد مسکونی باشند، دارا بودن فرم «ج» سبز نیز آخرین شرط متقاضیان مسکن حمایتی است.
تسهیلات
قرار است کل بودجه ساخت یک میلیون واحد مسکونی در سال از بانک‌ها تأمین شود و بانک‌ها موظف هستند ۲۰ درصد از کل تسهیلات بانکی در سال را به بخش مسکن تخصیص دهند.
اقبال شاکری، عضو شورای عالی مسکن جزئیاتی از نحوه پرداخت تسهیلات ساخت در قانون جهش تولید مسکن را اعلام کرده است. به گفته این عضو شورای عالی مسکن «تسهیلات ساخت یک میلیون واحد مسکونی ۲۰۰ تا ۴۵۰ میلیون تومان است که در شهرهای کوچک و کلانشهرها به ترتیب با نرخ ۵ تا ۱۲ درصد پرداخت می‌شود و بانک‌ها ضابطه‌مند هستند که این تسهیلات را پرداخت کنند.»
این تسهیلات قرار است از طریق صندوق ملی مسکن و بانک‌ها تأمین شود. شورای‌عالی مسکن اعلام کرده که باید مدت بازپرداخت این تسهیلات ۱۸ تا ۲۰ سال باشد. در حال حاضر میزان اقساط این تسهیلات حدود ۵ تا ۳ میلیون و ۷۵۰ هزار تومان در نظر گرفته شده که ظرف مدت ۲ تا ۵ سال این تسهیلات به متقاضیان پرداخت می‌شود. برای اجرای این طرح در سال اول ۳۶۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی در نظر گرفته شده است.
هر ساله متناسب با نرخ تورم میزان تسهیلات اضافه خواهد شد و وزارت راه و شهرسازی اعلام کرده است که ظرف مدت ۲۰ سال تا پایان اقساط این تسهیلات، مردم بویژه دهک‌های اول خانه‌دار خواهند شد. عبدالجلال ایری، سخنگوی کمیسیون عمران مجلس نیز با اشاره به نشست اعضای این کمیسیون با مسئولان وزارت راه و شهرسازی در خصوص قانون جهش تولید مسکن، گفت: مصوبات پیشنهادی وزارت راه و شهرسازی جهت پرداخت تسهیلات ساخت مسکن، برای تهران ۴۵۰ میلیون تومان، شهرهای بالای یک میلیون نفر جمعیت ۴۰۰ میلیون، مراکز استان‌ها ۳۵۰ میلیون، سایر شهرها ۳۰۰ میلیون و مسکن روستایی نیز ۲۵۰میلیون است.
آنطور که وزارت راه و شهرسازی به شورای عالی مسکن پیشنهاد داده است مسکن حمایتی برای گروه‌های با درآمد کم و جزو دهک‌های اول تا سوم ۴۰۰ هزار واحد مسکونی و تسهیلاتی با نرخ سود ۵ درصد، برای دهک‌های چهارم و پنجم، ۱۰۰ هزار واحد مسکونی به همراه تسهیلاتی با نرخ سود ۹ درصد و سپس برای گروه‌های با درآمد متوسط و جزو دهک‌های ششم و هفتم، ۱۰۰ هزار واحد مسکونی به همراه تسهیلاتی با نرخ سود ۱۲ درصد، جهت ساخت پیش‌بینی شده است.
حمایت از مستأجران
علاوه بر برنامه‌های جدید که دولت برای ساخت و عرضه مسکن همچنین افزایش وام خرید مسکن در نظر گرفته است، برنامه‌هایی مانند حمایت از مستأجران و پرداخت وام ودیعه مسکن هم که از زمان شیوع کرونا اجرا شده است ادامه دارد.
اخذ مالیات
برنامه دیگر در بخش مسکن که اجرای آن در ساماندهی این بازار و کنترل قیمت‌ها نقش مهمی دارد، اخذ مالیات از واحدهای خالی و یا مسکن‌های لوکس است. دولت آیین نامه مصوب هیأت وزیران در خصوص نحوه اخذ مالیات از خانه‌ها و ویلاهای گرانقیمت به وزارتخانه‌های راه و شهرسازی و اقتصاد را ابلاغ کرده است.
اخذ مالیات از خانه‌های لوکس در قانون بودجه سال ۹۹ و ۱۴۰۰ پیش‌بینی شده بود اما با تأخیری که در اجرای آن به‌وجود امد دولت سیزدهم آیین نامه اجرایی آن را ابلاغ کرد. با اینکه کارشناسان اقتصادی تأکید دارند که بخش مسکن بخشی مرتبت با کل اقتصاد است و این بخش کاملاً تحت تأثیر شرایط حاکم بر اقتصاد است اما در بازار مسکن، برقراری تعادل میان عرضه و تقاضا و همچنین عرضه مسکن با قیمت متناسب می‌تواند قیمت‌ها را در این بازار کنترل کند. از طرفی ساخت مسکن حمایتی برای تأمین مسکن دهک‌های پایین در قالب برنامه‌های انبوه‌سازی هم برای خانه‌دار شدن این اقشار وظیفه دولت‌ها است که ساخت سالانه یک میلیون مسکن می‌تواند بار سنگین تأمین هزینه مسکن را از دوش این اقشار بکاهد.