به گزارش ایرنا، سالیانی نه چندان دور طلای سبز شمال به دور از ترس و واهمه در نوار دریای نیلگون خزر خوش می‌درخشید ولی با وجود جایگاه ارزشمند این مادر طبیعت در تولید اکسیژن، آب، امنیت غذایی و رفاه و آسایش جامعه بشری در دهه های اخیر در صیانت و حفاظتش کوتاهی های غیر قابل جبرانی شده است.
در سالیان اخیر قاچاقچیان چوب با تعدی و تجاوز به این طلای سبز جنگل تاثیر غیر قابل جبرانی بر محیط زیست گذاشته اند که غیر مستقیم زمینه ساز شکل گیری سیل‌های گسترده و ویرانگر، فرسایش بادی، افزایش گرد و غبار، فرسایش و از بین رفتن حاصلخیزی خاک، خسارت به گردشگاه‌های طبیعی و از بین رفتن آنها، آسیب رسیدن به محیط زیست و نابودی زیستگاه های حیات وحش، تشدید آلودگی هوا، خشکسالی و خسارات مالی و جانی در مناطق مختلف کشور از جمله استان گلستان شدند.
در اهمیت موضوع جنگل همین کافی است که جنگل‌های شمال ایران با ذخیره سالانه سه میلیارد و ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب نقش بسزایی در تقویت سفره‌های زیرزمینی دارد.
به اعتقاد شماری از کارشناسان و مسئولان وجود جاده های فرعی در دل جنگل ها، قیمت بالای چوب و به ویژه بیکاری از گذشته دور تا امروز زمینه را برای افزایش قاچاق چوب در کشور به ویژه در گلستان فراهم کرده که جای تامل است.
این کارشناسان ایجاد اشتغال برای افراد ساکن روستاهای همجوار جنگل ها، تامین نیروی کافی و امکانات برای حفاظت از جنگل ها، شناسایی و مسدود کردن راه های ارتباطی فرعی مورد استفاده سودجویان و برخورد جدی با اجرای قوانین کارآمد را برای کاهش چشمگیر قاچاق چوب ضروری می دانند.
از نظر حقوقی خلاء زیادی در مبارزه با قاچاق چوب وجود دارد
رییس پلیس امنیت اقتصادی فرماندهی انتظامی گلستان در همین ارتباط در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی گفت: اخبار و اطلاعات مختلفی که مردم و افراد مورد وثوق در اختیار ما قرار می دهند در شناسایی، مقابله و پاکسازی نقاط جرم خیز و آلوده برای رفع قاچاق چوب بسیار ثمربخش است.
سرهنگ عباسعلی پهلوانی‌نسب اظهارداشت: شناسایی، رصد و تشکیل بانک اطلاعاتی متهمان سابقه دار قاچاق چوب برای اطلاع از آخرین وضعیت حبس و آزادی مجرمان حرفه ای و سابقه دار قاچاق به منظور اشراف اطلاعاتی اقدامات، سلب هرگونه تحرک و اقدام سوء، پیشگیری از تکرار جرم و افزایش هزینه ارتکاب جرم مجدد از جمله وظایف پلیس اقتصادی در خصوص مبارزه با قاچاق چوب در گلستان است.
وی تصریح کرد: رصد و شناسایی خودروهای قاچاقچیان چوب در محورهای خروجی غرب و شرق برای پیشگیری و مقابله با قاچاق چوب و حفاظت از جنگل های هیرکانی استان گلستان به صورت ویژه انجام می شود.
وی افزود: شناسایی و دستگیری اعضای بزرگترین باند قاچاق چوب کشور معروف به "موریانه‌های جنگل" که در کردکوی فعالیت می‌کردند در کاهش این جرم در استان گلستان بسیار تاثیرگذار بوده است.
رییس پلیس امنیت اقتصادی فرماندهی انتظامی گلستان ادامه داد: در خصوص رصد متهمین و مجرمان سابقه دار، تشکیل اتاق های فکر، ایجاد طرح ها و عنوان های مقابله ای با همکاری کارشناسان حقوقی، منابع طبیعی، جهاد کشاورزی، یگان حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی و دستگاه های متولی انجام شده است.
سرهنگ پهلوانی نسب اظهارداشت: کمبود نیروهای انسانی یگان حفاظت از اراضی منابع طبیعی و جنگلی، وسیع بودن طول جغرافیایی و مساحت جنگل های و وجود راه های سخت گذر از عوامل تاثیرگذار در قاچاق چوب گلستان است.
وی بیان کرد: همچنین پایین بودن حقوق و مزایای نیروهای یگان حفاظت از اراضی منابع‌طبیعی و جنگلی و قرق بانان خیلی تاثیر گذاشته است که در فعالیت طولانی باند قاچاق چوب موریانه های جنگل، همکاری تعدادی از نیروهای حفاظتی اداره منابع طبیعی را شاهد بودیم.
وی خاطرنشان کرد: از نظر حقوقی خلاءهای زیادی در مبارزه با قاچاق چوب وجود دارد که باید برای جلوگیری از این جرم متهمان قطع، حمل،نگهداری و جا به جایی چوب جنگلی به صورت سازمان یافته شناسایی و دستگیر و جریمه، حبس و مجازات های بازدارنده شوند.
به گفته پهلوانی چنانچه خودروها و افراد در ورودی و خروجی های جنگل های استان تحت نظارت قرار گیرند دیگر چوبی از جنگل به قاچاق خارج نخواهد شد.
وی تاکید کرد: برگزاری کارگاه های آموزشی از جمله اقدامات تخصصی، نحوه شناختن درختان جنگلی و مسیرهای تردد توسط صاحب نظران و کارشناسان منابع طبیعی برای دستگاه های مرتبط در جهت مبارزه و برخورد با قاچاقچیان تاثیرگذار است.
نبود هماهنگی بین نهادهای متولی چالش اصلی
وی اضافه کرد: چالش اصلی در قاچاق چوب عدم هماهنگی دستگاه های دولتی و متولی است و چنانچه هماهنگی با نهادها، سازمان های و متولیان از جمله منابع طبیعی، تعزیرات، دادسرا و نیروی انتظامی با برگزاری نشست هایی با کل مسئولان استان برای رفع چالش ها و مشکلات انجام شود در کاهش قاچاق چوب بسیار تاثیرگذار است.
نیازمند اقدامات فرهنگی هستیم
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان گفت: یکی از بهترین جنگل های شمال کشور،جنگل های استان گلستان در سطحی حدود ۴۵۲ هزار هکتار است که این جنگل ها به طور عموم جنگل های هیرکانی، بلوط، سرخدار، ملیچ، افرا، نمدار،سیب، گیلاس، گلابی، گردوی وحشی و بسیاری از درختانی که ارزش ژنتیکی بالایی دارند در جنگل های این استان شمالی رشد می کنند و در مناطق شرقی یک جنگل عناب در منطقه مراوه تپه داریم که به عنوان یک ذخیره گاه است و امیدواریم بتوانیم با حفاظت بیشتر اینجا را برای آیندگان نگه داریم.
عبدالرحیم لطفی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهارداشت: چوب‌آلات بهترین جنگل های شمال در سال‌های گذشته افراد معدودی قاچاق می‌کردند اما امروز با گران شدن چوب در پی افزایش محصولات سلولزی و سود زیاد حاصل از خرید و فروش آن از سوی سودجویان و برای استفاده های غیرشخصی در این استان شمالی رو به افزایش است.
وی تصریح کرد: برخی افراد سازمان یافته به قاچاق چوب آلات جنگلی می پردازند که بوسیله دستگاه های امنیتی و منابع طبیعی شناسایی می شوند ولی در کنار مسئولان منابع طبیعی برای مقابله و کاهش قاچاق سازمان‌یافته چوب نیازمند مشارکت دیگر سازمان‌ها و اجرای اقدامات فرهنگی مردم طبیعت دوست، همیاران طبیعت، دهیاران، شوراهای اسلامی شهر و روستا هستیم.
وی اضافه کرد: حفظ منابع طبیعی و به ویژه درختان جنگلی باید پایه و اساس تصمیماتی که در استان گلستان گرفته می شوند، باشد و امیدواریم که با سیاست گذاری، تدبیر و اتخاذ تصمیمات بسیار مهم، جنگل ها و مراتع استان را حفظ و برای آیندگان نگهداری کنیم.
لزوم پایش جنگلها
لطفی تاکید کرد: سازماندهی مناسب و مطلوب نیروها برای احاطه تمام مناطق استان و مسدود کردن جاده ها برای پایش جنگل ها از جمله راهکارهایی است که برای نیل به این مقصود دنبال می شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان بیان کرد: در زمان حاضر سه پاسگاه ایست و بازرسی در ورودی های اصلی استان در نوکنده، تنگراه و تیل آباد برای جلوگیری از ورود چوب قاچاق از سایر استان ها به گلستان مشغول فعالیت هستند.
لطفی بیان کرد: قاچاق چوب آلات جنگلی در مناطق مختلف استان گلستان بوده ولی در شهرستان های رامیان و مینودشت بیشترین قاچاق چوب به دلیل انتقال غیر قانونی به کارخانه ها در ساعت های کم تردد و از راه های غیر رسمی ثبت شده است.
وی تصریح کرد: سالانه با دستور مقامات قضایی به بسیاری از انبارهای چوب دسترسی پیدا کرده و آنها را بازدید می کنیم که اگر در صورت مشاهده بدون مجوز چوب آلات جنگلی با صاحبان انبارها برخورد قانونی و قهری می کنیم.
وی افزود: روزانه حمل برای انتقال چوب از مبدا ضروری است و چنانچه غیر از این باشد به عنوان چوب قاچاق محسوب و به یقین ماشین های حمل کننده متوقف می شوند و برابر مقررات با این افراد برخورد خواهد شد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان گفت: طرح حفاظت از عرصه های منابع طبیعی استان به ویژه جنگل، تشدید شده و به صورت ۲۴ ساعته ادامه دارد.
مردم کمک کنند
لطفی تاکید کرد: مردم طبیعت دوست می توانند در مقابله با قطع درختان جنگلی و قاچاق چوب کمک بسزایی کنند و در صورت مشاهده هر گونه تعدی و تجاوز به منابع طبیعی و قاچاق فرآورده های جنگل مراتب را به شماره تلفن رایگان ۱۵۰۴ امداد جنگل و ۱۳۹ مرکز فرماندهی یگان حفاظت منابع طبیعی برای صیانت و حفاظت از درختان جنگلی اطلاع دهند.
تشدید مجازات قاچاقچیان چوب
جانشین یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان گفت: بهره برداری و برداشت چوب در جنگل ها پس از مصوب دولت جز با مجوز سازمانی برداشت برای مدیریت بحران در موارد خاص خطرساز حاشیه جنگل و مسیر رودخانه ها، ممنوع است.
محمد آریانفر اظهارداشت: در سراسر جنگل های استان شرایط قاچاق چوب وجود دارد و برخی افراد به دلیل معیشت، گرانی، افزایش قیمت چوب و رفع نیازهای کارگاه خود به برداشت غیرمجاز چوب های درختان جنگلی روی آوردند که شهرستان رامیان بیشترین و بندرگز کمترین مورد قاچاق چوب آلات جنگلی را به خود اختصاص دادند.
فروش درختان قطع شده در استانهای دیگر
وی تصریح کرد: این افراد و باندها، درختان جنگلی قطع شده را برای مصارف صنعتی، مبلمان و ساخت درب و پنجره استفاده می کنند و به استان های هم جوار تهران، همدان، خراسان، اصفهان، قم و البرز می فروشند.
جانشین یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان گفت: ۶۰۸ پرونده تخلف چوب آلات جنگلی در سال ۹۸ به ۸۳۰ پرونده تخلف در سال گذشته افزایش یافت که این روند افزایشی در سال جاری ادامه دارد که با ادامه بیکاری، تورم اقتصادی و شیوع کرونا به ۲۰۰ پرونده تخلف نسبت به سال گذشته افزایش خواهیم داشت.
آریانفر ادامه داد: در زمان حاضر قیمت پایه بسیار بالای یک تن چوب آلات جنگلی به خصوص صنوبر، بید و سرخدار که بیش از یک میلیون و ۵۰۰ است باعث شده قاچاقچیان با ماشین های سواری و موتورسیکلت ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلو چوب درختان جنگلی را حمل کنند.
نصب تابلوی معامله چوب در معابر اصلی چالش دیگر
وی خاطرنشان کرد: اکنون تابلویی برای معامله چوب درختان جنگلی در معابر اصلی می زنند و قاچاقچیان به خریدار نزدیک می شوند و چوب ها را یک تن و ۲ تن می خرند و با دپوی این درختان، برداشت غیرقانونی برای افراد سودجو به بهانه اشتغال فراهم می شود.
وی تاکید کرد: بیش از ۱۵۰ نقطه محورهای جنگلی و جاده های غیرضروری فرعی از ۴۵۲ هزار هکتار جنگل از جمله جنگل های گلیداغ، جهان نما، زرین گل و پارک ملی جنگلی را همراه با گشت های دائم شبانه نقاط جرم خیز مسدود کردیم و امید است نقاط ماشین رو که تنها مورد استفاده قاچاقچیان چوب بوده نه مردم روستانشین با تدابیر امنیتی بسته شود.
آریانفر یادآور شد: امید است در بحث قاچاق بیشتر برخورد قانونی را شاهد باشیم و تقاضا و پیشنهاد ما این است دستگاه های قضایی مجازات های بیشتری برای قاچاقچیان چوب داشته باشند تا از جسارت و سماجت آنها که آسیب به اراضی ملی می زنند، گرفته شود.
نجات طلای سبز در دستان قانونگذار
در همین پیوند استادیار دانشگاه گنبدکاووس گفت: نزدیک به یک قرن از تصویب نخستین مقررات مربوط به پاسداری از جنگل ها می گذرد ( تصویب نامه ی مورخ ۱۳۰۳ راجع به جنگل ها) و به راستی که ارزشمندی منابع طبیعی آن چنان بوده است که قانونگذار از سالیان دور به اندیشه پاسداری از آن بوده و در این راستا مقررات گوناگونی وضع نموده است .
حمید میری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهارداشت: روند قانونگذاری بدین منظور با تصویب لایحه قانونی ملّی کردن جنگل ها در سال ۱۳۴۱ و قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع در سال ۱۳۴۶ به اوج خود رسید و به همین ترتیب، پاسداشت از فضای سبز و درختان در قلمرو شهری با تصویب لایحه قانونی حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها مورد توجه قرار گرفت و پس از پیروزی انقلاب اسلامی اصل ۴۵ قانون اساسی بر این مهم بار دیگر پای فشرده است.
این وکیل پایه یک دادگستری تصریح کرد: مقررات یاد شده گویای ضمانت اجراهای گوناگونی در این زمینه هستند که از برجسته ترین آن ها می توان به وضع تا ۲ سال و نیم زندان برای عمل آتش زدن جنگل ( مادّه ی ۶۷۵ قانون مجازات اسلامی)، تا یک سال و نیم زندان برای قطع درختان در فضای سبز شهری (ماده ی ۶۸۶ همان قانون) ، قاچاق نامیدن عمل حمل غیر مجاز چوب جنگل (ماده ی ۴۸ قانون حفاظت و بهره برداری) و پیش بینی تا یک سال و نیم زندان برای قطع و کندن درختان موجود در فضای سبز شهری ( ماده ی ۶ لایحه ی قانونی حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها) اشاره داشت.
وی بیان کرد: این که با وجود این مقررات هم چنان گواه قطع درختان هستیم، از یک سوی می تواند برخاسته از پراکندگی مقررات و یا کافی نبودن و یا ابهام کیفر پیش بینی شده برای رفتار بزهکارانه باشد چه این که می بینیم تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری به کاهش کیفر قطع درختان در فضای سبز شهری منجر شده است یعنی، اگر کسی همه درختان را قطع کند، پیرو قواعد تعدّد بزه، نهایت یک سال و نیم به زندان می افتد حال آن که به فرض کاشت دوباره، رویش دوباره درختان جایگزین به همان میزان درختان پیشین نیازمند چندین برابر مدّت زندان بزهکاری است که به زیان مردم رفتار نموده است.
این استاد رشته حقوق یادآور شد: در حقیقت، گاه گذشت بیش از ۵۰ سال از تصویب برخی از قوانین به خودی خود ضرورت بازنگری را محرز می کند. برای نمونه، نگهداری از چوب درختان قطع شده مشمول مادّه ی ۴۸ قانون حفاظت و بهره برداری نمی شود و یا برعکس، حمل چوب در محدوده شهری مخالفتی با لایحه قانونی حفظ و گسترش فضای سبز ندارد.
میری اضافه کرد: جدای از تنگناهای اقتصادی به نظر می رسد که ضعف نهادهای نظارتی در انجام وظایف خویش برجسته ترین عامل در پیدایش و یا افزایش انجام اعمال خلاف قانون یاد شده داشته باشد.
وی خاطر نشان کرد: تصویب قوانین حمایتی از جنگل بانان و بهره گیری از ابزار نوین برای نظارت بر جنگل ها و فضای سبز و نیز افزایش آگاهی مردم می تواند نقش مهمی برای کاستن از میزان اعمال خلاف مقرّرات بارز نمایند.
وی تاکید کرد: پیش بینی شعب ویژه برای رسیدگی به این جرایم را هم می توان راهکار دیگری در راستای تخصّصی گرایی و توجّه بیشتر و سریع تر به این امر باشد.
در زمان حاضر به اعتقاد کارشناسان امر در سراسر دنیا گنجینه طلای سبز در خطر نابودی قرار دارد، جنگل هایی که ممکن است به زودی هیچ نشانه ای از آنان باقی نماند و درختان تاریخی سرخدار و هیرکانی که این اشعار از میان بروند و فرزندان ما نیز از این نعمت الهی محروم باشند.
پرسش این است که چرا در عصر دانایی بشر این داشته های الهی در جلوی چشمان ما رو به زوال می روند، چرا سازمان ها و نهادهای مرتبط به صورت منسجم و هدفمند و مستمر برای حفظ این داشته های الهی کارهای زیربنایی اصولی انجام نمی دهند تا هر سال شاهد این مشکلات باشیم؟ چرا قاچاقچیان چوب که غیرمستقیم با قطع درختان موجب قتل انسان های زیادی در حوادث طبیعی نظیر سیل می شوند نباید محاکمه جدی شوند؟ و هزاران چراهای دیگر.
با توجه به ارتقای آگاهی عمومی در خصوص نقش جنگلها در توسعه همه جانبه و پیشرفت اقتصادی، انتظار می‌رود به این سوالات هوشمندانه اندیشیده شود تا شاهد کاهش مستمر خسارت‌ها به این مواهب الهی باشیم و البته در این خصوص همکاری تمامی مسئولان و جوامع محلی ضروری است و به این مهم توجه داشته باشیم که جنگل رمز حیات است پس نگذاریم بمیرد جنگل، که جهان خواهد مرد.
در چهل و سومین اجلاس کارگروه میراث جهانی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) که در سال ۱۳۹۸ در باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان برگزار شد، مناطقی از جنگل‌های هیرکانی یا جنگل‌های شمال، تحت نام میراث طبیعی ایران، با تأیید اتحادیه بین‌المللی حفاظت طبیعت (IUCN)، در فهرست میراث جهانی ثبت شد ولیکن تعدی به این ذخایر با ارزش، بدون توجه به عواقب و خسارت های مالی و جانی همچنان ادامه دارد.
از حدود هشت هزار گونه گیاهی ایران، در حدود هزار و ۸۰۰ گونه در جنگل‌های شمال وجود دارد که معادل ۵.۲۲ درصد است.
از گیاهان موجود در جنگل‌های شمال ۵۰۰ گونه، انحصاری این منطقه است که گونه‌های درختی شمشاد، اَنجیلی، سفید پَلَت و لَرگ از آن جمله آنها هستند.
نزدیک به ۱۶۰ گونه چوبی در شمال می‌روید در حالی که در تمام قاره اروپا فقط ۴۰ گیاه چوبی وجود دارد.
استان گلستان با افزون بر ۲۰ هزار کیلومتر مربع وسعت، دارای ۴۵۲ هزار و ۱۸۵ هکتار عرصه جنگلی است که از نوکنده در غرب استان شروع و تا گلیداغ در شرق استان ادامه دارد.